Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 chân trời Bài 8: Nguyên tiêu (Hồ Chí Minh)

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

ÔN TẬP VĂN BẢN 2: NGUYÊN TIÊU

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Vận dụng được những hiểu biết về tác gia Hồ Chí Minh để đọc hiểu tác phẩm Nguyên tiêu của Người; phân tích được quan điểm của tác giả về lịch sử, văn hóa được thể hiện trong văn bản.

• Củng cố kiến thức đã học về văn bản nghị luận (cách lập luận và ngôn ngữ biểu cảm).

• Luyện tập theo văn bản Nguyên tiêu.

2. Năng lực

Năng lực chung

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

• Vận dụng được những hiểu biết về tác gia Hồ Chí Minh để đọc hiểu tác phẩm Nguyên tiêu của Người; phân tích được quan điểm của tác giả về lịch sử, văn hóa được thể hiện trong văn bản.

• Củng cố kiến thức đã học về văn bản nghị luận (cách lập luận và ngôn ngữ biểu cảm).

• Luyện tập theo văn bản Nguyên tiêu.

3. Phẩm chất

• Biết thể hiện lòng tôn kính với vị lãnh tụ vĩ đại của đất nước và có ý thức học tập, phấn đấu noi theo tấm gương sống vì dân, vì nước của Người.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Giáo án; 

• SGK, SGV Ngữ văn 12;

• Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;

• Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;

• Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;

• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với HS

• SGK, SBT Ngữ văn 12;

• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

• Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS hồi tưởng lại kiến thức nội dung bài học.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share trả lời câu hỏi: Trong lịch sử Việt Nam thời kỳ chống thực dân Pháp, có nhiều chiến sĩ cách mạng đồng thời là nhà thơ bị bắt bớ, giam cầm. Hãy kể tên một vài nhà thơ - chiến sĩ đó và chia sẻ về một trong số các sáng tác thơ ca trong tù của họ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân cùng trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, bổ sung (nếu có)

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, gợi mở: Nhiều chiến sĩ cách mạng đồng thời là nhà thơ bị bắt bớ, giam cầm: như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Nguyễn Ái Quốc, Tố Hữu…

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Trong buổi học hôm nay, chúng ta sẽ cùng ôn tập bài thơ “Nguyên tiêu” của nhà thơ và cũng là chiến sĩ – Nguyễn Ái Quốc nhé!

B. ÔN TẬP KIẾN THỨC

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố lại kiến thức văn bản Nguyên tiêu.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS ôn tập văn bản Nguyên tiêu.

c. Sản phẩm học tập: HS nhắc lại kiến thức chung về văn bản Nguyên tiêu và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản.

b. Nội dung: 

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc.

c. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS.

- Đoạn văn phân tích văn bản.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản hoàn thành Phiếu bài tập. 

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập. 

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo văn bản 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: Bài thơ “Nguyên tiêu” phản ánh tâm hồn và phong thái của Hồ Chí Minh như thế nào?

Câu 2: Trong bài thơ “Nguyên tiêu”, thiên nhiên được miêu tả có liên hệ gì với tình hình cách mạng lúc bấy giờ?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

Câu 1:

Bài thơ “Nguyên tiêu” (Rằm tháng Giêng) của Hồ Chí Minh không chỉ là một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ mà còn phản ánh sâu sắc tâm hồn và phong thái của tác giả:

+ Hình ảnh trăng, sông xuân và trời xuân trong bài thơ được miêu tả bằng những nét vẽ tinh tế, hài hòa. Tâm hồn tác giả hòa quyện với thiên nhiên, cảm nhận được sự giao thoa của đất trời, thể hiện tình yêu cuộc sống và thiên nhiên trong trẻo.

+ Dù đang trong hoàn cảnh chiến tranh, bài thơ vẫn toát lên phong thái ung dung, điềm tĩnh của một người lãnh đạo cách mạng. Hồ Chí Minh không chỉ nhìn thiên nhiên bằng đôi mắt của một thi sĩ mà còn là một người cách mạng lạc quan, tin tưởng vào tương lai. Hình ảnh thiên nhiên tươi sáng phản ánh tinh thần phấn chấn, niềm tin vào thắng lợi và khát vọng hòa bình.

=> Hồ Chí Minh sáng tác bài thơ bằng chữ Hán theo thể thơ Đường luật, thể hiện sự am hiểu và kế thừa tinh hoa văn hóa cổ điển. Tuy nhiên, trong nội dung, bài thơ không gò bó trong khuôn khổ cổ điển mà rất gần gũi với cuộc sống hiện đại, thể hiện phong thái tự nhiên, giản dị nhưng sâu sắc.

Câu 2:

+ Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ được miêu tả qua những hình ảnh trăng sáng, sông xuân, trời xuân. Đây không chỉ là bức tranh phong cảnh, mà còn là biểu tượng cho không khí lạc quan, tươi sáng của cách mạng trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thiên nhiên thể hiện sự hòa quyện giữa vẻ đẹp của đất trời và tinh thần cách mạng, cho thấy bối cảnh chiến tranh không làm mất đi vẻ đẹp của cuộc sống.

+ Trong không gian thiên nhiên thơ mộng, Hồ Chí Minh và đồng chí của mình vẫn bàn bạc việc quân sự. Điều này cho thấy sự hòa hợp giữa việc lớn (việc nước) và vẻ đẹp tự nhiên, giữa trách nhiệm cách mạng và tâm hồn thi sĩ.

+ Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ không chỉ là thời điểm của năm mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự khởi đầu, sức sống mãnh liệt và niềm hy vọng. 

=> Trong bài thơ “Nguyên tiêu”, thiên nhiên không chỉ là bức tranh phong cảnh, mà còn là bối cảnh và biểu tượng gắn bó chặt chẽ với tình hình cách mạng. Vẻ đẹp tươi sáng, thanh bình của thiên nhiên gợi lên niềm tin, sự lạc quan và tinh thần chiến đấu mạnh mẽ, khẳng định sự hòa quyện giữa tâm hồn nghệ sĩ và trái tim người chiến sĩ cách mạng của Hồ Chí Minh.

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------