Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 10: Ôn tập

ÔN TẬP

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

 GV tổ chức trò chơi: “Ai nhanh hơn” cho hai đội; yêu cầu HS nhắc lại những nội dung và kiến thức đã được học trong bài 10.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Hệ thống lý thuyết

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS trả lời: 

• Em hãy trình bày khái niệm, đặc điểm của thơ trào phúng.
• Em hãy trình bày khái niệm sắc thái nghĩa của từ, các loại sắc thái nghĩa của từ. 

Sản phẩm dự kiến:

1. Thơ trào phúng

- Khái niệm: Thơ trào phúng là một bộ phận của văn học trào phúng, trong đó các tác giả tạo ra tiếng cười và sử dụng tiếng cười để châm biếm, phê phán xã hội hoặc tự phê bình bản thân. Tiếng cười trong thơ trào phúng có nhiều cung bậc: hài hước, châm biếm, đả kích nhưng không phải bao giờ cũng rạch ròi mà chuyển hóa linh hoạt từ cung bậc này sang cung bậc khác. Các bài thơ trào phúng có thể được viết bằng những thể thơ khác nhau: thơ cách luật (tứ tuyệt, thất ngôn bát cú,…) và thơ tự do.

- Thủ pháp trào phúng: Tiếng cười trong thơ trào phúng thường được tạo ra bằng các thủ pháp: phóng đại, ẩn dụ, giễu nhại, lối nói nghịch lí,…

Ví dụ: Trần Tế Xương đã sử dụng thủ pháp nói giễu để miêu tả quang cảnh khoa thi Hương năm Đinh Dậu như sau:

Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,

Ậm ọe quan trường miệng thét loa.

Lọng cắm rợp trời quan sứ đến,

Váy lê quét đất mụ đầm ra.

(Trần Tế Xương, Vịnh khoa thi Hương)

2. Sắc thái nghĩa của từ

Sắc thái nghĩa là nét nghĩa bổ sung cho nghĩa cơ bản của từ ngữ. Các sắc thái nghĩa chủ yếu của từ ngữ gồm:

- Sắc thái miêu tả, ví dụ: các từ ghép như trắng tinh, trắng xóa đều chỉ mang màu trắng nhưng được phân biệt với nhau nhờ các yếu tố phụ (trắng tinh: rất trắng, thuần một màu, gây cảm giác rất sạch; trắng xóa; trắng đều khắp trên diện rộng)

- Sắc thái biểu cảm, ví dụ: các từ thuần Việt như cha, mẹ, vợ,…thường có sắc thái thân mật, còn các từ Hán Việt đồng nghĩa như thân phụ, thân mẫu, phu nhân,…thường có sắc thái trang trọng.

Trong nói (viết), cần lựa chọn các từ ngữ có sắc thái nghĩa phù hợp để nâng cao hiệu quả giao tiếp.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Bạn đến chơi nhà thuộc thể thơ gì?

A. Thất ngôn bát cú

B. Thất ngôn tứ tuyệt

C. Lục bát

D. Song thất lục bát

Câu 2: Nội dung chính của bài thơ:

A. Bài thơ là một khát vọng được bình đẳng, khát vọng lập nên sự nghiệp anh hùng vẻ vang của một người phụ nữ.

B. Thái độ "bất kính” của bà là một thách thức đối với ý thức trọng nam khinh nữ, thách thức với các "sự nghiệp anh hùng" của nam nhi, thách thức đối với thần linh.

C. Bài thơ thể hiện mạnh mẽ nhu cầu giải phóng cá tính của con người, bất chấp các ước lệ ràng buộc của xã hội phong kiến.

D. Cả 3 đáp án trên

Câu 3: Khi chuẩn bị nghe bài thuyết trình về tác phẩm văn học, bạn cần chuẩn bị những gì?

A. Chỉ cần mang tâm lý thoải mái

B. Giấy và bút (bút màu, bút dạ quang,…) để ghi chép

C. Chỉ cần đọc trước tác phẩm

D. Không cần chuẩn bị gì cả

Câu 4: Sắc thái nghĩa của từ ngữ là gì?

A. Nét nghĩa chính của từ

B. Nét nghĩa phụ bổ sung cho nghĩa cơ bản của từ

C. Nghĩa đối lập của từ

D. Nghĩa tượng trưng của từ

Câu 5: Phần mở bài của bài văn phân tích một tác phẩm văn học cần có nội dung nào sau đây?

A. Nêu các luận điểm chính về nội dung, nghệ thuật; phân tích, chứng minh bằng các luận cứ tiêu biểu và xác thực

B. Khẳng định lại ý kiến về chủ đề và đặc sắc nghệ thuật; nêu suy nghĩ, tình cảm, bài học

C. Giới thiệu tác giả, tác phẩm, khái quát chủ đề và những nét đặc sắc nghệ thuật

D. Đánh giá chung về tác phẩm

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Việc dùng tiếng cười để tự phê bình bản thân và phê bình người khác có tác dụng gì?

Câu 2: Em đã rút ra được bài học gì cho bản thân mình khi học xong chủ đề 10?