Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 9 Chân trời bài 10: Mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử)

MỜI CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI TIẾT HỌC NGỮ VĂN!

KHỞI ĐỘNG

Thảo luận nhóm đôi Think – Pair - Share

Theo em, mùa xuân trong văn học có đặc điểm gì?

• Mùa xuân trong văn học

Tượng trưng cho sự sống mới, sự nảy mầm, sinh sôi và phát triển.

Mang đến niềm hy vọng, hứa hẹn tương lai tươi sáng.

• Đối với các nhà thơ, nhà văn: mùa xuân là nguồn cảm hứng bất tận, gắn liền với cảm xúc lãng mạn, bay bổng.
• Mùa xuân còn tượng trưng cho tuổi trẻ: khát khao, hoài bão.

Bài 10: Tiếng vọng những ngày xưa

Ôn tập văn bản

MÙA XUÂN CHÍN

NỘI DUNG BÀI HỌC

I – NHẮC LẠI KIẾN THỨC

• Tác giả, tác phẩm
• Bức tranh thiên nhiên.
• Quan niệm sống của nhà thơ về mùa xuân và cuộc sống.
• Tổng kết

II – LUYỆN TẬP

III – VẬN DỤNG

I – NHẮC LẠI KIẾN THỨC

THẢO LUẬN NHÓM

?

Nhắc lại thông tin về tác giả Hàn Mặc Tử và hoàn cảnh sáng tác bài “Mùa xuân chín”.

?

Nêu khái quát vẻ đẹp thiên nhiên trong bài thơ “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử. Tác giả đã quan sát cảnh vật ở vị trí và thời điểm nào?

THẢO LUẬN NHÓM

?

Qua bài thơ “Mùa xuân chín”, Hàn Mặc Tử có suy nghĩ gì về mùa xuân và cuộc sống?

?

Nêu phần tổng kết nội dung và nghệ thuật bài thơ “Mùa xuân chín”.

1. Tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

Hàn Mặc Tử (1912 – 1940)

• Tên khai sinh: Nguyễn Trọng Trí.
• Nhà thơ có những đóng góp mới mẻ cho phong trào Thơ mới (1932 – 1945).

Các tác phẩm chính: Gái quê (thơ, 1936); Đau thương (Thơ Điên, thơ, 1938); Xuân như ý, Thượng thanh khí, Cầm châu duyên, Duyên kì ngộ (kịch thơ, 1939); Quần tiên hội (kịch thơ, 1940); Chơi giữa mùa trăng (thơ văn xuôi, 1940).

Chế Lan Viên từng nhận xét về vai trò khó thay thế của ông trong phong trào Thơ mới:

“Trước không có ai, sau không có ai, Hàn Mặc Tử như một ngôi sao chổi xoẹt qua bầu trời Việt Nam với cái đuôi chói lòa, rực rỡ của mình”.

Mùa xuân chín là bài thơ trích trong phần Hương thơm (tập thơ Đau thương) của Hàn Mặc Tử.

2. Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ

a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân của làng quê Việt Nam được gọi tả trong khổ thơ thứ nhất

Cảnh vật

nắng, khói, mái nhà tranh, giàn thiên lí, bóng xuân,...

2. Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ

a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân của làng quê Việt Nam được gọi tả trong khổ thơ thứ nhất

Màu sắc

nắng ửng, khói mơ tan, lấm tấm vàng, tà áo biếc…

Âm thanh, cử chỉ

sột soạt gió trêu tà áo biếc,....

Hàn Mặc Tử đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp, trong trẻo và tràn đầy sức sống của làng quê Việt Nam.

Hình ảnh mộc mạc, gần gũi: “sóng cỏ xanh tươi”, "trời ửng nắng chang chang”, “con đò”.

Một không gian xuân khoáng đạt, phóng khoáng và tràn đầy sức sống.

b. Vị trí, thời điểm quan sát, miêu tả “mùa xuân chín” của tác giả

3 khổ đầu

Cảnh vật được quan sát chủ yếu từ thời điểm hiện tại, người quan sát:

Đang ngắm nhìn cảnh.

Đứng ở một vị trí có thể bao quát cả một bức tranh rộng lớn.

3 khổ đầu

Người quan sát cảm nhận bức tranh mùa xuân bằng nhiều giác quan

Thị giác cảm nhận màu sắc, đường nét.

Thính giác cảm nhận âm thanh.

Tổng hoà nhiều giác quan khác để cảm nhận.

Thời điểm “mùa xuân chín”

Khổ cuối

Người quan sát tự xưng là “khách xa”

Nhìn vào tâm tưởng để nhớ và thao thức cùng không gian làng quê của mình, xa xôi, nhưng ấm áp, thân thuộc.

3. Quan niệm của nhà thơ về mùa xuân và cuộc sống

Hàn Mặc Tử đã vẽ nên một bức tranh xuân tươi mới, tràn đầy sức sống của làng quê Việt Nam.

