Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 9 Chân trời bài 2: Ý nghĩa văn chương (Hoài Thanh)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI

BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Chia sẻ suy nghĩ của em với các bạn về văn chương.

Văn học là tấm gương phản ánh đời sống. Văn chương bởi con người, cho con người và vì con người.

ÔN TẬP VĂN BẢN:

Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

1

Nhắc lại kiến thức bài học

2

Luyện tập

3

Vận dụng

PHẦN 1.

NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC

1. TÁC GIẢ - TÁC PHẨM

Dựa vào kiến thức đã học, em hãy trả lời các câu hỏi sau đây:

• Nhắc lại một số hiểu biết về tác giả Hoài Thanh và văn bản Ý nghĩa văn chương.

1. Tác giả

Tên thật: Nguyễn Đức Nguyên

Ngày sinh: 15/7/1909

Ngày mất: 14/3/1982

Quê quán: Nghệ An

• Là nhà văn, nhà phê bình văn học Việt Nam nổi tiếng đầu thế kỉ XX.
• Tác phẩm tiêu biểu: Thi nhân Việt Nam, Quyền sống của con người trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, Nói chuyện thơ kháng chiến...

MỘT SỐ TÁC PHẨM

2. Tác phẩm

• Viết năm 1936.
• In trong “Bình luận văn chương” (NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998).

Dựa vào kiến thức đã học, em hãy trả lời các câu hỏi sau đây:

• Trình bày bố cục của văn bản Ý nghĩa văn chương.
• Hãy thể hiện mối quan hệ giữa luận đề với các luận điểm và bằng chứng trong văn bản.

2. PHÂN TÍCH VĂN BẢN

a. Bố cục

Từ đầu đến “lòng vị tha”

Còn lại

Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người, lòng thương muôn vật, muôn loài.

Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có.

b. Mối quan hệ giữa luận đề với các luận điểm và bằng chứng trong văn bản

Luận đề

Ý nghĩa của văn chương.

Luận điểm 1: Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người, lòng thương muôn vật, muôn loài.

Luận điểm 1.1: Văn chương là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng.

Luận điểm 1.2: Văn chương còn sáng tạo ra sự sống.

Luận điểm 1.1: Văn chương là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng.

Luận điểm 1.2: Văn chương còn sáng tạo ra sự sống.

Bằng chứng: Những cảnh đẹp thiên nhiên tươi đẹp mà bình sinh do mưu sinh con người bỏ lỡ.

Bằng chứng:

• Quá trình sáng tác của nhà văn: sáng tạo ra thế giới khác, những người, sự vật khác.
• Trường hợp Nguyễn Du và nhân vật Thúy Kiều.)

Luận đề

Ý nghĩa của văn chương.

Luận điểm 2: Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có.

Bằng chứng: Những ví dụ để chứng minh rằng phần nhiều những tình cảm, những cảm giác của người thời bấy giờ đều do một ít người xưa có thiên tài sáng tạo ra và truyền lại.

Dựa vào kiến thức đã học, em hãy trả lời các câu hỏi sau đây:

• Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản Ý nghĩa văn chương.

3. TỔNG KẾT

a. Nội dung

• Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha.
• Văn chương là hình ảnh của sống muôn hình vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, gây những tình cảm không có, luyện những tình cảm sẵn có.
• Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn chương thì sẽ rất nghèo nàn.

b. Nghệ thuật

• Giàu hình ảnh độc đáo.
• Sử dụng các luận điểm, luận chứng, lí lẽ xác đáng, logic.
• Lối văn nghị luận vừa có lí lẽ vừa có cảm xúc.
• Ngôn ngữ dễ hiểu, tinh tế giúp văn bản truyền đạt một cách dễ dàng và nhanh chóng.

PHẦN 2.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Văn bản Ý nghĩa văn chương là của ai?

