Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 chân trời Bài 8: Nguyên tiêu (Hồ Chí Minh)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG!

KHỞI ĐỘNG

Trong lịch sử Việt Nam thời kỳ chống thực dân Pháp, có nhiều chiến sĩ cách mạng đồng thời là nhà thơ bị bắt bớ, giam cầm. Hãy kể tên một vài nhà thơ - chiến sĩ đó và chia sẻ về một trong số các sáng tác thơ ca trong tù của họ.

Phan Bội Châu

Phan Châu Trinh

Nguyễn Ái Quốc

Tố Hữu

Bài 8. Hai tay ta xây dựng một sơn hà

Ôn tập văn bản 2

NGUYÊN TIÊU

NỘI DUNG BÀI HỌC

Nhắc lại kiến thức

1. Hình ảnh trăng

2. Mạch cảm xúc

3. Tầm vóc của nhà thơ lớn

Vận dụng

Luyện tập

NHẮC LẠI KIẾN THỨC

THẢO LUẬN NHÓM NHỎ

• Trong bài “Nguyên tiêu”, hình ảnh “trăng” có ý nghĩa như thế nào?
• Tầm vóc của một nhà thơ lớn và đức tính cao quý của một nhân cách lỗi lạc được thể hiện như thế nào qua bài thơ?

THẢO LUẬN NHÓM NHỎ

• Hoàn thành bảng dưới đây về mạch vận động cảm xúc (tứ thơ) của bài “Nguyên tiêu”:

1. Hình ảnh trăng

“Trăng vào cửa sổ đòi thơ

Việc quân đang bận xin chờ hôm sau”

Hiện thân của thiên nhiên thơ mộng.

Người bạn đồng hành trong những thời khắc “bàn việc quân”.

Tri âm tri kỉ

Nơi người chiến sĩ – nghệ sĩ bộc lộ vẻ đẹp chất thép – chất tình trong tâm hồn

Bày tỏ tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và lòng lạc quan, niềm tin về ngày mai tươi sáng.

Tín hiệu chỉ thời khắc vào độ đẹp nhất của đêm rằm tháng giêng, của cả một năm.

2. Mạch vận động cảm xúc

3. Tầm vóc của một nhà thơ lớn và đức tính cao quý của một nhân cách lỗi lạc

Nhân vật trữ tình

Tình cảm yêu quý, trân trọng thiên nhiên

Lối sống hoà mình với thiên nhiên, vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn, bằng sự lạc quan của người chiến sĩ cách mạng

Tuyên truyền, cổ vũ nhân dân ta trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống giặc ngoại xâm của dân tộc

Thể thất ngôn tứ tuyệt, từ ngữ chọn lọc, hình ảnh gợi tả, gợi cảm, có sự kết hợp giữa dấu ấn cổ điển và nét hiện đại.

LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1

Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1: Nguyên tiêu được sáng tác vào dịp nào?

B. Rằm tháng Giêng năm 1948.

A. Rằm tháng Giêng năm 1947.

C. Rằm tháng Giêng năm 1946.

D. Rằm tháng Giêng năm 1949.

Câu 2: Dòng nào sau đây là Câu 2: thơ được trích từ bài "Nguyên tiêu”?

C. “Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân”.

A. “Giữa dòng bàn bạc việc quân”.

B. “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”.

D. “Xuân ấm áp cho lòng ta phơi phới”.

Câu 3: Câu 3: thơ cuối bài “Rằm tháng giêng” gợi nhớ đến Câu 3: thơ cuối trong bài?

A. Phong Kiều dạ bạc.

B. Tĩnh dạ tứ.

C. Hồi hương ngẫu thư.

D. Vọng Lư sơn bộc bố.

Câu 4: Phần phiên âm của bài thơ được viết theo thể thơ nào?

B. Thất ngôn tứ tuyệt.

A. Song thất lục bát.

C. Lục bát.

D. Ngũ ngôn tứ tuyệt.

Câu 5: Nhận định nào dưới đây thể hiện đúng nhất giá trị nội dung của bài thơ Nguyên tiêu?

B. Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.

A. Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự lo lắng cho đất nước của Bác Hồ.

C. Bài thơ tái hiện khung cảnh đêm trăng huyền ảo ở chiến khu Việt Bắc. Qua đó phản ánh vẻ đẹp của chiến khu cùng nỗi suy tư của Bác về việc quân việc nước.

D. Bài thơ thể hiện tâm thế ung dung, tự do tự tại của Bác trước cảnh đẹp đêm trăng ở chiến khu Việt Bắc.

LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 2

Luyện tập theo văn bản

Nhiệm vụ:

Câu 6: Bài thơ “Nguyên tiêu” phản ánh tâm hồn và phong thái của Hồ Chí Minh như thế nào?