Mùa xuân là thời điểm thiên nhiên và con người cùng hòa nhịp trong vẻ đẹp rạng rỡ, thể hiện khát vọng sống, niềm vui và sự nồng nàn của tuổi trẻ.

Ông nhận ra sự mong manh của mùa xuân, của thời gian và cả cuộc đời con người.

Hình ảnh mùa xuân chín

Một mùa xuân đẹp nhưng đang ở thời điểm gần kết thúc.

Gợi nỗi buồn về sự phôi pha, tiếc nuối về những điều quý giá nhưng không thể níu giữ.

Thông qua hình ảnh mùa xuân, Hàn Mặc Tử thể hiện sự ý thức về tính vô thường của cuộc sống.

Ông như muốn nhắn nhủ rằng mùa xuân, cũng như tuổi trẻ và những khoảnh khắc đẹp, sẽ dần phai đi.

Con người cần biết trân quý cuộc sống và sống trọn vẹn cho hiện tại.

4. Tổng kết

a. Nội dung

Bài thơ thể hiện khung cảnh mùa xuân tươi mới, đẹp đẽ, tràn đầy sức sống nơi nông thôn dân dã của làng quê Việt Nam.

Thể hiện niềm yêu đời, yêu người, yêu cuộc sống của thi nhân, gửi gắm niềm yêu thương và hy vọng vào một cuộc sống tốt đẹp, mùa xuân mang vị “chín” của lòng người

4. Tổng kết

b. Nghệ thuật

Ngôn từ giản dị, mộc mạc, dễ hiểu.

Hình ảnh thơ gần gũi, thân thuộc.

Giọng thơ tự nhiên, thủ thỉ, tâm tình.

II – LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1

Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1: Hình ảnh “chị ấy gánh thóc” trong khổ thơ cuối thể hiện điều gì?

C. Có thể là hình ảnh trong quá khứ hoặc hiện tại.

D. Có thể là hình ảnh trong tương lai.

B. Chỉ là hình ảnh hiện tại.

A. Chỉ là hình ảnh trong quá khứ.

Câu 2: Trong 5 dòng thơ đầu của bài thơ “Mùa xuân chín”, mùa xuân được miêu tả như thế nào?

B. Mùa xuân không tĩnh lặng mà nhịp bước theo thời gian qua “bóng xuân sang”.

D. Mùa xuân chỉ có màu xanh duy nhất.

C. Mùa xuân buồn bã và u ám.

A. Mùa xuân tĩnh lặng và yên bình.

Câu 3: Hình ảnh nào được sử dụng để miêu tả tiếng ca của các thôn nữ?

B. Vắt vẻo lưng chừng núi.

D. Im lặng và trầm mặc.

C. Nhỏ nhẹ và khó nghe.

A. Vang vọng khắp núi đồi.

Câu 4: Sự thay đổi vị trí, thời điểm quan sát trong khổ thơ cuối thể hiện điều gì?

D. Sự thay đổi của thiên nhiên, con người và tâm trạng bâng khuâng, tiếc nuối của tác giả.

B. Tâm trạng bâng khuâng, tiếc nuối của tác giả.

C. Sự khác biệt giữa quá khứ và hiện tại.

A. Sự thay đổi của thiên nhiên và con người.

Câu 5: Người quan sát cảm nhận bức tranh thiên nhiên bằng những giác quan nào?

D. thị giác, thính giác và tổng hòa nhiều giác quan.

B. Thính giác

C. Thị giác và thính giác

A. Thị giác

Nhiệm vụ 2

Luyện tập theo văn bản

?

Câu 1: Nếu xem mùa xuân trong bài thơ “Mùa xuân chín” là một ẩn dụ về tuổi trẻ và khát khao sống, em hãy phân tích cách Hàn Mặc Tử nhìn nhận về tuổi trẻ và cuộc sống của con người. Theo em, trong bài thơ này, nhà thơ muốn nhắn nhủ điều gì về thái độ sống?

?

Câu 2: Từ những hình ảnh thiên nhiên và làng quê trong bài thơ “Mùa xuân chín”, em hãy nhận xét về nỗi niềm gắn bó quê hương của Hàn Mặc Tử. Tại sao mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử lại chứa đựng cả tình yêu và nỗi tiếc nuối về quê hương như vậy?

Gợi ý

Nếu xem mùa xuân trong bài thơ “Mùa xuân chín” là một ẩn dụ về tuổi trẻ và khát khao sống

Hàn Mặc Tử đã mang đến một cái nhìn vừa tươi sáng, tràn đầy hy vọng, vừa bâng khuâng, tiếc nuối về tuổi trẻ và cuộc sống.

Câu 1

Mùa của sinh sôi và phát triển, là thời điểm con người tràn đầy năng lượng và khát vọng, cũng như tuổi trẻ của mỗi người.

Hình ảnh “mùa xuân chín”

Mùa xuân đã vào độ viên mãn, sắp qua.

Ám chỉ rằng tuổi trẻ và khát khao sống tuy rực rỡ nhưng rất ngắn ngủi.

