HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

*Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi và cùng HS nhắc lại kiến thức phần lí thuyết cần ghi nhớ trong bài “Cách ghi số tự nhiên” trước khi thực hiện các phiếu bài tập:

+ HS1: Trình bày cách ghi số tự nhiên trong hệ thập phân. Lấy ví dụ.

+ HS2: Trả lời câu hỏi “Mỗi số tự nhiên viết trong hệ thập phân đều có thể được biểu diễn như thế nào?”

+ HS3: Trình bày cách viết số La Mã. Cho ví dụ?

* Thực hiện nhiệm vụ:

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, ghi nhớ lại kiến thức, trả lời câu hỏi.

* Báo cáo kết quả: đại diện một số HS đứng tại chỗ trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

1. Hệ thập phân

a. Cách ghi số tự nhiên trong hệ thập phân

- Trong hệ thập phân, mỗi số tự nhiên được viết dưới dạng một dãy những chữ số lấy trong 10 chữ số: 0; 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8 và 9. Vị trí của các chữ số trong dãy gọi là hàng.

- Cứ 10 đơn vị ở một hàng thì bằng 1 đơn vị ở hàng liền trước nó. Chẳng hạn : 10 chục = 1 trăm; 10 trăm = 1 nghìn.

b. Giá trị các chữ số của một số tự nhiên

- Mỗi chữ số tự nhiên viết trong hệ thập phân đều biểu diễn được thành tổng giá trị các chữ số của nó.

- Tổng quát:

 = ( a × 10) + b, với a ≠ 0

 = (a × 100) + ( b × 10) + c

2. Số La Mã không quá 30

- Sử dụng các chữ số I, V, X (có giá trị là 1; 5; 10).

- Các chữ số đó cùng với các cụm chữ số IV và IX (có giá trị là 4; 9) là các thành phần viết lên số La Mã. Giá trị của các thành phần không thay đổi dù đứng ở bất kì vị trí nào.

- Mỗi số La Mã có giá trị bằng tổng giá trị của các thành phần viết nên nó.

Dạng 1: Biểu diễn tập hợp các số tự nhiên thỏa mãn điều kiện cho trước.

* Phương pháp giải:

- Cần phân biệt rõ: số với chữ số; số chục với chữ số hàng chục; số trăm với chữ số hàng trăm, ..

VD: Số 6852 

+ các chữ số là 6, 8, 5, 2

+ Số chục là 685, chữ số hàng chục là 5

+ Số trăm là 68, chữ số hàng trăm là 8….

- Mỗi chữ số ở những vị trí khác nhau sẽ có giá trị khác nhau. Riêng chữ số 0 không thể đứng ở vị trí đầu tiên.

- Số nhỏ nhất có n chữ số là 1000….000 (  n -1  chữ số 0 )

- Số lớn nhất có n chữ số là 999….99 (n chữ số 9 )

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1

Bài 1.

a) Viết số tự nhiên có số chục là 217, chữ số hàng đơn vị là 9.  

b) Điền vào bảng:

Bài 2. Cho các số 63 985; 205 734; 3 548 697; 5 764 808 283 (viết trong hệ thập phân).

a) Đọc mỗi số đã cho;

b) Chữ số 3 trong mỗi số đã cho có giá trị là bao nhiêu?

Bài 3. Chữ số 5 đứng ở hàng nào nếu nó có giá trị là

a) 500                  b) 50                c) 5

Bài 4. Cho  là số tự nhiên có ba chữ số. Viết tập hợp các chữ số mà a có thể nhận để số này là số lẻ.

Bài 5. Viết số tự nhiên nhỏ nhất và số tự nhiên lớn nhất có 4 chữ số khác nhau.

Bài 6. Viết số 2 179 990 thành tổng giá trị các chữ số của nó.

Bài 1.

a) 2179

b)

Bài 2.

a) 63 982: sáu mươi ba nghìn chín trăm tám mươi hai

209 734: hai trăm linh chín nghìn bảy trăm ba mươi tư

3 548 697: ba triệu năm trăm bốn mươi tám nghìn sáu trăm chín mươi bảy

5 764 808 283: năm tỉ bảy trăm sáu mươi tư triệu tám trăm linh tám nghìn hai trăm tám mươi ba.

b) 3 000 - 30 - 3 000 000 - 3

Bài 3.

a) Hàng trăm

b) Hàng chục

c) Hàng đơn vị

Bài 4.

