Giáo án chuyên đề Công nghệ 12 Lâm nghiệp Thuỷ sản Cánh diều Bài 10: Kĩ thuật nuôi dưỡng, chăm sóc một số loại cá cảnh phổ biến

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về chuẩn bị bể nuôi

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về chuẩn bị bể nuôi.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về lựa chọn và thả cá.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về chăm sóc và quản lí

+ Nhóm 4: Tìm hiểu về phòng và trị bệnh.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 1:

+ GV hướng dẫn HS hoạt động nhóm, đọc nội dung Mục 1.1 trang 60 – 61 SGK để trả lời câu hỏi hình thành kiến thức: Để chuẩn bị bể nuôi cá cảnh nước ngọt, người nuôi cần phải làm gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Kĩ thuật nuôi cá cảnh nước ngọt

1.1. Chuẩn bị bể nuôi

- Bể nuôi cá có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau.

- Bể nuôi cần có các thiết bị phụ trợ đi kèm như:

+ Sục khí, bơm lọc, đèn chiếu sáng, dụng cụ nnâg nhiệt,…

+ Ngoài ra còn có phù điêu, tranh hậu cảnh, tiểu cảnh non bộ, sỏi nền,…để trang trí.

- Trước khi thả cá:

+ Đảm bảo bể nuôi sạch sẽ và được tẩy trùng.

+ Tiến hành trang trí cảnh quan, lắp đặt các thiết bị phụ trợ và cấp nước vào bể nuôi.

+ Sau khi cấp nước, bật máy bơm lọc để gia tăng oxygen hoà tan, cần kiểm tra các chỉ tiêu chất lượng nước trước khi thả cá.

+ Nếu có thiết kế bể lọc sinh học thì nên vận hành ít nhất 3 ngày trước khi thả cá nhằm đảm bảo hệ vi sinh vật trong bể lọc đã phát triển. 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về lựa chọn và thả cá

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 2:

+ GV hướng dẫn HS hoạt động nhóm đôi, tìm thông tin trong Mục 1.2 trang 61 SGK và trả lời câu hỏi:

• Cần phải lựa chọn cá cảnh nước ngọt như thế nào?

• Cần phải lưu ý gì khi tiến hành thả cá cảnh nước ngọt vào bể nuôi?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1.2. Lựa chọn và thả cá

- Chọn cá:

+ Cá đã được nuôi thích nghi trong bể lâu ngày. 

+ Cá khoẻ mạnh, phản ứng nhanh nhẹn, thân hình cân đối và hài hoà, màu sắc sáng, hoa văn rõ ràng. 

+ Kích cỡ của cá phụ thuộc vào diện tích bể nuôi và loài cá.

+ Trước khi vận chuyển phải cho cá nhịn ăn và đóng cá trong các túi có đầy đủ oxy- gen (Hình 10.3). 

- Thả cá:

+ Thả cá khi nhiệt độ trong túi vận chuyển tương đồng với nhiệt độ trong bể cá để tránh hiện tượng sốc nhiệt. 

+ Cá được thả vào bể một cách nhẹ nhàng. 

+ Cá mới phải được nuôi cách li với cá cũ đang có trong bể ít nhất 2 tuần. 

+ Tắm sát trùng cho cá bằng nước muối 2 % trong 5 phút trước khi cho cá nhập đàn.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về chăm sóc và quản lí

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 3:

+ GV hướng dẫn HS tìm thông tin trong Mục 1.3 trang 62 SGK.

+ GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi hình thành kiến thức: Nêu cách quản lí và chăm sóc cá cảnh nước ngọt.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1.3. Chăm sóc và quản lí

 a) Chăm sóc

- Thức ăn công nghiệp:

+ Được sử dụng phổ biến để nuôi cá cảnh có hàm lượng protein từ 35 đến 45 %. 

+ Loại thức ăn này có nhiều kích cỡ khác nhau, phù hợp với khả năng bắt mồi của từng loại cá. 

