Giáo án Sinh học 12 kết nối Ôn tập giữa học kì 2

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

ÔN TẬP GIỮA HỌC KÌ II

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Hệ thống hóa lại các nội dung cơ bản và trọng tâm trong phần Tiến hóa.

• Củng cố kiến thức đã học trong phần Tiến hóa về các bằng chứng tiến hóa; quan niệm của Darwin về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài và học thuyết tiến hóa tổng hợp.

2. Năng lực

Năng lực chung: 

• Năng lực tự chủ và tự học: HS tự hệ thống hóa kiến thức, làm việc độc lập với tài liệu để giải quyết các câu hỏi, bài tập tư duy.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Củng cố khả năng trình bày trước tập thể.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Vận dụng kiến thức về tiến hóa để đề xuất các giải pháp giải quyết các vấn đề thực tiễn như kháng thuốc kháng sinh, kháng thuốc trừ sâu hóa học,...

Năng lực sinh học:

• Năng lực nhận thức sinh học: 

  • Hệ thống hóa được các kiến thức cơ bản phần tiến hóa.

  • Vận dụng được các kiến thức đã học về tiến hóa để giải quyết các câu hỏi, bài tập ôn tập.

• Năng lực tìm hiểu thế giới sống: 

  • Phân tích được cây phát sinh chủng loại để đánh giá nguồn gốc tiến hóa của các loài.

  • Rèn luyện phương pháp quan sát thế giới tự nhiên để rút ra mối quan hệ tiến hóa giữa chúng.

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng được các kiến thức về tiến hóa để giải thích các cơ chế tiến hóa của sinh vật trong tự nhiên.

3. Phẩm chất

• Nhân ái: Thông qua nghiên cứu quá trình tiến hoá của thế giới sinh vật, HS có ý thức bảo vệ thế giới tự nhiên, bảo vệ môi trường vì tất cả sinh vật trên Trái Đất đều có quan hệ họ hàng với nhau.

• Chăm chỉ: HS thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ học tập.

• - Trách nhiệm: Có ý thức hoàn thành nhiệm vụ học tập mà GV giao phó.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, kế hoạch bài dạy môn Sinh học 12 - Kết nối tri thức.

• Máy chiếu, máy tính.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Sinh học 12 - Kết nối tri thức.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Xác định được các vấn đề cần ôn tập và nhu cầu muốn ôn tập, củng cố lại kiến thức đã học ở bài học trước.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ học tập; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học ở bài học trước để thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập: Sản phẩm học tập của các nhóm HS.

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm 3 - 4 HS và phát các thẻ trò chơi:

, , 

, , 

, , .

- GV yêu cầu các nhóm HS vận dụng kiến thức đã học, thảo luận và thực hiện nhiệm vụ vào bảng nhóm: Hãy sắp xếp các thẻ sau đây thành một sơ đồ cây phát sinh chủng loại loài người.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo cáo sản phẩm:

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV kết luận và dẫn dắt HS chuẩn bị kiểm tra giữa học kì II.

III. ĐỀ THAM KHẢO KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ II

MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ II

Phần I. Câu trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn (5 điểm) (Thí sinh trả lời từ câu 1 đến câu 10. Mỗi câu hỏi thí sinh chỉ chọn một phương án).

Câu 1. Mang cá và mang tôm, chân chuột chũi và chân dế dũi (dế trũi), cánh sâu bọ và 

cánh dơi là những bằng chứng về

A. cấu trúc tương tự.                                     B. cấu trúc tương đồng. 

C. cấu trúc thoái hoá.                                    D. tế bào học.

Câu 2. Các loài sâu ăn lá thường có màu xanh lục lẫn với màu xanh của lá, nhờ đó mà khó bị chim ăn sâu phát hiện và tiêu diệt. Theo Darwin, đặc điểm thích nghi này được hình thành do

A. ảnh hưởng trực tiếp của thức ăn là lá cây có màu xanh làm biến đổi màu sắc cơ thể sâu.

B. chọn lọc tự nhiên tích lũy các đột biến màu xanh lục xuất hiện ngẫu nhiên trong quần thể sâu.

C. khi chuyển sang ăn lá, sâu tự biến đổi màu cơ thể để thích nghi với môi trường.

D. chọn lọc tự nhiên tích lũy các biến dị cá thể màu xanh lục qua nhiều thế hệ.

Câu 3. Nhân tố tiến hoá nào sau đây có khả năng làm thay đổi tần số allele của quần thể 

không theo một hướng xác định và có thể làm tăng sự đa dạng di truyền của quần thể?

A. Giao phối không ngẫu nhiên.                     B. Phiêu bạt di truyền.

C. Chọn lọc tự nhiên.                                    D. Dòng gene

Câu 4.  Theo thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại, phát biểu nào sau đây đúng?

A. Mọi biến dị trong quần thể đều là nguyên liệu của quá trình tiến hoá.

B. Các quần thể sinh vật chỉ chịu tác động của chọn lọc tự nhiên khi điều kiện sống thay đổi.

C. Những quần thể cùng loài sống cách li với nhau về mặt địa lí mặc dù không có tác động của các nhân tố tiến hoá vẫn có thể dẫn đến hình thành loài mới.