Tập hợp các chữ số mà a có thể nhận để số này là số lẻ là A = {1; 3; 5; 7; 9}

Bài 5.

Số tự nhiên nhỏ nhất có bốn chữ số khác nhau là 1023.

Số tự nhiên lớn nhất có bốn chữ số khác nhau là 9786.

Bài 6.

2 179 990 = (2 x 1 000 000) + (1 x 100 000) + (7 x 10 000) + (9 x 1 000) + (9 x 100) + (9 x 10) + 0

Dạng 2*:  Tìm các số tự nhiên thỏa mãn điều kiện cho trước.

Phương pháp giải: Chọn một chữ số trong các chữ số đã cho làm chữ số hàng cao nhất trong số tự nhiên cần viết.

- Lần lượt chọn các số còn lại xếp vào các hàng còn lại.

- Cứ làm như vậy cho đến khi lập được hết các số.

- Chú ý: Chữ số 0 không thể đứng đầu.

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 2

Bài 1. Với ba chữ số 0, 2, 7, hãy viết tất cả các số có 3 chữ số (Mỗi chữ số chỉ được xuất hiện một lần).

Bài 2. Một số tự nhiên được viết bởi ba chữ số 1 và ba chữ số 9 nằm xen kẽ nhau. Đó là các số nào?

Bài 3. Dùng các chữ số 0, 3, 9, hãy viết một số tự nhiên có ba chữ số khác nhau mà chữ số 9 có giá trị là 90.

Bài 4. Tìm số có ba chữ số có tổng các chữ số bằng 10, chữ số hàng trăm lớn hơn chữ số hàng chục, chữ số hàng chục lớn hơn chữ số hàng đơn vị.

Bài 5.

a) Với bốn chữ số 2, 5, 8, 9, hãy viết số tự nhiên nhỏ nhất và số tự nhiên lớn nhất có bốn chữ số khác nhau.

b) Gọi M là tập hợp các số tự nhiên có hai chữ số, trong đó chữ số hàng đơn vị lớn hơn chữ số hàng chục là 2. Hãy mô tả tập hợp M bằng cách liệt kê các phần tử của nó.

Bài 1.

Chữ số 0 không thể đứng ở vị trí đầu tiên. Với ba chữ số 0, 2, 7, ta viết được các số mà các chữ số chỉ được xuất hiện một lần là:

207, 270, 702, 720

Như vậy, tổng cộng có tất cả 4 số thỏa mãn yêu cầu bài toán.

Bài 2.

191919 và 919191

Bài 3.

390

Bài 4.

Gọi số cần tìm là  với 0  c < b < a  9, a + b + c = 10.

Nhận thấy a + b + c = 9 + 1 + 0 = 8 + 2 + 0 = 7 + 3 + 0

                                 = 7 + 2 + 1 = 6 + 3 + 1 = 6 + 4 + 0

                                 = 5 + 3 + 2 = 5 + 4 + 1

Nên có 8 số thỏa mãn điều kiện bài toán là: 910, 820, 730, 721, 631, 640, 532, 541.

Bài 5.

 a) Để viết số tự nhiên nhỏ nhất có các chữ số khác nhau thì chữ số ở vị trí hàng cao phải nhỏ hơn chữ số ở vị trí hàng thấp hơn. Ta được số 2589.

Để viết số tự nhiên lớn nhất có các chữ số khác nhau thì chữ số ở vị trí hàng cao phải lớn hơn chữ số ở vị trí hàng thấp hơn. Ta được số 9852.

b) M = {79; 68; 57; 46; 35; 24; 13}

Dạng 3: Toán thực tế

Phương pháp giải: Vận dụng phương pháp đọc, ghi và viết số tự nhiên thỏa mãn điều kiện cho trước.

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 3

Bài 1. Tính đến tháng 12 năm 2020, dân số Trung Quốc là 1 441 457 889 người, dân số Ấn Độ là 1 412 366 812 người.

a) Hãy viết cách đọc các chỉ số dân số này.

b) Dân số nước nào lớn hơn?