+ Thức ăn công nghiệp thường có độ ẩm nhỏ hơn 12 %, bảo quản được lâu dài và thuận tiện khi sử dụng.

- Người nuôi có thể cho cá ăn một  số loại thức ăn khác như: artemia, trùn chỉ (trùn huyết), cá mồi và thức ăn tạo màu.

- Thời gian cho ăn:

+ Cho cá ăn từ 1 đến 2 lần/ngày với tổng lượng thức ăn hằng ngày không quá 3 % trọng lượng cơ thể cá.

+ Nếu nuôi bể ngoài trời thì không cho cá ăn sau 6 giờ chiều.

b) Quản lí

- Nước trong bể nuôi phải đảm bảo trong sạch, hạn chế rong rêu. 

- Các hệ thống sục khí và bơm lọc luôn được vận hành để tránh tình trạng thiếu oxygen, giảm thiểu vi khuẩn gây bệnh, các chất độc  NO^-₂ và khí NH₃. 

- Có thể sử dụng chế phẩm sinh học làm trong nước, lắng chất thải rắn giúp công việc vệ sinh bể thuận lợi hơn. 

- Khi cá có dấu hiệu bất thường thì phải kiểm tra chất lượng nước. Máy lọc, mút lọc, thành bể phải được vệ sinh định kì. Thay nước khi cần thiết nhưng không nên thay quá 70 % lượng nước.

Nhiệm vụ 4: Tìm hiểu về phòng và trị bệnh

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho nhóm 4:

+ GV hướng dẫn HS tìm thông tin trong Mục 1.4 trang 62 – 62 SCĐHT.

+ GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi hình thành kiến thức:

• Hãy nêu các bệnh thường gặp ở cá cảnh nước ngọt và cách phòng trị.

• Bệnh do kí sinh trùng nào khó phòng và trị nhất?

• Vì sao bệnh virus lại gây ra tỉ lệ chết cho cá nước ngọt rất cao?

+ GV hướng dẫn HS đọc thông tin mục Em có biết để hiểu thêm về các bệnh ở cá cảnh nước ngọt. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời:

+ DKSP.

+ Đối với bệnh trùng quả dưa, việc điều trị phải lặp lại do bào nang của chúng rất bền, không bị các hoá chất phá huỷ và chúng có thể sẽ nở sau 3 ngày.

+ Hiện nay không có thuốc đặc trị cho bệnh do tác nhân virus nên việc chữa rất khó khăn, dẫn đến tỉ lệ chết cao. Bệnh do virus chỉ có thể phòng bằng cách tăng cường sức đề kháng cho cá. 

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1.4. Phòng và trị bệnh

a) Bệnh do kí sinh trùng

- Cách phòng và trị bệnh:

+ Sử dụng muối ăn (NaCl), thuốc tím (KmnO,), hoặc thuốc xanh methylen (C,H,CIN,S) để tắm cho cá khoảng 15 – 20 phút. 

+ Liều dùng nên theo tư vấn của chuyên gia. 

+ Đối với bệnh trùng quả dưa, việc điều trị phải lặp lại do bào nang của chúng rất bền, không bị các hoá chất phá huỷ và chúng có thể sẽ nở sau 3 ngày.

b) Bệnh do nấm

- Biểu hiện:

+ Cá cảnh thường nhiễm nấm thuỷ mi. 

+ Cá bị bệnh thường bỏ ăn, bụng lép và xuất hiện các đốm trắng li ti trên mang, vây, thân. 

+ Cá có biểu hiện cọ mình vào thành bể do ngứa ngáy. 

+ Bệnh xuất hiện nhiều vào mùa lạnh. 

- Để phòng, trị bệnh do nấm cho cá cần:

+ Thường xuyên siphon dọn sạch bể, loại bỏ phân cá và thức ăn thừa để hạn chế nấm phát triển.

+ Duy trì nhiệt độ cho bể cá ở 30 °C, đặc biệt khi trời chuyển lạnh.

