Giáo án điện tử Hóa học 12 cánh diều Bài 1: Ester - Lipid

BÀI 1. ESTER – LIPID

MỞ ĐẦU

- Cho các hợp chất có công thức như sau: CH₃COOC₂H₅ (A), HCOOCH₃ (B), CH₃COOH (C), HCOOC₂H₅ (D), C₆H₅COOCH₃ (E) và HOCH₂CH₂CHO (F).

Trong các hợp chất trên, những hợp chất nào là ester? Hãy chỉ ra đặc điểm cấu tạo phân tử của các hợp chất ester.

I. ESTER

- Viết công thức cấu tạo và gọi tên các ester có cùng công thức phân tử C₄H₈O₂.

- Cho các chất mạch không phân nhánh có công thức sau: C₄H₉OH, C₃H₇COOH, CH₃COOC₂H₅. Hãy sắp xếp các chất trên theo chiều tăng dần nhiệt độ sôi. Giải thích.

- Cho các ester có công thức như sau: C₂H₅COOCH₃ (1), CH₃CH₂CH₂COOC₂H₅ (2), CH₃COOCH₃ (3), C₂H₅COOC₂H₅ (4). Sắp xếp các ester trên theo thứ tự tăng dần độ tan trong nước. Giải thích.

- Sắp xếp theo chiều tăng dần nhiệt độ sôi của các chất sau: methyl formate, acetic acid và ethyl alcohol.

- Hãy nêu một số đặc điểm khác nhau của phản ứng thủy phân ester trong môi trường acid và phản ứng xà phòng hóa ester.

- Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra khi thủy phân ethyl formate trong môi trường acid và môi trường kiềm. So sánh thành phần hỗn hợp sản phẩm của các phản ứng.

- Nhiều ester trong tự nhiên là nguyên liệu để sản xuất hương liệu, mĩ phẩm. Hãy nhận xét đặc điểm chung của các ester dưới đây CH₃COOCH₂C₆H₅ (có trong hoa nhài), CH₃COO[CH₂]₇CH₃ (có trong quả cam), CH₃[CH₂]₁₄COO[CH₂]₂₉CH₃ (có trong sáp ong)

- Cho các ester có công thức như sau: C₂H₅COOCH₃ (1), CH₃CH₂CH₂COOC₂H₅ (2), CH₃COOCH₃ (3), C₂H₅COOC₂H₅ (4). Sắp xếp các ester trên theo thứ tự tăng dần độ tan trong nước. Giải thích.

- Viết công thức cấu tạo của các ester có tên gọi sau đây:

a) methyl formate       b) isopropyl acetate

c) ethyl propiomate    d) methyl butyrate

- Ester có những ứng dụng gì trong đời sống và sản xuất?

- Nghiên cứu phản ứng thủy phân ester và thực hiện các yêu cầu sau:

Tại sao ban đầu chất lỏng trong cả hai ống nghiệm lại tách thành hai lớp? Ester thuộc lớp nào?

Phản ứng thủy phân ester trong môi trường acid hay môi trường kiềm xảy ra tốt hơn?

- Ethyl propionate có mùi dứa chín. Viết phương trình hóa học của phản ứng điều chế ester này từ alcohol và carboxylic acid tương ứng. Đề xuất biện pháp để nâng cao hiệu suất của phản ứng điều chế ester trên.

- Propyl ethanoate là ester có mùi đặc trưng của quả lê, còn methyl butanoate là ester có mùi đặc trưng của quả táo.

- Viết công thức cấu tạo của propyl ethanoate và methyl butanoate.

- Viết phương trình hóa học của phản ứng thủy phân propyl ethanoate và methyl butanoate trong môi trường acid và môi trường base.

II. LIPID

- Acetic acid có thuộc loại acid béo hay không? Hợp chất (CH₃COO)₃C₃H₅ có thuộc loại chất béo không?

- Giải thích vì sao các chất béo không tan trong nước.

- Hãy cho biết sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo của các triglyceride chủ yếu có trong mỡ động vật và dầu thực vật.

- Viết phương trình hóa học của phản ứng hydrogen hóa chất béo được tạo thành từ glycerol và linoleic acid.

- Em hãy tìm hiểu và chỉ ra một số thực phẩm giàu acid béo omega-3 và omega-6.

- Viết phương trình hóa học của phản ứng thủy phân tristearin trong môi trường acid và môi trường kiềm.

- Vì sao phản ứng hydrogen hóa lại chuyển hóa được các chất béo lỏng thành chất béo rắn?

III. LUYỆN TẬP: 

Bài 1: Chất hữu cơ G được dùng phổ biến trong mĩ phẩm và phụ gia thực phẩm. Khi thủy phân hoàn toàn bất kì chất béo nào đều thu được G. Xác định chất G.

Bài 2: Tìm hiểu về DHA và cho biết vì sao DHA thường được bổ sung vào sữa bột dành cho trẻ em.

Bài 3: Cho salicylic acid (hay 2-hydroxybenzoic acid) phản ứng với methyl alcohol có mặt sulfuric acid làm chất xúc tác, thu được methyl salicylate (C₈H₈O₃) dùng làm chất giảm đau (có trong miếng dán giảm đau khi vận động hoặc chơi thể thao).

Viết phương trình hóa học của phản ứng trên.