Bài 2. Bác Hoài đi siêu thị. Bác chỉ mang ba loại tiền: loại có mệnh giá 1 000 đồng, loại 20 000 đồng và loại 200 000 đồng. Tổng số tiền bác phải trả là 465 nghìn đồng. Nếu mỗi loại bác không mang quá 6 tờ thì bác sẽ phải trả bao nhiêu tờ tiền mỗi loại, mà thu ngân không cần phải trả lại tiền thừa?

Bài 3. Trong một cửa hàng văn phòng phẩm, người ta đóng gói bút bi thành các loại: mỗi gói có 10 cái bút; mỗi hộp có 10 gói; mỗi thùng có 10 hộp. Một người mua 8 thùng, 8 hộp và 5 gói. Hỏi người đó đã mua bao nhiêu cái bút?

Bài 1.

a) 1 441 457 889: Một tỉ bốn trăm bốn mươi mốt triệu bốn trăm năm mươi bảy nghìn tám trăm tám mươi chín

1 412 366 812: Một tỉ bốn trăm mười hai triệu ba trăm sáu mươi sáu nghìn tám trăm mười hai

b) Trung Quốc đông dân hơn.

Bài 2.

465 = ( 2 x 2 x 100) + (6 x 10) + 5

=> 2 tờ 200 nghìn, 6 tờ 10 nghìn và 5 tờ 1 nghìn đồng.

Bài 3.

Ta thấy mỗi gói có 10 cái bút, mỗi hộp 100 cái bút và mỗi thùng có 1000 cái bút. Người đó mua 8 thùng. 8 hộp và 5 gói nên tổng số bút là:

8 x 1000 + 8 x 100 + 5 x 10 = 8 850 (cái bút)

Dạng 4: Đọc, viết các số La Mã không quá 30

Phương pháp giải:

- Để đọc số La Mã, ta cộng các giá trị của các chữ số La Mã có trong số đó. Lưu ý hai số đặc biệt là IV và IX.

- Để viết số tự nhiên trong hệ La Mã, trước hết cần viết số đó dưới dạng tổng của các số, mỗi số có giá trị tương ứng bằng chữ số La Mã. Sau đó viết các chữ số La Mã đó theo thứ tự từ lớn đến nhỏ.

-  Chữ số thêm vào bên phải là cộng thêm (nhỏ hơn chữ số gốc) và tuyệt đối không được thêm quá 3 lần số.

+ Ví dụ: V = 5; VI = 6; VII = 7; VIII = 8

+ Nếu viết: VIIII = 9 (không đúng)

- Những số viết bên trái thường là trừ đi, nghĩa là lấy số gốc trừ đi số đứng bên trái sẽ ra giá trị của phép tính.

+ Ví dụ: số 4 (4= 5-1) viết là IV; số 9 (9=10-1) Viết là IX

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 4

Bài 1.

a) Đọc các số La Mã sau: XVII ; XXIV  

b) Viết các số sau bằng số La Mã: 15; 27.

Bài 2. Đọc các số La Mã: XIV, XVIII, XXVI

Bài 3. Viết số La Mã của các số sau: 11, 23, 17, 29

Bài 4.

a) Với cả hai chữ số I và X có thể xếp được những số La Mã không quá 30 nào (mỗi chữ số có thể viết nhiều lần)?

b) Dùng 3 que diêm có thể xếp được các số La Mã nào nhỏ hơn 20?

Bài 5. Cho 12 que diêm được xếp thành một đẳng thức như hình dưới đây. Hãy di chuyển một que diêm để vẫn được một kết quả đúng?

Bài 1.

a) Mười bảy, Hai mươi tư

b) XV, XXVII

Bài 2.

Mười bốn, Mười tám, Hai mươi sáu

Bài 3.

11: XI; 23: XXIII; 17: XVII; 29: XXIX

Bài 4.

a) IX, XI, XII, XIII, XIX, XXI, XXII, XXIII, XXIX

b) Dùng 3 que diêm xếp được các số: III, IV, VI, IX, XI.

Bài 5.