A. Tú Xương

B. Hoài Chân.

C. Chu Văn Sơn.

D. Hoài Thanh.

D. Hoài Thanh.

Câu 2: Hoài Thanh đã nhận định như thế nào về văn chương?

A. Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha.

B. Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng trắc ẩn, là vẻ đẹp của cảm xúc.

C. Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là vẻ đẹp của ngôn từ và các biện pháp nghệ thuật.

D. Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là niềm tin, sự kì vọng vào tương lai.

A. Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha.

Câu 3: Văn bản “Ý nghĩa văn chương” trích trong tác phẩm nào?

A. Bình luận văn chương.

B. Phê bình và tiểu luận.

C. Di bút và di cảo.

D. Tuyển tập Hoài Thanh.

A. Bình luận văn chương.

Câu 4: Luận đề chính trong văn bản “Ý nghĩa văn chương” là gì?

A. Tác dụng của văn chương.

B. Khái niệm về văn chương.

C. Ý nghĩa của văn chương.

D. Tổng kết về văn chương.

C. Ý nghĩa của văn chương.

Câu 5: Đâu là luận điểm của văn bản “Ý nghĩa văn chương”?

• Văn chương mang đến những tác dụng to lớn đối với con người.
• Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có.
• Văn chương phản ánh hiện thực phong phú, đa dạng của cuộc sống.
• Văn chương vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn.

Câu 1: Theo Hoài Thanh, văn chương được hiểu là gì?

Văn chương

Hình ảnh của cuộc sống đa dạng và phong phú, phản ánh cuộc sống.

Thông qua văn chương ta biết được ước mơ cuộc sống của con người.

• Cuộc sống đa dạng nên hình ảnh được phản ánh trong văn chương cũng đa dạng
• Chúng ta hiểu rõ hơn về cuộc sống, những ước mơ của người Việt Nam xưa, cũng như đời sống của các dân tộc khác trên thế giới.

Phản ánh cuộc sống

Câu 2: Tác dụng của văn chương được tác giả đề cập như thế nào?

Tác dụng của văn chương

Giúp con người có tình cảm và thức tỉnh lòng vị tha.

Gây ra những tình cảm mới, rèn luyện những tình cảm đã có

• Cho chúng ta nhận thức được cái đẹp, cái hay trong cảnh vật, thiên nhiên.
• Gìn giữ những dấu vết, văn hóa lịch sử của nhân loại.

Văn chương giúp con người có cuộc sống tinh thần phong phú, đồng thời khơi gợi tình cảm, cảm xúc chân thật trong con người.

Câu 3: Viết bài văn phân tích văn bản “Ý nghĩa văn chương”.

Dàn ý bài văn

Mở bài

Thân bài

Kết bài

Giới thiệu về tác giả Hoài Thanh

Khái quát về tác phẩm Ý nghĩa văn chương

Nguồn gốc của văn chương

Nhiệm vụ của văn chương

Tác dụng của văn chương

Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật

Khái quát bài học cho bản thân

PHẦN 3.

VẬN DỤNG

• Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi:

NGỮ LIỆU 1

“Cảnh trời với lòng người như một đám rừng sâu thẳm, hoa cỏ hương thơm, sắc lạ vô cùng mà người đời là những khách vào rừng lại vì còn phải mưu cầu sự sống, nên chỉ lo bẻ măng đào củ, bao nhiêu cảnh đẹp, bao nhiêu hiện tượng li kì đều bỏ qua không biết, không thưởng thức [...] Vén tấm màn đen ấy, tìm những cái hay, cái đẹp, cái lạ trong cảnh trí thiên nhiên và trong tâm linh người ta rồi mượn câu văn, tiếng hát, tấm đá, bức tranh làm cho người ta cùng nghe, cùng thấy, cùng cảm, đó là nhiệm vụ của nghệ thuật và, nói riêng ra, cũng là nhiệm vụ của văn chương.