D. Khi các quần thể khác nhau cùng sống trong một khu vực địa lí, các cá thể của chúng giao phối với nhau sinh con lai bất thụ thì có thể xem đây là dấu hiệu của cách li sinh sản.

Câu 5. Những loài chim mà Darwin quan sát thấy trên các đảo thuộc quần đảo Galapagos ở Nam Mỹ (cách đất liền khoảng 900 km) là cơ sở để ông cho rằng, chim và các loài khác trên đảo có nguồn gốc từ đất liền Nam Mỹ. Darwin đã phát hiện thấy, mặc dù các loài chim trên các đảo có nhiều đặc điểm giống nhau nhưng chúng cũng khác nhau về một vài đặc điểm nhỏ như kích thước và hình dạng mỏ nên có khả năng chúng là các loài khác nhau. Quan sát nào dưới đây đã giúp Darwin hình thành nên học thuyết tiến hoá của mình?

A. Số lượng các loài giảm dần từ xích đạo tới các cực của Trái Đất.

B. Các đảo thường có ít loài hơn ở đất liền.

C. Các loài chim trên các đảo thuộc quần đảo Galapagos ở Nam Mỹ có nhiều đặc điểm giống với các loài chim sống ở đất liền gần nhất mà không giống với những loài sống ở nơi khác có cùng vĩ độ trên Trái Đất.

D. Những con chim sẻ ở các đảo có nhiều cây cho hạt to thì hầu hết có mỏ dài và dày, đảm bảo cho chúng có thể tách được vỏ hạt để lấy thức ăn, còn những con sống ở đảo có nhiều côn trùng thì mỏ lại ngắn và mảnh thích hợp với việc bắt sâu bọ.

....................

Phần II. Câu trắc nghiệm đúng sai. (Thí sinh trả lời từ câu 1 đến câu 4. Trong mỗi ý a), b), c), d) ở mỗi câu, thí sinh chọn đúng hoặc sai).

Câu 1. Cấu trúc xương của phần trên ở tay người và cánh dơi rất giống nhau trong khi đó các xương tương ứng ở cá voi lại có hình dạng và tỉ lệ rất khác (hình bên). Tuy nhiên, các số liệu di truyền chứng minh rằng tất cả ba loài sinh vật nói trên đều được phân li từ một tổ tiên chung và trong cùng một thời gian. Mỗi giải thích dưới đây là đúng hay sai cho các quan sát trên?

a) Tay người, vây cá voi và cánh dơi được gọi là cấu trúc tương đồng. 

b) Các gene đột biến ở cá voi nhanh hơn so với ở người. 

c) Cá voi xếp vào lớp Thú là không đúng. 

d) Chọn lọc tự nhiên trong môi trường nước đã tạo ra những biến đổi quan trọng trong giải phẫu chi trước của cá voi. 

Câu 2. Theo thuyết tiến hoá tổng hợp hiện đại, khi nói về các nhân tố tiến hoá, mỗi phát biểu sau đây đúng hay sai?

a) Đột biến và dòng gene luôn làm xuất hiện allele mới trong quần thể. 

b) Phiêu bạt di truyền và chọn lọc tự nhiên đều có thể làm nghèo vốn gene của quần thể. 

c) Giao phối không ngẫu nhiên làm giảm sự đa dạng di truyền. 

d) Đột biến làm thay đổi tần số allele, thành phần kiểu gene theo một hướng xác định.

....................

Phần III. Câu trắc nghiệm trả lời ngắn (1 điểm) (Thí sinh trả lời từ câu 1 đến câu 4).

Câu 1.  Quá trình hình thành loài lúa mì (T. aestivum) được các nhà khoa học mô tả như 

hình dưới đây. Bộ NST của loài lúa mì (T. aestivum) là tổ hợp bộ NST lưỡng bội của bao 

nhiêu loài lúa mì khác nhau? 

Câu 2. Loài thực vật A có bộ NST lưỡng bội là 12. Loài B có bộ NST lưỡng bội là 16. Một loài mới là loài C xuất hiện do xảy ra đa bội dị đa bội ở con lai giữa loài A và B. Bộ NST lưỡng bội của loài C có thể là bao nhiêu?

....................

ĐÁP ÁN

Phần I. Câu hỏi trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn

Mỗi câu trả lời đúng thí sinh được 0,5 điểm.

Phần II. Câu hỏi trắc nghiệm dạng đúng - sai

Điểm tối đa của 01 câu hỏi là 1 điểm.

- Thí sinh chỉ lựa chọn chính xác 01 ý trong 1 câu hỏi được 0,1 điểm.

- Thí sinh chỉ lựa chọn chính xác 02 ý trong 1 câu hỏi được 0,25 điểm.

- Thí sinh chỉ lựa chọn chính xác 03 ý trong 1 câu hỏi được 0,5 điểm.

- Thí sinh chỉ lựa chọn chính xác 04 ý trong 1 câu hỏi được 1 điểm.

Phần III. Câu hỏi trắc nghiệm trả lời ngắn

Mỗi câu trả lời đúng thí sinh được 0,25 điểm.

--------------- Còn tiếp ---------------