Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Kết nối tri thức bài 8: Thực hành tiếng việt

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu chia lớp thành 6 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận, nhắc lại kiến thức:

+ Nhóm 1+2: Trạng ngữ

+ Nhóm 3+4: Lưa chọn từ ngữ trong tạo lập văn bản

+ Nhóm 5+6: Lựa chọn cấu trúc trong tạo lập văn bản.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Trạng ngữ

- Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, … của sự việc được nêu trong câu.

- Trạng ngữ trả lời cho câu hỏi: Khi nào? Ở đâu? Vì sao? Để làm gì?

- Về vị trí của trạng ngữ trong câu: Đầu câu, giữa hoặc cuối câu.

- Về chức năng: là thành phần phụ của câu, nói về địa điểm thời gian, nguyên nhân, trạng thái, mục đích, cách thức diễn ra sự việc.

2. Lựa chọn từ ngữ trong tạo lập văn bản

- Cần lựa chọn, sử dụng từ phù hợp nhất trong nói và viết.

3. Lựa chọn cấu trúc câu trong tạo lập văn bản

- Khi viết, cần chú ý những yếu tố:  tạo câu đúng ngữ pháp, chú ý ngữ cảnh, mục đích viết/nói, đặc điểm văn bản.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

1. Cho biết vị trí của trạng ngữ và chức năng của trạng ngữ trong các câu sau:

a. Từ khi biết nhìn nhận và suy nghĩ, tôi dần dần hiểu ra rằng, thế giới này là muôn màu muôn vẻ, vô tận và hấp dẫn lạ lùng.

b. Giờ đây mẹ tôi đã khuất và tôi cũng đã lớn.

c. Dù có ý định tốt đẹp, những người thân yêu của ta đôi lúc cũng không hẳn đúng khi ngăn cản, không để ta được sống với con người thực của mình.

2. Nêu sự khác nhau về nội dung giữa câu có trạng ngữ và câu đã lược bỏ trạng ngữ:

3. Thêm trạng ngữ cho các câu:

a. Hoa đã bắt đầu nở.

b. Bố sẽ đưa cả nhà đi công viên nước.

c. Mẹ rất lo lắng cho tôi.

4. a. Trong ba cách giải thích thành ngữ chung sức chung lòng, đâu là cách giải thích đúng?

- đoàn kết, nhất trí

- quyết tâm cao độ

- giúp đỡ lẫn nhau

b. Trong ba cách giải thích thành ngữ mười phân vẹn mười, đâu là cách giải thích đúng?

- tài giỏi

- vẹn toàn, không có khiếm khuyết

- đầy đủ, toàn diện

5. Nêu nghĩa của thành ngữ trong các câu sau:

STT

Câu

Vị trí của trạng ngữ

Chức năng của trạng ngữ

a

Từ khi biết nhìn nhận và suy nghĩ, tôi dần dần hiểu ra rằng, thế giới này là muôn màu muôn vẻ, vô tận và hấp dẫn lạ lùng.

Đứng ở đầu câu, trước thành phần chính của câu.

Làm thành phần phụ của câu, bổ sung thông tin về thời gian cho việc “dần hiểu ra” ở phía sau.

b

Giờ đây mẹ tôi đã khuất và tôi cũng đã lớn.

Đứng ở đầu câu, trước thành phần chính của câu.

Làm thành phần phụ của câu, bổ sung thông tin về thời gian.

c

Dù có ý định tốt đẹp, những người thân yêu của ta đôi lúc cũng không hẳn đúng khi ngăn cản, không để ta được sống với con người thực của mình.

Đứng ở đầu câu, trước thành phần chính của câu.

Làm thành phần phụ của câu, bổ sung thông tin về nguyên nhân, mục đích, cách thức cho hành động của những người thân yêu của ta.

STT

Câu có trạng ngữ

Câu lược bỏ trạng ngữ

Sự khác nhau về nội dung

1

Cùng với câu này, mẹ còn nói: “Người ta cười chết!”.

Mẹ còn nói: “Người ta cười chết!”.

