Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 7: Bồng chanh đỏ (Đỗ Chu)

VĂN BẢN 1: BỒNG CHANH ĐỎ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức cho học sinh xem video về việc nuôi giữ các loài động vật hoang dã: https://www.youtube.com/watch?v=6yTe88GbEMI

- GV hỏi: Chúng ta có nên nuôi giữ trái phép động vật hoang dã hay không?

- HS trình bày suy nghĩ cá nhân.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

- Hãy đọc và nêu những nét nổi bật về cuộc đời – sự nghiệp của Đỗ Chu? Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của ông?

Sản phẩm dự kiến:

Đỗ Chu (tên thật là Chu Bá Bình) là một nhà văn Việt Nam nổi tiếng, thuộc thế hệ các tác giả trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Mỹ. Ông đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2001 và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2012.

Sinh ngày 5 tháng 2 năm 1944 tại xã Quảng Minh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, Đỗ Chu đã học qua trường bồi dưỡng viết văn Hội Nhà văn Việt Nam khóa II. Anh từng là lính cao xạ thuộc quân chủng Phòng không - Không quân trong thời kỳ chống Mỹ. Truyện ngắn của Đỗ Chu luôn hướng về việc ca ngợi con người và những phẩm giá tốt đẹp trong quan hệ giữa con người với con người. Cùng với các tác phẩm như “Thung lũng cò,” “Hương cỏ mật,” và “Chiến sĩ quân bưu,” anh đã động viên đồng bào và giúp họ vượt qua khó khăn trong thời kỳ chiến tranh.

Hoạt động 2: Văn bản “Bồng chanh đỏ”

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

- Tóm tắt, nêu xuất xứ, bối cảnh, ngôi kể và cốt truyện của văn bản?

Sản phẩm dự kiến:

b.       Tác phẩm

+ Xuất xứ: Văn bản trên được trích từ phần 1, 2, 3 trong tập truyện cùng tên của tác giả Đỗ Chu. 

+ Thể loại: truyện ngắn.

* Tóm tắt văn bản: 

Truyện Bồng chanh đỏ của nhà văn Đỗ Chu kể về những kỉ niệm thời thơ ấu của anh em Hiền và Hoàn cùng đôi chim Bồng chanh đỏ. Bắt đầu bằng bức thư Hiền gửi Hoàn khi đi đóng quân ở dãy Trường Sơn và sau đó là những hồi tưởng của cả hai anh em về đôi bồng chanh đỏ mà mình gặp khi còn nhỏ. Hiền là một người mê chim và có kiến thức rất sâu rộng về các loài chim nên có sở thích tìm và bắt nuôi những chú chim lạ, sở thích này của Hiền đã ảnh hưởng tới em trai là Hoàn nên Hoàn cũng thường đi theo anh để ngắm và bắt chim. Một ngày nọ, hai anh em tìm thấy một đôi chim bồng chanh đỏ sống ở đầm sen ở làng. Vì quá yêu thích nên ngày nào hai anh em cũng ra ngắm chúng và xuýt xoa muốn được nuôi chúng, đặc biệt là Hiền. Không thể chờ đợi lâu, một buổi khi trời chập tối sau khi ăn cơm xong Hiền đã rủ em trai ra đầm để bắt đôi bồng chanh đỏ đó. Hai anh em thay nhau thò tay vào trong tổ để bắt chim, khó khăn lắm Hiền mới bắt được một chú, nhưng khi Hoàn đang sung sướng vì bắt được bồng chanh đỏ thì Hiền lại giằng lại con chim vừa bắt và để lại vào tổ, điều này khiến Hoàn không can tâm. Nhưng cuối cùng Hoàn cũng đã hiểu vì sao anh mình lại làm thế, bởi vì tổ của chúng còn có đàn con nhỏ. Nhưng cho đến mãi về sau hai anh em vẫn vô cùng yêu thích đôi bồng chanh đỏ đó và mong muốn nó sẽ sống ở đầm sen của làng mình mãi. Trước khi đi nhập ngũ, Hiền còn trả tự do cho tất cả những chú chim mình nuôi. Có lẽ khi trưởng thành, cậu nhận ra khi yêu thích một cái gì đó phải cho nó có được cuộc sống hạnh phúc đúng nghĩa, chứ không phải là chiếm hữu.

1.       Bối cảnh truyện, cốt truyện

Sự việc 1: Khi vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến ở đầm nước.

Sự việc 2: Khi Hoài đi bắt chim với anh Hiền trong đêm.

Sự việc 3: Khi Hoài ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về chỗ cũ.

2.       Ngôi kể, lời kể

- Ngôi thứ nhất (Người kể chuyện 

xuất hiện, kể lại câu chuyện của chính 

mình.)

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Nội dung:

++ Người kể gọi nhân vật bằng chính 

tên của họ, dẫn dắt các sự việc, miêu 

tả các hành động, cử chỉ, lời nói của 

nhân vật.

++ Truyền đạt lời nói của nhân vật (kể, 

hỏi, cảm thán, yêu cầu...)

+ Hình thức:

++ Thường là câu trần thuật, kết thúc 

câu bằng dấu chấm.

++ Nhân vật xưng “tôi”.

++ Lời nhân vật:Thường đứng sau dấu 

gạch ngang đầu dòng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Hoài hôm sau ra chỗ tổ chim bồng chanh thì thấy gì?

A. Tổ trống không

B. Chúng đã sơ tán 

C. Thấy chim bồng chanh đi kiếm mồi

D. Thấy các con nó

Câu 2. Khi ra về Hoài đã có ao ước gì?

A. Hoài ao ước có một đôi chim bồng chanh để nuôi 

B. Hoài ao ước có thể bắt được chim con về nuôi

C. Hoài ao ước có thể bảo tồn chim bồng chanh

D. Cả 3 đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Cho biết chủ đề câu chuyện và căn cứ vào đâu mà em xác định được chủ đề?

Câu 2: a. Hãy chia sẻ một kỉ niệm của em với con vật mà em yêu quý, đồng thời bày tỏ cảm xúc của em khi nhớ lại kỉ niệm đó (Chẳng hạn: mất đi con vật nuôi, lạc mất con vật nuôi và tìm lại được...).