Giáo án điện tử Ngữ văn 12 cánh diều Bài 3: Ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật (Tiếp theo)

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: NGÔN NGỮ TRANG TRỌNG VÀ NGÔN NGỮ THÂN MẬT (TIẾP THEO)

1. NHẬN BIẾT NGÔN NGỮ TRANG TRỌNG VÀ NGÔN NGỮ THÂN MẬT
2. SỬ DỤNG NGÔN NGỮ TRANG TRỌNG VÀ NGÔN NGỮ THÂN MẬT

• Nêu những dấu hiệu giúp nhận biết ngôn ngữ trang trọng.

• Nêu những dấu hiệu giúp nhận biết ngôn ngữ thân mật.

• Ngôn ngữ trang trọng được sử dụng trong ngữ cảnh giao tiếp như thế nào?

• Ngôn ngữ thân mật được sử dụng trong ngữ cảnh giao tiếp như thế nào?
  
   

• Văn bản hát kí Đặng Thuỳ Trâm có sự kết hợp giữa ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật. Em hãy chỉ ra những đặc điểm của hai kiểu ngôn ngữ này trong đoạn trích sau: 

a) Ai lại không tha thiết với mùa xuân, ai lại không muốn cái sáng ngời trong đôi mắt và trên đôi môi căng mọng khi cuộc đời còn ở tuổi hai mươi? Nhưng... tuổi hai mươi của thời đại này đã phải dẹp lại những ước mơ hạnh phúc mà lẽ ra họ phải có... Ước mơ bây giờ là đánh thắng giặc Mỹ, là Độc lập, Tự do của đất nước. Từ ước mơ đó mới có được những gì gọi là của riêng mình. Mình cũng như những thanh niên khác đã lên đường ra tiên tuyến, và tuổi trẻ qua đi giữa tiếng bom rơi đạn nổ. 

b) Được thư mẹ... mẹ của con ơi, mỗi dòng chữ, mỗi lời nói của mẹ thấm nặng yêu thương, như những dòng máu chảy về trái tim khao khát nhớ thương của con. Ôi! Có ai hiểu lòng con ao ước được về sóng giữa gia đình, dù chỉ là giây lát đến mức nào không? Con vẫn hiểu điều đó từ lúc bước chân lên chiếc ô tô đưa con vào con đường bom đạn.

• Em hãy tìm những câu văn trong văn bản Khúc tráng ca nhà giàn (Xuân Ba) thể hiện thái độ và cảm xúc của tác giả đối với những cán bộ chiến sĩ ngày đêm bám trụ ở nhà giàn giữa biển khơi. Những câu văn ấy mang màu sắc trang trọng hay thân mật? Vì sao?

• Các đoạn văn dưới đây đã sử dụng ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật phù hợp chưa? Vì sao? 

a) Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Liên... Nhưng Liên vẫn ráng sức quần nhau với chú hồ. 

(Dẫn theo Nguyễn Đức Dân)

b) Lời nhận xét ấy có đúng không? Đúng quá đi chứ! Nào, bạn hãy cùng tôi phân tích tác phẩm để hiểu rõ về vấn đề.

(Dẫn theo Nguyễn Minh Tuyết, Nguyễn Văn Hiệp)

c) Trước lúc đi ngủ, San tâm sự với tôi:

- Cháu bị số phận hắt hủi. Giờ thì cả cha và mẹ đều không còn. Cuộc sống của cháu không còn ý nghĩa gì nữa.

Tôi chưa biết an ủi thể nào, cậu ta tiếp: 

- Có lẽ cháu sẽ đi đâu đó. Ở mảnh đất nhồn nháo này, cháu chẳng còn gì duyên nợ. 

Nhưng cháu còn người bà – Cuối cùng, tôi cất lời khuyên – Người bà ngoại khổ đau và bắt hạnh. 

(Dẫn theo Nguyễn Minh Thuyết, Nguyễn Văn Hiệp)

• Để tham gia xét tuyển tại một trường đại học hoặc ứng tuyển một vị trí việc làm, em cần viết một bài luận hoặc một bức thư. Hãy chọn ngôn ngữ (trang trọng hoặc thân mật) phù hợp để viết bài luận hoặc bức thư đó?