Giáo án Sinh học 12 kết nối Bài 29: Trao đổi vật chất và chuyển hoá năng lượng trong hệ sinh thái

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 29: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONG HỆ SINH THÁI

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: phân tích được quá trình trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái, bao gồm:

• Trình bày được khái niệm chuỗi thức ăn, các loại chuỗi thức ăn, lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng. Vẽ được sơ đồ chuỗi và lưới thức ăn trong quần xã.

• Trình bày được dòng năng lượng trong một hệ sinh thái (bao gồm: phân bố năng lượng trên Trái Đất, sơ đồ khái quát về dòng năng lượng trong hệ sinh thái, sơ đồ khái quát năng lượng chuyển qua các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái).

• Nêu được khái niệm hiệu suất sinh thái; tháp sinh thái. Phân biệt được các dạng tháp sinh thái. Tính được hiệu suất sinh thái của một hệ sinh thái.

• Giải thích được ý nghĩa của nghiên cứu hiệu suất sinh thái và tháp sinh thái trong thực tiễn.

2. Năng lực

Năng lực chung: 

• Năng lực tự chủ và tự học: Thông qua các hoạt động học tập, HS rèn luyện khả năng làm việc độc lập với SGK, tự thu thập thông tin, xử lí thông tin và giải quyết các nhiệm vụ học tập, các câu hỏi GV yêu cầu.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thông qua các hoạt động học tập, HS được rèn luyện kĩ năng giao tiếp, hợp tác trong nhóm, kĩ năng trình bày ý kiến trước tập thể.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thông qua các hoạt động học tập, HS có thể đề xuất các giải pháp giải quyết vấn đề bảo vệ hệ sinh thái, bảo vệ đa dạng sinh vật.

Năng lực sinh học:

• Năng lực nhận thức sinh học: 

  • Trình bày được khái niệm chuỗi thức ăn, các loại chuỗi thức ăn, lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng. 

  • Vẽ được sơ đồ chuỗi và lưới thức ăn trong quần xã.

  • Trình bày được dòng năng lượng trong một hệ sinh thái (bao gồm: phân bố năng lượng trên Trái Đất, sơ đồ khái quát về dòng năng lượng trong hệ sinh thái, sơ đồ khái quát năng lượng chuyển qua các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái).

  • Nêu được khái niệm hiệu suất sinh thái; tháp sinh thái. 

  • Phân biệt được các dạng tháp sinh thái. 

  • Tính được hiệu suất sinh thái của một hệ sinh thái.

• Năng lực tìm hiểu thế giới sống: HS hình thành được phương pháp quan sát, so sánh, đánh giá.

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: HS vận dụng các kiến thức đã học để giải thích một số vấn đề thực tiễn: vận dụng các kiến thức phần trao đổi vật chất và chuyển hoá năng lượng trong hệ sinh thái để giải thích ý nghĩa của việc nghiên cứu hiệu suất sinh thái và tháp sinh thái trong thực tiễn cũng như bảo vệ các hệ sinh thái và bảo vệ đa dạng sinh vật.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: Thông qua tìm hiểu kiến thức bài học, HS được rèn luyện tính chăm chỉ, cần cù, chịu khó.

• Trách nhiệm: nghiêm túc trong học tập, có tinh thần trách nhiệm với nhiệm vụ được giao.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, kế hoạch bài dạy môn Sinh học 12 - Kết nối tri thức.

• Máy tính, máy chiếu.

• Phiếu học tập.

• Sơ đồ minh họa các Hình 29.1 - 29.6/hình ảnh về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái. 

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Sinh học 12 - Kết nối tri thức.

• Nghiên cứu bài học trước giờ lên lớp.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Xác định được nhiệm vụ học tập; có tâm thế sẵn sàng và mong muốn khám phá các kiến thức của bài học.

b. Nội dung: GV đặt vấn đề; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng để giải quyết vấn đề, xác định được nhiệm vụ học tập.

c. Sản phẩm học tập: 

- Câu trả lời của HS.

- Tâm thế hứng khởi, sẵn sàng, mong muốn khám phá kiến thức mới của HS.

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm (3 - 4 HS) thực hiện nhiệm vụ sau: Cho các sinh vật như sau: thỏ, lúa mì, châu chấu, cỏ, cú mèo, cáo, chuột, cà rốt, chim sẻ. 

1. Hãy sắp xếp các sinh vật thành dãy các loài có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau.

2. Các dãy trên độc lập hay liên kết với nhau qua các mắt xích chung? 

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức, kĩ năng để trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, định hướng HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo cáo sản phẩm.

1. Cà rốt → thỏ → cáo;                              Cỏ → thỏ → cáo;

Cỏ → châu chấu → chim sẻ → cáo;         Lúa mì → chuột → cú mèo;

Lúa mì → châu chấu → cú mèo;              Lúa mì → châu chấu → chim sẻ → cáo.

2. Các dãy dinh dưỡng trên có mối liên hệ chặt chẽ với nhau qua các mắt xích chung.

- HS khác quan sát, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá sản phẩm của các nhóm và chốt đáp án.

- GV dẫn dắt gợi mở cho HS: Vậy dãy các loài có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau được gọi là gì? Có ảnh hưởng như thế nào đối với hệ sinh thái? Để có câu trả lời chính xác và đầy đủ cho các câu hỏi trên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 29. Trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái quát trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái

a. Mục tiêu: Nêu được những nội dung khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ học tập; HS nghiên cứu mục I, quan sát Hình 29.1 và tìm hiểu Khái quát trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái.

c. Sản phẩm học tập: Khái quát trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái.

d. Tổ chức hoạt động: 

Hoạt động 2: Tìm hiểu về trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

a. Mục tiêu: Trình bày được khái niệm chuỗi thức ăn, các loại chuỗi thức ăn, lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng. Vẽ được sơ đồ chuỗi và lưới thức ăn trong quần xã.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ học tập; HS nghiên cứu nội dung mục II, quan sát Hình 29.2 - 29.3 và tìm hiểu về Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái. 

c. Sản phẩm học tập: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái.

d. Tổ chức hoạt động:

Hướng dẫn trả lời Phiếu học tập số 1: 

Hoạt động 3: Tìm hiểu về dòng năng lượng trong hệ sinh thái

a. Mục tiêu: 

- Trình bày được dòng năng lượng trong một hệ sinh thái (bao gồm: phân bố năng lượng trên Trái Đất, sơ đồ khái quát về dòng năng lượng trong hệ sinh thái, sơ đồ khái quát năng lượng chuyển qua các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái).

- Nêu được khái niệm hiệu suất sinh thái; tháp sinh thái. Phân biệt được các dạng tháp sinh thái. Tính được hiệu suất sinh thái của một hệ sinh thái.

- Giải thích được ý nghĩa của nghiên cứu hiệu suất sinh thái và tháp sinh thái trong thực tiễn.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ học tập; HS nghiên cứu nội dung mục III, quan sát Hình 29.4 - 29.36 và tìm hiểu về Dòng năng lượng trong hệ sinh thái. 

c. Sản phẩm học tập: Dòng năng lượng trong hệ sinh thái.

d. Tổ chức hoạt động:

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------