Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 7: Thực hành tiếng Việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: 

BIỆT NGỮ XÃ HỘI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV trình chiếu các ví dụ:

a)”Giữa dòng đời vạn thính thì bản lĩnh né thính càng cao.”

b)”Các bạn trẻ tiếc nuối vì ra sức đẩy thuyền nhưng thần tượng lại không thành đôi.”

 Và đặt câu hỏi:

• Trong các ví dụ trên thì những từ ngữ nào mà thế hệ ông bà của chúng ta sẽ không hiểu?

• Những từ ngữ này được sử dụng phổ biến ở đâu? Do ai sử dụng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Lý thuyết

GV lần lượt đặt câu hỏi:

• Theo em hiểu biệt ngữ xã hội là gì?
• Việc sử dụng biệt ngữ xã hội có chức năng gì?
• Em hãy nêu thêm một vài biệt ngữ xã hội mà em biết?

Sản phẩm dự kiến:

a) Chức năng

- Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ được dùng hạn chế trong một nhóm người có chung một đặc điểm nào đó (nghề nghiệp, vị trí xã hội, tuổi tác,…) chẳng hạn như biệt ngữ của các nhóm tội phạm, biệt ngữ của giới trẻ,…

b) Giá trị

- Biệt ngữ xã hội gắn liền với môi trường và bản thân tầng lớp xã hội tạo ra nó. Mục đích sáng tạo ra biệt ngữ chính là để giữ bí mật trong phạm vi nhóm của mình. Vì vật người ngoài nhóm thường không hiểu được biệt ngữ.

c) Ví dụ

– Biệt ngữ của vua quan trong triều đình phong kiến: trẫm, khanh, long thể, mặt rồng, ngự giá, ngự bút, long bào,…

– Biệt ngữ của những người theo đạo Thiên Chúa: mình thánh, nữ tu, ông quản, cứu rỗi, lòng lành, ơn ích,…

– Biệt ngữ của học sinh, sinh viên: gậy, ngỗng, trúng tủ, trượt vỏ chuối,…

– Biệt ngữ của những người buôn bán, “phe phẩy” (thời bao cấp): bắt mồi, dính, phảy, luộc, búa, nặng doa, ế vở, guồng, nhẩu, dầm, sôi me,…

– Biệt ngữ của bọn lưu manh, trộm cắp ở thành phố (thời bao cấp): chọi, choai, xế lô, bổ, dạt vòm, đột vòm, rụng, táp lô, bè, đoa,…

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Biệt ngữ xã hội là gì?

A. Là từ ngữ chỉ được sử dụng ở một địa phương nhất định

B. Là từ ngữ được dùng trong tất cả các tầng lớp nhân dân

C. Là từ ngữ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định

D. Là từ ngữ được dùng trong nhiều tầng lớp xã hội

Câu 2: Khi sử dụng biệt ngữ xã hội, cần chú ý điều gì ?

A. Không nên quá lạm dụng từ ngữ địa phương, biệt ngữ xã hội

B. Tùy hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp mà sử dụng từ ngữ địa phương hoặc biệt ngữ xã hội cho phù hợp.

C. Không phải từ nào đối tượng giao tiếp cũng có thể hiểu được từ ngữ địa phương hoặc biệt ngữ xã hội.

D. Cả A, B, C là đúng.

Câu 3: Đặc điểm của biệt ngữ xã hội là gì?

A. Từ ngữ được toàn dân đều biết và hiểu.

B. Phạm vi sử dụng trong một địa phương nhất định.

C. Là một bộ phận từ ngữ có đặc điểm riêng thể hiện ở ngữ âm, ngữ nghĩa.

D. Từ ngữ được ít người biết đến và sử dụng.

Câu 4: Trường hợp nào có thể sử dụng biệt ngữ xã hội?

A. Khi viết đơn xin phép nghỉ học gửi lên Ban giám hiệu.

B. Khi tham gia thi thuyết trình trên phạm vi toàn quốc.

C. Sử dụng trong thơ văn, những sáng tác văn học.

D. Khi trao đổi, trò chuyện với người địa phương.

Câu 5: Để tránh lạm dụng biệt ngữ xã hội, chúng ta cần làm gì?

A. Sử dụng trong giao tiếp hàng ngày.

B. Cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng khi cần thiết.

C. Chỉ sử dụng trong một số ngành nghề.

D. Sử dụng trong một phạm vi rộng lớn.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Theo em, biệt ngữ xã hội có mất đi không?

Câu 2: Chỉ ra biệt ngữ xã hội trong đoạn hội thoại sau đây

- Nam, dạo này tớ thấy Hoàng buồn buồn, ít nói. Cậu có biết lý do vì sao không?

- Tớ cũng hem biết vì sao cậu ơi.