Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 kết nối tri thức Bài 1: Bài học đường đời đầu tiên

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

ĐÁP ÁN

- Gv đưa ra các câu hỏi, HS suy nghĩ nhanh và xung phong trả lời:

1. Hãy điền từ còn thiếu trong câu sau:

Cài Cò, cái Vạc, cái Nông

Trong ba con ấy, vặt lông …

2. Hãy cho biết câu nói sau được trích trong văn bản nào?

“Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang”.

3. Câu nói sau là của nhân vật nào?

“- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này! Tôi hối lắm. Tôi hối hận lắm! Anh mà chết là chỉ cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?”

1. Cái Cò, cái Vạc, cái Nông

Trong ba con ấy, vặt lông con nào?

2. Trích trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên”

3. Lời của nhân vật Dế Mèn.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

* Chuyển giao nhiệm vụ     

GV chia lớp thành các nhóm (4 – 6 HS), sử dụng kĩ năng khăn trải bàn, thảo luận, hoàn thành phiếu học tập 1.

* Thực hiện nhiệm vụ học tập: 

+ HS hình thành nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên.

+ HS hoạt động cá nhân, sau đó đưa ra ý kiến, các nhóm thống nhất đưa ra đáp án cuối cùng.

* Báo cáo kết quả: đại diện nhóm trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

I. Tìm hiểu chung về truyện đồng thoại

1. Khái niệm

Truyện đồng thoại là truyện viết cho trẻ em, có nhân vật thường là loài vật hoặc đồ vật được nhân cách hoá. Các nhân vật này vừa mang những đặc tính vốn có cùa loài vật hoặc đồ vật vừa mang đặc điểm của con người.

2. Cốt truyện

Cốt truyện là yếu tố quan trọng cùa truyện kể, gồm các sự kiện chính được sắp xếp theo một trật tự nhất định: có mờ đầu, diễn biến và kết thúc.

3. Nhân vật

Nhân vật là đối tượng có hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, cảm xúc, suy nghĩ,... được nhà văn khắc hoạ trong tác phẩm. Nhân vật thường lá con người nhưng cũng có thể là thần tiên, ma quỷ, con vật. đồ vật,...

4. Người kể chuyện

Người kể chuyện là nhân vật do nhà văn tạo ra để kể lại câu chuyện:

+ Ngôi thứ nhất;

+ Ngôi thứ ba.

5. Lời người kể chuyện và lời nhân vật

- Lời người kể chuyện đảm nhận việc thuật lại các sự việc trong câu chuyện, bao gồm cả việc thuật lại mọi hoạt động của nhân vật và miêu tả bối cảnh không gian, thời gian của các sự việc, hoạt động ấy.

- Lời nhân vật là lời nói trực tiếp của nhân vật (đối thoại, độc thoại), có thể được trình bày tách riêng hoặc xen lẫn với lời người kề chuyện.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tổng quan về tác giả và tác phẩm.

* Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, cho HS đọc thầm lại văn bản và đặt câu hỏi:

+ Tác giả của văn bản Bài học đường đời đầu tiên là ai? Hãy nêu một số nét về tác giả?

+ Văn bản thuộc thể loại gì? Bố cục chia làm mấy phần, đó là những phần nào?

+ Hãy tóm tắt lại văn bản Bài học đường đời đầu tiên?

* Thực hiện nhiệm vụ học tập: 

+ HS hình thành nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên.

+ HS hoạt động thảo luận, đưa ra ý kiến thống nhất đáp án cuối cùng.

* Báo cáo kết quả: đại diện nhóm trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

Nhiệm 2. Nhắc lại kiến thức trọng tâm của văn bản.

* Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giữ nguyên nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm thảo luận:

+ Nhóm 1: Khắc họa bức chân dung của Dế Mèn (hình dáng, hành động, suy nghĩ).

+ Nhóm 2: Trình bày về nhân vật Dế Choắt (hình dáng, cách sinh hoạt, ngôn ngữ xưng hô, thái độ của Dế Mèn với Dế choắt).