Câu 7: Trong bài thơ “Nguyên tiêu”, thiên nhiên được miêu tả có liên hệ gì với tình hình cách mạng lúc bấy giờ?

Gợi ý Câu 1

Hình ảnh trăng, sông xuân và trời xuân được miêu tả bằng những nét vẽ tinh tế, hài hòa.

Bức tranh thiên nhiên đẹp và phản ánh sâu sắc tâm hồn và phong thái của tác giả.

Tâm hồn tác giả hoà quyện với thiên nhiên.

Phong thái ung dung, điềm tĩnh của một người lãnh đạo cách mạng.

Nhìn thiên nhiên bằng đôi mắt của một thi sĩ và một người cách mạng lạc quan, tin tưởng vào tương lai

Gợi ý Câu 1

• Hình ảnh thiên nhiên tươi sáng phản ánh tinh thần phấn chấn, niềm tin vào thắng lợi và khát vọng hòa bình.
• Bài thơ chữ Hán theo thể thơ Đường luật, thể hiện sự am hiểu và kế thừa tinh hoa văn hóa cổ điển.

Gợi ý Câu 1

Không gò bó trong khuôn khổ cổ điển mà gần gũi với cuộc sống hiện đại, thể hiện phong thái tự nhiên, giản dị nhưng sâu sắc.

Gợi ý Câu 2

Hình ảnh thiên nhiên: trăng sáng, sông xuân, trời xuân.

Biểu tượng cho không khí lạc quan, tươi sáng của cách mạng

Sự hòa quyện giữa vẻ đẹp của đất trời và tinh thần cách mạng, bối cảnh chiến tranh không làm mất đi vẻ đẹp của cuộc sống

Bức tranh phong cảnh thiên nhiên

Gợi ý Câu 2

Thiên nhiên thơ mộng.

Hồ Chí Minh và đồng chí bàn bạc việc quân sự

Sự hòa hợp giữa việc lớn (việc nước) và vẻ đẹp tự nhiên, giữa trách nhiệm cách mạng và tâm hồn thi sĩ.

Thời điểm của năm.

Gợi ý Câu 2

Sự khởi đầu, sức sống mãnh liệt và niềm hy vọng.

Mùa xuân

Thiên nhiên

Bối cảnh, biểu tượng gắn bó chặt chẽ với tình hình cách mạng

Niềm tin, sự lạc quan và tinh thần chiến đấu mạnh mẽ

Sự hòa quyện giữa tâm hồn nghệ sĩ và người chiến sĩ

VẬN DỤNG

Không ngủ được

Một canh hai canh lại ba canh

Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành

Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt

Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh

(Trích Nhật kí trong tù, Hồ Chí Minh)

NGỮ LIỆU 1

Câu 8:  Văn bản trên là thể thơ gì?

Câu 9: Cho biết biện pháp tu từ mà tác giả sử dụng trong văn bản là gì?

Câu 10:  Theo em, tại sao tác giả lại không ngủ được trong bài thơ này?

Câu 11: Bài thơ thể hiện cảm xúc gì của tác giả trong hoàn cảnh chiến tranh?

Câu 12:

Câu 13: Văn bản trên là thể thơ gì?

Thất ngôn tứ tuyệt

Câu 14: Cho biết biện pháp tu từ mà tác giả sử dụng trong văn bản là gì?

Điệp từ “canh”

“Một canh, hai canh, lại ba canh”

“Canh bốn, canh năm”

• Nhịp điệu liên tiếp, thể hiện sự không yên ổn, băn khoăn không ngừng nghỉ của tác giả trong từng đêm.
• Nhấn mạnh cảm giác trằn trọc, khó ngủ của người chiến sĩ.

Câu 15: Theo em, tại sao tác giả lại không ngủ được trong bài thơ này?

“Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành”

Tâm trạng lo lắng, suy nghĩ không ngừng.

Tâm trí tác giả đầy rối ren và khó tập trung vào giấc ngủ.

Phản ánh những nỗi lo về đất nước, về tương lai/ những khó khăn trong cuộc sống.

Câu 16: Theo em, tại sao tác giả lại không ngủ được trong bài thơ này?

“Sao vàng năm cánh”

Sự liên kết giữa hình ảnh sao vàng và những suy nghĩ của tác giả

Biểu tượng của lá cờ Tổ quốc

Hình ảnh tượng trưng cho quê hương, đất nước

Dù Người đang ở xa, nhưng những hình ảnh như thế vẫn luôn quanh quẩn trong tâm trí, không thể yên giấc.

Câu 17: Bài thơ thể hiện cảm xúc gì của tác giả trong hoàn cảnh chiến tranh?

Thể hiện nhiều cảm xúc sâu sắc của tác giả trong hoàn cảnh chiến tranh, đặc biệt là những suy tư, lo lắng và nỗi nhớ về quê hương, đất nước

Vọng nguyệt

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------