Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 7: Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học

VIẾT: VIẾT BÀI VĂN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

• Hãy kể tên những tác phẩm văn học em đã được học theo bảng gợi ý sau:

• Nếu được yêu cầu viết một bài văn để phân tích một trong những tác phẩm kể trên em có viết được không ? Hãy chia sẻ ý định về cách phân tích của em?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Yêu cầu đối với kiểu văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Em hãy trình bày những yêu cầu đối với kiểu văn bản?

Sản phẩm dự kiến:

- Về nội dung: nêu được chủ đề; nêu và phân tích được tác dụng của một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm văn học, ví dụ: hình ảnh, từ ngữ, các biện pháp tu từ (đối với văn bản thơ); tình huống chi tiết tiêu biểu, nhân vật, ngôi kể (đối với văn bản truyện);…

- Về hình thức: lập luận chặt chẽ, có bằng chứng tin cậy từ tác phẩm, diễn đạt mạch lạc; sử dụng các phương tiện liên kết hợp lí để giúp người đọc nhận ra mạch lập luận.

- Bố cục bài viết cần đảm bảo:

• Mở bài: giới thiệu tác phẩm văn học (tên tác phẩm, tác giả,…) nêu ý kiến khái quát về chủ đề và nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

• Thân bài: lần liệt trình bày các luận điểm làm nổi bật chủ đề và một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm.

• Kết bài: Khẳng định lại ý kiến về chủ đề và một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm; nêu suy nghĩ, cảm xúc, trải nghiệm cá nhân hoặc bài học rút ra từ tác phẩm.

Hoạt động 2: Phân tích bài viết tham khảo

GV đặt câu hỏi:

• Bài văn phân tích tác phẩm văn học nào?
• Phần mở bài nêu những nội dung gì?
• Phần thân bài có mấy luận điểm? Người viết đã sử dụng những lí lẽ, bằng chứng nào để làm sáng tỏ các luận điểm đó?
• Phần kết bài có mấy ý?
• Người viết đã sử dụng các phương tiện liên kết nào để giúp  người đọc nhận ra mạch lập luận của bài viết?

Sản phẩm dự kiến:

- Bài văn phân tích tác phẩm Gió lạnh đầu mùa

- Phần mở đầu giới thiệu tác phẩm văn học, nêu ý kiến khái quát về chủ đề và nét đặc sắc nghệ thuật.

- Phần thân có hai luận điểm chính:

- Luận điểm 1: Chủ đề truyện.

+ Lí lẽ: Gió lạnh đầu mùa phủ khắp không gian, tạo ra một không khí rét mướt, nhưng điều đọng lại trong tôi vẫn là ngọn lửa yêu thương lan tỏa.

+ Bằng chứng làm sáng tỏ lí lẽ: Tình người ấm áp, thấm đẫm trong từng trang sách. Tình người thể hiện trong cảnh những đứa trẻ chơi đùa vui vẻ, không phân biệt hoàn cảnh giàu nghèo. Tình người kết đọng trong hành động của Sơn và Lan khi mang chiếc áo bông cũ tặng cho Hiên, người bạn nhà nghèo không có áo ấm mặc trong mùa rét.

Luận điểm 2: Đặc sắc nghệ thuật

- Lí lẽ: những cái bình dị, quen thuộc ấy lại dễ dàng khơi dậy sự đồng cảm nơi người đọc.

- Bằng chứng: Sự việc hai đứa trẻ nhà khá giả động lòng thương, mang cho người bạn khó khăn chiếc áo mùa rét

- Lí lẽ: Tình thương ấy thể hiện tâm hồn cao đẹp, biết xót xa, cảm thông cho những mảnh đời khốn khó. Đó là lí do tôi trân trọng, quý mến nhân vật Sơn.

- Bằng chứng: Tấm lòng nhân hậu giúp Sơn nhận ra những đứa trẻ ngày hôm nay môi chúng tím lại, và qua những chỗ áo rách, da thịt thâm đi”, nhận ra Hiên “co ro đứng bên cột quán, chỉ mặc manh áo rách tả tơi” mà “động lòng thương”.

- Phần kết có một ý khẳng định lại ý kiến về chủ đề và nét đặc sắc nghệ thuật; nêu cảm nghĩ về tác phẩm.

- Dùng những kí tự (*), (**), (3a)...

Hoạt động 3: Viết bài

GV đặt câu hỏi: Em hãy nêu các bước viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học

Sản phẩm dự kiến:

1. Chuẩn bị trước khi viết

2. Tìm ý và lập dàn ý

Mở bài:

+ Giới thiệu tác phẩm (tên tác phẩm, tác giả)

+ Nêu khái quát về chủ đề và một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

Thân bài:

+ Nêu chủ đề của tác phẩm

+ Chỉ ra và phân tích tác dụng của một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

Kết bài:

+ Khẳng định lại chủ đề và giá trị của một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

+ Nêu suy nghĩ/ cảm xúc về tác phẩm, chia sẻ bài học rút ra cho bản thân.

3. Viết bài

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Yêu cầu nào là cần thiết khi viết bài phân tích tác phẩm văn học về nội dung?

A. Đưa ra ý kiến khái quát về tác phẩm

B. Trình bày chủ đề và phân tích tác dụng của nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm

C. Chỉ nêu tên tác phẩm và tác giả

D. Phân tích chi tiết các nhân vật trong tác phẩm

Câu 2: Khi viết phần kết bài của một bài phân tích tác phẩm văn học, bạn cần thực hiện những yêu cầu gì?

A. Khẳng định lại ý kiến về chủ đề và nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm

B. Chỉ nêu tên tác phẩm và tác giả

C. Tóm tắt nội dung chính của bài phân tích

D. Đưa ra những ý kiến trái chiều về tác phẩm

Câu 3: Trong phần thân bài của bài phân tích tác phẩm văn học, yêu cầu nào là chính xác?

A. Nêu ý kiến khái quát về tác phẩm

B. Trình bày các luận điểm làm nổi bật chủ đề và nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm

C. Chỉ nêu các nhân vật chính trong tác phẩm

D. Mô tả hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm

Câu 4: Các bước nào là cần thiết trước khi bắt đầu viết bài phân tích tác phẩm văn học?

A. Tìm ý và lập dàn ý

B. Đọc tác phẩm nhiều lần và viết lại nội dung

C. Phân tích từng chi tiết trong tác phẩm

D. Xác định các nhân vật chính và phụ trong tác phẩm

Câu 5: Khi lập dàn ý cho bài phân tích tác phẩm văn học, phần nào là cần thiết để đảm bảo tính logic và sự mạch lạc trong bài viết?

A. Mở bài chỉ cần nêu tên tác phẩm và tác giả

B. Thân bài nên tập trung vào phân tích nhân vật chính

C. Kết bài cần khẳng định lại chủ đề và nêu suy nghĩ cá nhân về tác phẩm

D. Cần trình bày các luận điểm làm nổi bật chủ đề và phân tích hình thức nghệ thuật một cách cụ thể và liên kết hợp lý

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết bài văn phân tích truyện Bồng chanh đỏ của nhà văn Chu Lai.

Câu 2: Lựa chọn một tác phẩm truyện ngoài sách giáo khoa để lại cho em nhiều ấn tượng và viết bài văn phân tích về tác phẩm truyện đó.