Câu lược bỏ trạng ngữ ít thông tin hơn, người đọc không hiểu đầy đủ ngữ cảnh.

2

Trên đời, mọi người giống nhau nhiều lắm.

Mọi người giống nhau nhiều lắm.

Câu lược bỏ trạng ngữ ít thông tin hơn, người đọc không hiểu đầy đủ ngữ cảnh và ý nghĩa.

3

Tuy vậy, trong thâm tâm, tôi không hề cảm thấy dễ chịu mỗi lần nghe mẹ trách cứ.

Tôi không hề cảm thấy dễ chịu mỗi lần nghe mẹ trách cứ.

Câu lược bỏ trạng ngữ ít thông tin hơn, người đọc không hiểu đầy đủ ngữ cảnh và ý nghĩa.

STT

Câu chưa có trạng ngữ

Thêm trạng ngữ cho câu

1

Hoa đã bắt đầu nở.

Sáng nay, hoa đã bắt đầu nở.

2

Bố sẽ đưa cả nhà đi công viên nước.

Hết dịch, bố sẽ đưa cả nhà đi công viên nước.

3

Mẹ rất lo lắng cho tôi.

Vì tôi ốm, mẹ rất lo lắng cho tôi.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 2

Bài tập 1. Chọn từ phù hợp để đặt vào chỗ trống trong các câu:

Bài tập 2. So sánh nghĩa của câu khi thay đổi cấu trúc

1. phản ứng.

2. hoàn hảo.

3. quan sát.

4. nỗ lực.

STT

Câu gốc

Câu thay đôi cấu trúc

Nghĩa của câu thay đổi cấu trúc so với câu gốc

1

Tôi không rõ tại sao cậu lại làm thế; có lẽ cậu thực sự có điều gì đó muốn nhắn nhủ với chúng tôi.

Có lẽ cậu thực sự có điều gì đó muốn nhắn nhủ với chúng tôi; tôi không rõ tại sao cậu lại làm thế.

Hai vế của câu thay đổi cấu trúc không hoàn toàn liên kết về nghĩa, ý cuối cùng của câu là không rõ nguyên nhân của một sự việc. So với câu gốc, câu gốc đã có sự phỏng đoán nguyên nhân.

2

Tuy nhiên, đây không phải là điều quá nghiêm trọng, và càng không phải là “căn bệnh” hết cách chữa.

Tuy nhiên, đây không phải là “căn bệnh” hết cách chữa và càng không phải là điều quá nghiêm trọng.

Câu gốc có logic về sự tăng cấp độ giữa “nghiêm trọng” và hết cách chữa. Câu thay đổi cấu trúc đã không đảm bảo được logic ngữ nghĩa.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 3

1. Xác định trạng ngữ và cho biết đó trạng ngữ đó thuộc loại nào.

a. Trong im ắng, hương vườn thơm thoảng bắt đầu rón rén bước ra, và tung tăng trong ngọn gió nhẹ, nhảy trên cỏ, trườn theo những thân cành.

b. Khoảng gần trưa, khi sương tan, đấy là khi chợ náo nhiệt nhất.

c. Trong sương tối mịt mùng, trên dòng sông mênh mông, chiếc xuồng của má Bảy chở thương binh lặng lẽ xuôi dòng.

d. Để tiêm phòng cho trẻ em, tỉnh đã cử nhiều đội y tế về bản.

e. Nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh, các trường đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực.

2. Thêm trạng ngữ thích hợp vào câu:

a. ..., em vừa được điểm 10 môn tiếng Việt.

b. ..., em phải năng tập thể dục.

c. ..., nước sông đục ngầu.

d. ..., các bạn học sinh chăm chú nghe giảng.

3. Đặt câu theo yêu cầu:

a. Câu có trạng ngữ chỉ nơi chốn.

b. Câu có trạng ngữ chỉ thời gian.

c. Câu có trạng ngữ chỉ mục đích.

4. Hãy tìm những từ láy chỉ trạng thái hoặc tính cách. Đặt câu với những từ láy ấy.