Giáo án ngữ văn 10 cánh diều tiết : Văn bản 1- Xúy vân giả dại

Nhiệm vụ

Đáp án

Làn thu thuỷ, nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh

Đây là những câu thơ thể hiện vẻ đẹp của nhân vật nào?

Thuý Kiều

- Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cò Ngu mĩ. Nhuợc bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng, dối con, dưới xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ, và xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ.

Đây là lời than của nhân vật nào?

Vũ Thị Thiết

(Vũ Nương)

Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại

Mành tình san sẻ tí con con

Đây là tiếng lòng của ai?

Cái “tôi” trữ tình Hồ Xuân Hương / người phụ nữ,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS theo dõi phần Tri thức ngữ văn, giới thiệu những nét cơ bản về nghệ thuật chèo.

- GV mời 1 HS đọc phần Chuẩn bị để nắm bắt được vở chèo Kim Nham.

- 1 HS đọc trước lớp, cả lớp theo dõi.

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận, vẽ sơ đồ thể hiện diễn biến chính của tích trò.

- GV đặt câu hỏi:

+ Vở chèo thể hiện nội dung gì?

+ Tác giả dân gian đã sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu nào để kể lại sự việc “Xúy Vân giả dại”?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm thảo luận để vẽ sơ đồ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 nhóm lên bảng vẽ sơ đồ, yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

- Vở chèo Kim Nham khi được biểu diễn, có những lớp, những màn hết sức đặc sắc, gắn liền với tài năng biểu diễn của các nghệ sĩ qua nhiều thời. Đã có nhiều diễn viên khẳng định tài năng xuất chúng của mình nhờ lớp chèo này như Dịu Hương, Diễm Lộc, Thúy Ngần,…

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại chèo

- Chèo cổ (còn gọi là chèo sân đình, chèo truyền thống) thuộc thể loại sân khấu dân gian, ra đời từ xa xưa, phát triển mạnh mẽ ở vùng đồng bằng Bắc Bộ.

- Nội dung: Chèo cổ phản ánh đời sống vật chất, tâm hồn, tình cảm của con người trong xã hội phong kiến; ca ngợi những phẩm chất đạo đức tốt đẹp của con người; phê phán các thói hư tật xấu; thể hiện sâu sắc tinh thân nhân văn.

- Kịch bản chèo (tích chèo) là phân nội dung chính của vở diễn, thường lấy từ các truyện cổ tích, truyện Nôm, truyện cười, được các nghệ nhân hoặc nhà sưu tâm, nghiên cứu,... ghi chép lại thành văn bản, trong đó có cốt truyện, nhân vật kèm lời thoại và các chỉ dẫn về bối cảnh, trang phục, hoạt động trên sân khấu,...

2.  Diễn biến chính của tích trò Kim Nham

- Kim Nham là một học trò, kết duyên với Xúy Vân.

- Kim Nham tiếp tục lên kinh ứng thí, Xúy Vân sống trong cảnh cô đơn

-  Xúy Vân sống trong cảnh cô đơn, Trần Phương tán tỉnh Xúy Vân.

-  Xúy Vân giả điên để thoát khỏi Kim Nham.

- Kim Nham chạy chữ cho Xúy Vân.

- Chạy chữa không được, Kim Nham đành để Xúy Vân tự do.

- Xúy Vân tìm đến Trần Phương nhưng bị Trần Phương quay lưng.

- Xúy Vân hóa điên thật.

2. Đặc điểm của chèo Kim Nham

- Nêu cao bài học đạo lí khi thể hiện quan hệ gia đình, chồng vợ, đồng thời cũng bộc lộ sự cảm thông với thân phận của người phụ nữ trong xã hội nam quyền xưa.

- Hội tụ được những tinh hoa của nghệ thuật chèo, vừa giàu tính bi kịch, vừa đầy tiếng cười hài hước.

- Tích trò Kim Nham có một số dị bản, kể khác nhau ít nhiều về nguồn gốc gia đình Xúy Vân, nguyên cớ chính khiến Xúy Vân giả điên và đoạn kết thúc số phận bi kịch của nàng.

- Các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu được sử dụng:

+ Lối nói: vỉa, nói lệch, nói điệu sử rầu

+ Làn điệu: điệu sa lệch, hát quá giang, hát ngược, hát điệu con gà rừng.

+ Vũ điệu: điệu bắt nhện, xe tơ, dệt cửi…

+ Chỉ dẫn sân khấu: đế