Giáo án và PPT Ngữ văn 7 kết nối Bài 6: Một số câu tục ngữ Việt Nam

VĂN BẢN 4: MỘT SỐ CÂU TỤC NGỮ VIỆT NAM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: 

+ Khi trò chuyện với người khác, đã bao giờ em dùng tục ngữ chưa? Em hãy lí giải về thực tế đó của bản thân.

+ Theo em, vì sao người ta lại dùng tục ngữ trong một số tình huống giao tiếp thường ngày?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Hãy nêu xuất xứ, thể loại và phân chia bố cục của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

- Xuất xứ: Trích Kho tàng tục ngữ người Việt, tập 1 và tập 2 do Nguyễn Xuân Kính (chủ biên) – Nguyễn Thúy Loan – Phan Lan Hương – Nguyễn Luân. 

- Thể loại: tục ngữ

- Bố cục:

+ Câu 1 đến câu 5: chủ đề về kinh nghiệm thời tiết

+ Câu 6 đến câu 8: chủ đề về kinh nghiệm sản xuất

+ Câu 9 đến câu 15: chủ đề kinh nghiệm về đời sống xã hội.

Hoạt động 2: Đọc – hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu đặc điểm nghệ thuật của câu tục ngữ

GV đưa ra câu hỏi: 

+ Tìm hiểu số tiếng trong những câu tục ngữ trên? Rút ra nhận xét chung về độ dài tục ngữ?

+ Trong số đó, có câu tục ngữ nào gieo vần? Tác dụng của việc gieo vần?

+ Em hãy đọc một vài câu ca dao đã học và cho biết thể thơ được sử dụng trong câu ca dao đó. Đọc lại các câu tục ngữ trong bài và tìm xem có câu tục ngữ nào có hình thức giống với câu ca dao em vừa đọc? Nêu thêm hai câu tục ngữ có hình thức tương tự.

+ Tính chất cân đối trong cấu trúc ngôn từ được thể hiện như thế nào trong các câu tục ngữ trên? Tác dụng của sự cân đối đó?

+ Thế nào là cân đối? Chỉ ra những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa một cách trực tiếp, những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa qua hình ảnh có tính chất ẩn dụ trong các câu tục ngữ của bài học. 

Sản phẩm dự kiến:

1. Đặc điểm nghệ thuật của câu tục ngữ

- Hình thức: ngắn gọn, súc tích

- Gieo vần: Vần làm cho câu tục ngữ có kết cấu chặt chẽ, có tính nghệ thuật, hấp dẫn, dễ nhớ, dễ thuộc.

- Tính cân đối thể hiện ở số tiếng bằng nhau, từ loại của từng từ ở từng vị trí giống nhau, thanh điệu đối chọi nhau (bằng – trắc), hình ảnh tương đồng hoặc tương phản nhau

……………………………………..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Những chủ đề nào được thể hiện qua các câu tục ngữ.

A. vẻ đẹp trong văn hóa con người Việt.

B. tục ngữ đúc kết nhận thức về tự nhiên và xã hội, kinh nghiệm về đạo đức và ứng xử trong đời sống.

C. vẻ đẹp thiên nhiên.

D. những lời ca cổ.

Câu 2. Nét chung nhất về hình thức của các câu tục ngữ là gì?

A. dài dòng, khó hiểu.

B. ngắn gọn nhưng quá khó hiểu.

C. rất khó sử dụng trong giao tiếp hằng ngày.

D. ngắn gọn, nhịp nhàng, cân đối, có vần điệu.

Câu 3: Trong 15 câu tục ngữ trong bài những câu nào có gieo vần? 

A. trừ câu (14), các câu còn lại đều có gieo vần.

B. tất cả các câu đều gieo vần.

C. trừ câu (1), các câu còn lại đều có gieo vần.

D. trừ câu (4), các câu còn lại đều có gieo vần.

Câu 4:  Câu tục ngữ nào trong bài học này có hình thức của một thể thơ quen thuộc, được dùng rất nhiều trong ca dao của người Việt?

A. Câu tục ngữ số (3)

B. Câu tục ngữ số (15)

C. Câu tục ngữ số (4)

D. Câu tục ngữ số (11)

Câu 5: Chỉ ra những câu tục ngữ nào trong bài "Một số câu tục ngữ Việt Nam" thể hiện ý nghĩa một cách trực tiếp?

A. (1), (2), (3), (4), (5), (6), (8), (11), (12), (13).

B. (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (12), (13).

C. (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (11), (12), (15).

D. (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (11), (12), (13).

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Ghi lại một cuộc đối thoại (giả định) giữa hai người (khoảng 5-7 câu), trong đó, một người có dùng câu tục ngữ: Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi. 

Câu 2. Vì sao nhiều câu tục ngữ về đời sống hội ra đời thuở xưa mà vẫn còn giá trị đối với con người ngày nay?