+ Nhóm 3: Bài học đường đời của Dế Mèn (hành động trước và sau khi trêu chị Cốc, hậu quả và bài học).

+ Nhóm 4: Nghệ thuật và nội dung của bài học.

I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN

1. Tác giả: 

- Tên thật: Nguyễn Sen

- Sinh năm: 1920 - 2014

 - Quê: Hà Nội. 

- Ông viết nhiều truyện cho thiếu nhi, viết về đề tài miền núi và Hà Nội rất thành công như: Võ sĩ bọ ngựa, Chim cu gáy, Vợ chồng A Phủ...

2. Thể loại: Truyện đồng thoại

3. Bố cục: Bố cục 2 phần

  + Phần 1: Từ đầu …….. thiên hạ: Bức chân dung tự họa của Dế Mèn

  + Phần 2: Đoạn còn lại: Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên.

d. Tóm tắt: (HS tóm tắt)

e. Giá trị nghệ thuật:

- Nghệ thuật miêu tả sinh động.

- Cách kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn.

- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.

- Sử dụng biện pháp tu từ: so sánh, nhân hóa.

g. Giá trị nội dung:

+ Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi.

+ Do bày trò trêu chị Cốc dẫn dến cái chết thảm thương của Dế Choắt

+ Dế Mèn ân hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên

II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Bức chân dung của Dế Mèn

- Hình dáng: Chàng dế thanh niên cường tráng (càng, vuốt, cánh, đầu…)

- Hành động: đạp phanh phách , vũ lên phành phạch, nhai ngoàm ngoạp, cà khịa, quát nạt, đá ghẹo…

- Suy nghĩ: Tôi tợn lắm; Tôi cho là tôi giỏi;  Tôi tưởng: lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba, càng tưởng tôi là tay ghê ghớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi…

=> Hình dáng: Dế Mèn khỏe mạnh, cường tráng, có vẻ đẹp hùng dũng của con nhà võ.

=> Hành động và suy nghĩ: Dế Mèn kiêu căng tự phụ, xem thường mọi người, hung hăng hống hách, xốc nổi.

2. Nhân vật Dế Choắt

- Hình dáng: 

+ Người: gầy gò, dài lêu ngêu như gã nghiện thuốc phiện.

+ Cánh: ngắn củn; đôi càng: bè bè, nặng nề; râu: cụt có một mẩu; mặt mũi: ngẩn ngẩn ngơ ngơ…

- Cách sinh hoạt: Ăn xối ở thì.

- Cách xưng hô: 

+ Với Dế Mèn: Lúc đầu: gọi “anh” xưng “em”; trước khi mất: gọi “anh” xưng “tôi”.

+ Với chị Cốc: Van lạy, xưng hô “chị, em”.

- Nghệ thuật: miêu tả, sử dụng thành ngữ.

=> Gầy gò, ốm yếu nhưng rất khiêm tốn, nhã nhặn. Bao dung độ lượng trước tội lỗi của Mèn.

3. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt và bài học đường đời đầu tiên

- Thái độ Dế Mèn với Dế Choắt: Chê bai nhà cửa và lối sống của Dế Choắt, từ chối lời đề nghị cần giúp đỡ của Choắt => Khinh bỉ, coi thường Dế Choắt.

- Bài học của Dế Mèn:

4. Nghệ thuật và nội dung văn bản:

a. Nghệ thuật:

- Kể chuyện kết hợp với miêu tả. 

- Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ, miêu tả loài vật chính xác, sinh động

- Các phép tu từ . 

- Lựa chọn   ngôi kể, lời văn giàu hình  ảnh, cảm xúc.

b. Nội dung – ý nghĩa:

- Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn. Dế Mèn kiêu căng, xốc nổi gây ra cái chết  của Dế Choắt. 

- Bài học về lối sống thân ái, chan hòa; yêu thương giúp đỡ bạn bè; cách ứng xử lễ độ, khiêm nhường; sự tự chủ; ăn năn hối lỗi trước cử chỉ sai lầm...