Làm trọn nhiệm vụ ấy, nhà văn sẽ quên mình, thoát mình ra ngoài phạm vi hẹp hòi của bản thân để sống cái đời của mọi người, mọi vật.Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. Vũ trụ này tầm thường, chật hẹp, không đủ thỏa mãn mối tình cảm dồi dào của nhà văn? Nhà văn sẽ sáng tạo ra những thế giới khác, những người, những vật khác. Sự sáng tạo này cũng có thể xem là xuất ở mối tình yêu thương tha thiết. Yêu thương ngay những điều chưa có trong thực tế để gọi nó vào thực tế. [...] Những thế giới tưởng tượng trong văn chương cũng sáng tạo ra bởi lòng yêu thương vô cùng của nhà văn. Nếu có một người yêu Thúy Kiều còn nồng nàn hơn Kim Trọng, người ấy là Nguyễn Du và chính Nguyễn Du đã trao sự sống của mình cho thiếu nữ trong truyện.

Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha. Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha.”

(Trích “Ý nghĩa văn chương” – Hoài Thanh)

tầm thường, chật hẹp, không đủ thỏa mãn mối tình cảm dồi dào của nhà văn? Nhà văn sẽ sáng tạo ra những thế giới khác, những người, những vật khác. Sự sáng tạo này cũng có thể xem là xuất ở mối tình yêu thương tha thiết. Yêu thương ngay những điều chưa có trong thực tế để gọi nó vào thực tế. [...] Những thế giới tưởng tượng trong văn chương cũng sáng tạo ra bởi lòng yêu thương vô cùng của nhà văn. Nếu có một người yêu Thúy Kiều còn nồng nàn hơn Kim Trọng, người ấy là Nguyễn Du và chính Nguyễn Du đã trao sự sống của mình cho thiếu nữ trong truyện.

Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha. Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha.”

(Trích “Ý nghĩa văn chương” – Hoài Thanh)

Câu 1: Đoạn trích trên sử dụng phương thức biểu đạt nào?

Câu 2: Nội dung chính của đoạn trích là gì?

Phương thức biểu đạt: Nghị luận

Nội dung chính: Nhiệm vụ của văn chương là sự hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng: Văn chương phản ánh hiện thực phong phú, đa dạng của cuộc sống.

Câu 3: Hãy trình bày luận điểm và bằng chứng, lí lẽ được sử dụng trong đoạn trích trên.

Luận điểm: Văn chương là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng.

Luận điểm: Văn chương còn sáng tạo ra sự sống.

• Bằng chứng: Những cảnh đẹp thiên nhiên tươi đẹp mà bình sinh do mưu sinh con người bỏ lỡ.
• Lí lẽ: Văn chương có nhiệm vụ “vén tấm màn đen ấy, tìm cái hay, cái đẹp, cái lạ” để “làm cho người ta cùng nghe, cùng thấy, cùng cảm” qua tác phẩm.

Luận điểm: Văn chương là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng.

Luận điểm: Văn chương còn sáng tạo ra sự sống.

• Bằng chứng: Quá trình sáng tác của nhà văn: sáng tạo ra thế giới khác, những người, sự vật khác.
• Lí lẽ: Để “thỏa mãn mối tình cảm dồi dào” của nhà văn.
• Bằng chứng: Trường hợp Nguyễn Du và nhân vật Thúy Kiều.
• Lí lẽ: Sự sáng tạo của nhà văn gắn với tình yêu thương tha thiết, để “trao sự sống” cho nhân vật.

Câu 4: Cách trình bày vấn đề khách quan được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?

“Văn chương sẽ là hình dung của cuộc sống muôn hình vạn trạng”.

“Văn chương còn sáng tạo ra sự sống”.

“Nhà văn sẽ tạo ra những thế giới khác, những người, những vật khác”.

“Sự sáng tạo này cũng có thể xem là xuất ở mối tình yêu thương tha thiết”.

• Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi:

NGỮ LIỆU 2

--------------- Còn tiếp ---------------