Hàn Mặc Tử muốn nhắn nhủ:

• Tuổi trẻ là một khoảnh khắc quý giá mà mỗi người cần trân trọng và sống trọn vẹn.
• Thái độ sống tích cực, trân trọng từng phút giây, tận hưởng những niềm vui giản dị.
• Biết gắn bó và yêu thương những giá trị xung quanh chính.

“Mùa xuân chín” như một lời nhắc nhở mọi người hãy sống hết mình để không hối tiếc khi mùa xuân của đời người trôi qua.

Câu 2

Những hình ảnh: “sóng cỏ xanh tươi”, “nắng chang chang”, “tiếng gà trưa”, những cô thôn nữ “má đỏ” trong bộ “áo mới”

Tái hiện sinh động khung cảnh làng quê Việt Nam ngày xuân.

Mỗi chi tiết đều mang đậm sắc thái gần gũi, giản dị và chân chất, cho thấy tình cảm yêu thương mà nhà thơ dành cho quê hương mình.

Mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử

Mùa của sự sống, sự tươi trẻ.

Mùa của những kỷ niệm, của tình yêu quê hương.

Mùa xuân là lúc quê hương hiện lên đẹp nhất, rực rỡ nhất.

Ẩn sau vẻ đẹp ấy là một nỗi buồn sâu lắng, nỗi tiếc nuối man mác.

Ẩn sau vẻ đẹp ấy là một nỗi buồn sâu lắng, nỗi tiếc nuối man mác.

Hoàn cảnh đặc biệt của tác giả

Một nhà thơ tài hoa nhưng mắc bệnh nan y, xa quê hương.

Đối diện với những giới hạn của cuộc đời mình.

Ông cảm thấy mùa xuân – biểu tượng của sự sống – vừa đẹp đẽ nhưng cũng mong manh, khó giữ.

Hàn Mặc Tử không chỉ tiếc nuối mùa xuân mà còn tiếc nuối về những tháng ngày hạnh phúc, những kỷ niệm nơi quê hương.

Khao khát được hòa mình vào không khí làng quê nhưng thời gian và bệnh tật không cho phép.

Sự đối lập giữa khát khao sống hiện thực nghiệt ngã  mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử vừa chứa chan tình yêu vừa thấm đượm nỗi buồn, tiếc nuối.

Qua những hình ảnh mùa xuân và làng quê trong “Mùa xuân chín”, Hàn Mặc Tử đã gửi gắm một tình cảm sâu nặng với quê hương, đồng thời nhắn nhủ về giá trị của cuộc sống và sự trân trọng những gì bình dị, thân thương nhất quanh ta.

III – VẬN DỤNG

Nhiệm vụ 1

Đọc ngữ liệu và trả lời câu hỏi

NGỮ LIỆU 1

(1)Mong manh nhất không phải là tơ trời

Không phải nụ hồng

Không phải sương mai

Không phải cơn mơ vừa chập chờn đã thức

Anh đã biết một điều mong manh nhất

Là tình yêu

Là tình yêu đấy em!

Tình yêu

Vừa buổi sáng nắng lên

Đã u ám cơn mưa chiều dữ dội

(2)Ta chạy tìm nhau...

Em vừa ập vào anh...

Như cơn giông ập tới

Đã như sóng xô bờ, sóng lại ngược ra khơi

Không phải đâu em, không phải tơ trời

Không phải mây hoàng hôn

Chợt hồng...chợt tím...

Ta cầm tình yêu như đứa trẻ cầm chiếc cốc pha lê

Khẽ vụng dại...là thế thôi...tan biến

NGỮ LIỆU 1

(3) Anh cầu mong không phải bây giờ

Mà khi tóc đã hoa râm

Khi mái đầu đã bạc

Khi ta đi qua những giông-bão-biển-bờ

Còn thấy tựa bên vai mình

Một tình yêu không thất lạc

(Không phải tơ trời, không phải sương mai, Đỗ Trung Quân, NXB Văn hóa, 1988)

?

Câu 1: Xác định thể thơ của văn bản trên. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai?

?

Câu 2: Liệt kê những hình ảnh hiện thân cho điều mong manh mà tác giả nhắc đến trong đoạn trích?

?

Câu 3: Anh/chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào?

Ta cầm tình yêu như đứa trẻ cầm chiếc cốc pha lê

Khẽ vụng dại...là thế thôi...tan biến

?

Câu 4: Cho biết hiệu quả của phép điệp trong các dòng thơ sau:

Anh đã biết một điều mong manh nhất

Là tình yêu

Là tình yêu đấy em!

?

Câu 5: Anh/chị làm thế nào để giữ cho mình “một tình yêu không thất lạc”?

?

Câu 6: Anh/chị có nhận xét gì về quan niệm của tác giả được thể hiện trong khổ thơ cuối?

?

Câu 7: Nêu những thông điệp mà anh/chị có thể rút ra được từ văn bản trên.

NGỮ LIỆU 1

--------------- Còn tiếp ---------------