+ Dùng xanh methylen để tắm sát trùng cho cá với nồng độ từ 2 đến 3 mg/L.

c) Bệnh do vi khuẩn

- Nguyên nhân: do nhóm vi khuẩn gây bệnh như Aeromonas, seudomonas, Flavobacterium,...

- Biểu hiện: xuất hiện vết loét, xuất huyết và mòn đuôi, vây,...

- Để phòng và trị bệnh do vi khuẩn cần:

+ Thường xuyên vệ sinh làm sạch môi trường nước, giảm stress cho cá và giảm những nguy cơ làm cá bị tổn thương.

+ Dùng hoá chất diệt khuẩn hồ nước.

+ Xin tư vấn từ chuyên gia để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

d) Bệnh do virus

- Một số loại virus như virus Rhabdovirus carpio và virus Koi Herpes (KHV) thường gây bệnh cho họ cá chép như cá koi, cá vàng,...

- Đặc điểm:

+  Bệnh do virus Rhabdovirus gây ra thường xuất hiện khi nhiệt độ lạnh (từ 11 đến 16 °C).

+ Bệnh do KHV thường xuất hiện khi nhiệt độ ấm (từ 20 đến 28 °C). 

+ Cá nhiễm virus có tỉ lệ chết từ 30 đến 90 %.

- Phương pháp phòng trừ: 

+ Hiện nay, không có thuốc đặc trị cho các bệnh do virus.

+ Chỉ có thể sử dụng các sản phẩm hỗ trợ đề kháng cho cá (vitamin C, beta-glucan) và vệ sinh môi trường nuôi.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về chuẩn bị bể nuôi

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tiếp tục yêu cầu HS làm việc theo 4 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về chuẩn bị bể nuôi.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về lựa chọn và thả cá.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về quản lí, chăm sóc

+ Nhóm 4: Tìm hiểu về phòng và trị bệnh.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 1:

+ GV hướng dẫn HS hoạt động nhóm, đọc nội dung Mục 2.1 trang 64 SGK để trả lời câu hỏi hình thành kiến thức: Hãy nêu các công việc để chuẩn bị bể nuôi cá cảnh biển.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Kĩ thuật nuôi cá cảnh biển

2.1. Chuẩn bị bể nuôi

- Chuẩn bị bể nuôi cá cảnh biển tương tự như đối với nuôi cá cảnh nước ngọt. 

- Tuy nhiên, bố trí tiểu cảnh tạo hang hốc như đá, gỗ lũa, cây thuỷ sinh giả là quan trọng hơn vì hầu hết các đối tượng cá cảnh biển thích sống trong những rạn san hô, quen với tập tính ẩn nấp. 

- Người nuôi phải chuẩn bị thiết bị đo độ mặn của nước.

- Nước nuôi cá cảnh biển có độ mặn từ 30 đến 35 %%, các thiết bị phải hạn chế được sự ăn mòn của muối.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về lựa chọn và thả cá

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 2:

+ GV hướng dẫn HS hoạt động nhóm đôi, tìm thông tin trong Mục 2.2 trang 64 SGK và trả lời câu hỏi:

• Lựa chọn cá cảnh biển cần quan tâm những yếu tố nào?

• Sát trùng cho cá cảnh biển trước khi thả bằng cách nào?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2.2. Lựa chọn và thả cá

- Lựa chọn:

+ Chọn loài cá cảnh có khả năng thích nghi cao, rộng muối và rộng nhiệt.

+ Chọn loại cá cảnh đã được thuần dưỡng, đã được nghiên cứu sản xuất giống thành công và dễ tìm mua.

+ Chọn cá khoẻ mạnh, không có dấu hiệu của bệnh tật hay dị hình. 

+ Nếu nuôi ghép thì nên ghép những loài có cùng yêu cầu về môi trường và sinh cảnh với nhau. Ví dụ: Cá hề có thể nuôi ghép với cá bá chủ.

- Thả cá: Cá cảnh biển phải được tắm trong nước ngọt hoặc hoá chất khử trùng trước khi thả vào bể nuôi.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về quản lí, chăm sóc

 ........................

2.3. Quản lí, chăm sóc

........................