Giáo án Sinh học 11 kết nối bài 4: Quang hợp ở thực vật

PHIẾU HỌC TẬP

Bài 4. Quang hợp ở thực vật

Câu 1: Quang hợp ở thực vật là gì?

..................................................................................................................

..................................................................................................................

Câu 2: Viết phương trình tổng quát của quá trình quang hợp.

..................................................................................................................

Câu 3: Sản phẩm của quang hợp là gì và chúng có vai trò như thế nào đối với sinh giới?

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

Câu 4: Hệ sắc tố ở cây xanh được chia làm mấy nhóm? Cho biết vai trò của các nhóm sắc tố này trong quang hợp.

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

Câu 5: Đọc thông tin phần II.1 và II.2 SGK trang 28 – 29 và hoàn thành các nội dung sau:

a) Hoàn thiện bảng sau: (Gợi ý: Các pha diễn ra tại vị trí nào của lục lạp? Quan sát hình 4.2, cho biết nguyên liệu đầu vào và sản phẩm cuối cùng là gì?)

b) Phân biệt con đường cố định CO₂ trong pha tối ở thực vật C₃, C₄ và CAM.

Câu 6: Ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh đến quang hợp

a) Ánh sáng

- Ảnh hưởng đến quang hợp: .......................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

- Ví dụ: ......................................................................................................

b) Khí CO₂

- Ảnh hưởng đến quang hợp: .......................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

- Ví dụ: ......................................................................................................

c) Nhiệt độ

- Ảnh hưởng đến quang hợp: .......................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

- Ví du: ......................................................................................................

Câu 7: Vì sao quang hợp quyết định năng suất cây trồng? Nêu một số biện pháp kĩ thuật và công nghệ nâng cao năng suất cây trồng thông qua quang hợp.

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

.................................................................................................................. ..................................................................................................................

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

-  GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK trang 26, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 trong phiếu học tập.

- GV yêu cầu HS vận dụng hiểu biết nêu một vài ứng dụng về vai trò của quang hợp trong đời sống hàng ngày.

- GV giới thiệu hình ảnh về các loại rau lá xanh, phần xanh của cây, các loại quả có màu: ớt, cà chua, cà rốt… yêu cầu HS quan sát, thảo luận trả lời câu hỏi:

+ Chất nào đã tạo nên màu sắc cho các bộ phận của thực vật?

+ Khi cần bổ sung Vitamin A, nên sử dụng các loại quả có màu sắc như thế nào? Tại sao?

+ Vì sao chúng ta lại nhìn thấy màu sắc của lá xanh, quả ớt đỏ, cà rốt cam?

- Dựa trên cơ sở đó, GV yêu cầu HS đọc thông tin và quan sát hình 4.1 SGK trang 27 hoàn thành câu 4 trong phiếu học tập.

- GV đặt vấn đề, yêu cầu HS trả lời câu hỏi 3 mục Dừng lại và suy ngẫm SGK trang 27.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát và thảo luận nhóm đôi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

- GV mở rộng kiến thức qua mục Em có biết SGK trang 34.

I. Khái quát về quang hợp

- Đáp án câu 1 phiếu học tập:

Quang hợp ở thực vật là quá trình lục lạp hấp thụ và sử dụng năng lượng ánh sáng để chuyển hóa CO₂ và nước thành hợp chất hữu cơ C₆H₁₂O₆, đồng thời giải phóng O₂.

- Đáp án câu 2 phiếu học tập:

Phương trình tổng quát của quá trình quang hợp:

- Đáp án câu 3 phiếu học tập:

Sản phẩm của quang hợp là:

- C₆H₁₂O₆:

+ Cung cấp nguồn chất hữu cơ cho cây và các sinh vật dị dưỡng.

+ Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp, xây dựng, y dược.

- O₂: điều hòa không khí, giảm hiệu ứng nhà kính.

- Năng lượng: duy trì hoạt động của sinh giới.

- Đáp án câu hỏi vận dụng:

Năng lượng từ than đá, củi đun; cung cấp lương thực (gạo, khoai tây, sắn…)

- Đáp án câu hỏi thảo luận phần I.3

+ Các sắc tố.

+ Quả có màu đỏ, cam, vàng có nhiều  – carotene là tiền chất của vitamin A.

