Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 10: Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến)

VĂN BẢN 1: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Chia sẻ với các bạn một bài thơ hoặc câu ca dao về tình bạn mà em biết? Một người bạn lâu ngày gặp lại đến nhà chơi thì em sẽ tiếp đón bạn như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy nêu thông tin về tác giả Nguyễn Khuyến.
• Xác định thể thơ của văn bản?
• Phương thức biểu đạt của văn bản là gì?
• Xác định bố cục? Nêu nội dung của bố cục?

Sản phẩm dự kiến:

a) Tác giả

- Nguyễn Khuyến (1835-1909), hiệu là Quế Sơn, quê ở làng Vị Hạ, xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam.

- Đóng góp lớn nhất của Nguyễn Khuyến cho nền thơ ca dân tộc là mảng thơ về làng quê (ví dụ: Thu ẩm, Thu điếu, Thu vịnh…) và thơ trào phúng (ví dụ: Bạn đến chơi nhà, Hội Tây,…)

b) Tác phẩm

- Bài thơ là một trong những bài thơ tiêu biểu cho đề tài viết về tình bạn của nhà thơ Nguyễn Khuyến.

- Thể thơ: Thất ngôn bát cú

- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm.

- Bố cục:

+ Câu đầu: Giới thiệu sự việc “Bạn đến chơi nhà”

+ 6 câu tiếp: Hoàn cảnh tiếp bạn

+ Câu cuối: Tình bạn vượt lên những giá trị vật chất bình thường.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Hoạt động 1: Sáu câu thơ đầu

GV đặt câu hỏi: Em hãy tìm hiểu sáu câu thơ đầu.

Sản phẩm dự kiến:

“Đã bấy lâu nay, bác tới nhà”

- Lời chào bạn về cuộc đến chơi của bạn.

- Giọng thơ: hồ bởi, phấn chấn, giọng như một tiếng reo vui của tác giả.

- Cách gọi: “bác” thể hiện sự kính trọng và tình cảm thân thiết giữa hai người.

=> Đó là tình bạn thân thiết, quý mến nhưng lại ít được gặp nhau.

Hoạt động 2: Sáu câu tiếp theo: Hoàn cảnh tiếp bạn

GV đặt câu hỏi: Em hãy tìm hiểu sáu câu tiếp.

Sản phẩm dự kiến:

- Trẻ đi vắng => không có người để sai hầu hạ, tiếp khách.

- Chợ: xa

- Cá: ao sâu, nhiều nước

- Gà: vườn rộng, rào thưa

- Có cải, bầu, mướp, nụ: chưa đến độ ăn được.

- Miếng trầu không có.

=> Không có bất cứ thứ gì ăn được để đãi khách (nói cách khác: các thứ đều có nhưng không dùng được chưa dùng được)

- Tác giả sử dụng cách nói có phần phóng đạo cho thấy sự “không may” nói cho vui thể hiện sự quý mến bạn, tạo nụ cười hóm hỉnh, thân mật.

=> Nguyễn khuyến muốn tiếp đãi bạn chu đáo nhưng lại không có gì để tiếp. Quan đó thể hiện sự thanh bần, đạm bạc của Nguyễn Khuyến. Sự hóm hỉnh hài hước, yêu đời của tác giả.

+ Nguyễn Khuyến yêu bạn bằng tình bạn dân dã, chất phác; ông coi trọng tình nghĩa hơn vật chất, tin vào sự cao cả của tình bạn.

=> Đó là một tình bạn sâu sắc trong sáng.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Bạn đến chơi nhà thuộc thể thơ gì?

A. Thất ngôn bát cú

B. Thất ngôn tứ tuyệt

C. Lục bát

D. Song thất lục bát

Câu 2. Biện pháp nghệ thuật nổi bật được tác giả sử dụng trong bài thơ là?

A. Đảo ngữ, liệt kê

B. Nhân hóa, liệt kê

C. Đối lập, liệt kê

D. Nói quá

Câu 3: Bài thơ Bạn đến chơi nhà là của tác giả?

A. Nguyễn Trãi

B. Nguyễn Du

C. Nguyễn Khuyến

D. Nguyễn Đình Chiểu

Câu 4: Nhận định nào không đúng về bài thơ?

A. Bài thơ thể hiện tâm trạng mừng vui khi có bạn đến chơi nhà.

B. Thể hiện cuộc sống nghèo túng, khốn khó và nỗi hổ thẹn với bạn.

C. Sử dụng từ ngữ thuần việt, giản dị, gần gũi cuộc sống thôn quê.

D. Thể hiện tình bạn đậm đà, thắm thiết.

Câu 5: Nhận xét về tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ Bạn đến chơi nhà?

A. Tình bạn chân thành, thắm thiết, trong sáng, không màng tới vật chất

B. Tình bạn nghèo nàn, thiếu thốn đủ đường

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B sai

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hãy viết những điều em muốn nói với bạn của mình (Cảm ơn, xin lỗi…) vào giấy để chia sẻ với lớp lên cây yêu thương.

Câu 2: Nêu biểu hiện của một tình bạn đẹp.