+ Chúng ta nhìn thấy màu sắc của lá, quả do ánh sáng mặt trời có các tia quang phổ từ màu đỏ đến tím. Lá và quả không hấp thụ tia sáng màu tương ứng, bị phản lại vào mắt người, nhờ đó chúng ta thấy được màu sắc của chúng

- Đáp án câu 4 phiếu học tập:

+ Hệ sắc tố ở cây xanh gồm 2 nhóm chính: diệp lục (chlorophyll) và carotenoid.

+ Vai trò: tiếp nhận năng lượng ánh sáng (quang năng) và chuyển hóa thành hóa năng (ATP và NADPH).

- Đáp án câu hỏi 3 mục Dừng lại và suy ngẫm SGK trang 27:

Thực vật lá màu đỏ, vẫn có sắc tố màu lục nhưng hàm lượng sắc tố carotenoid nhiều hơn. Do đó, cây vẫn tiến hành quang hợp bình thường, nhưng cường độ quang hợp không cao

⇨     Kết luận:

Quang hợp là quá trình thực vật tổng hợp carbohydrate và giải phóng O₂ từ chất vô cơ đơn giản (CO₂, H₂O) dưới tác dụng của năng lượng ánh sáng và sự tham gia của hệ sắc tố quang hợp.

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 4 nhóm quan sát hình 4.2, 4.3, 4.4 và 4.5, đọc thông tin SGK trang 28 – 29, tìm hiểu nội dung dựa trên câu 5 phiếu học tập thực hiện nhiệm vụ như sau:

+ Nhóm 1: Bảng 5a phiếu học tập.

+ Nhóm 2: Bảng 5b, cột Thực vật C₃.

+ Nhóm 3: Bảng 5b, cột Thực vật C₄.

+ Nhóm 4: Bảng 5b, cột Thực vật CAM.

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ trên bảng nhóm, treo sản phẩm ở 4 vị trí và cử 1 HS ở lại. Các HS khác đóng vai khách tham quan đi nghe trình bày lần lượt tại các bức tranh của nhóm khác, đặt câu hỏi và hoàn thiện vào phiếu học tập của mình.

- GV yêu cầu các nhóm suy nghĩ và trả lời câu hỏi 2 mục Dừng lại và suy ngẫm SGK trang 30. Từ đó chứng minh sự thích nghi của thực vật C₄ và CAM trong điều kiện môi trường bất lợi.

- GV yêu cầu HS quan sát hình 4.6 và trả lời câu hỏi: Cho biết sản phẩm quang hợp ở ba nhóm thực vật C₃, C₄ và CAM là gì? Sản phẩm đó đóng vai trò gì đối với sinh giới?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc nhóm, nghiên cứu nội dung bài học và trả lời câu hỏi, hoàn thành bảng nhóm và phiếu học tập.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

II. Quá trình quang hợp ở thực vật

- Đáp án câu 5 trong phiếu học tập (bên dưới).

- Đáp án câu hỏi 2 mục Dừng lại và suy ngẫm SGK trang 30:

+ Các nhóm thực vật được gọi là C₃, C₄ dựa trên sản phẩm đầu tiên trong quá trình cố định CO₂ ở pha tối:

Thực vật C₃ – hợp chất 3C (PGA)

Thực vật C₄ – hợp chất 4C (OAA)

Thực vật CAM - Crassulacean Acid Metabolism: tên họ thực vật lần đầu phát hiện cơ chế của nhóm này (Crassulacean).

+ Thực vật C₃: sống trong điều kiện ôn hòa, cường độ ánh sáng bình thường. Khi nhiệt độ cao, cường độ ánh sáng lớn có thể diễn ra quang hô hấp.

Thực vật C₄: sống ở nơi có cường độ ánh sáng và nhiệt độ cao, có khả năng dự trữ CO₂ trong mô thịt lá → có thể cố định CO₂ ở nồng độ thấp khi khí khổng đóng → hạn chế sự mất nước.

Thực vật CAM: sống ở vùng khô hạn như hạn chế về nguồn nước (sa mạc) → để tiết kiệm nước, khí khổng thường đóng vào ban ngày và mở ra và ban đêm để lấy CO₂. Do đó, thực vật CAM: cố định CO₂ vào ban đêm, còn chu trình Calvin diễn ra vào ban ngày khi có ánh sáng.

⮚    Nhờ có thêm cơ chế dự trữ CO₂, thực vật C₄ và CAM có thể thích nghi trong điều kiện bất lợi của môi trường.

- Đáp án câu hỏi về sản phẩm quang hợp: