Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Kết nối tri thức bài 4: Chuyện cổ nước mình

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIÊN SẢN PHẨM

NV1: Tổng quan về tác giả, tác phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV cho HS đọc thầm lại văn bản, yêu cầu HS làm việc theo cặp và đặt câu hỏi:

+ Tác giả của VB “Chuyện cổ nước mình” là ai? Hãy nêu một số nét về tác giả?

+ Văn bản thuộc thể loại gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trả lời câu hỏi trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án.

NV2:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 3 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận:

+ Nhóm 1: Nêu những câu chuyện cổ được gợi ra từ bài thơ.

+ Nhóm 2: Tìm những chi tiết cho thấy vẻ đẹp tình người được nhắc đến trong bài thơ.

+ Nhóm 3: Tìm những câu thơ, chi tiết nói về sự tiếp nối, lưu giữ truyền thống của con cháu.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV3: Tổng kết về nghệ thuật và nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc thầm lại VB, tổng kết về nội dung và nghệ thuật.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trả lời, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VB

1. Tác giả

- Lâm Thị Mỹ Dạ (1949), Quảng Bình.

- Thơ Lâm Thị Mỹ Dạ nhẹ nhàng, đằm thắm, trong trẻo, thể hiện một tâm hồn tinh tế, giàu yêu thương.

2. Tác phẩm

- Rút từ Tuyển tập, NXB Hội nhà văn, Hà Nội, 2011, tr.203.

- Thể loại: thơ lục bát.

- PTBĐ: tự sự kết hợp biểu cảm.

II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Những câu chuyện cổ được gợi ra từ bài thơ

- Tấm Cám (Thị thơm thì giấu người thơm/ Chăm làm thì được áo cơm cửa nhà).

- Đẽo cày giữa đường (Đẽo cày theo ý người ta/ Sẽ thành khúc gỗ chẳng ra việc gì).

- Sự tích trầu cau (Đậm đà cái tích trầu cau/ Miếng trầu đỏ thắm nặng sâu tình người).

2. Ý nghĩa của những câu chuyện cổ đối với tác giả

a. Những vẻ đẹp tình người

- Lòng nhân hậu, sự vị tha, độ lượng, bao dung,...  Tôi yêu chuyện cổ nước tôi vì vừa nhân hậu lại tuyệt vời sâu xa, vì rất công bằng, rất thông minh, vừa độ lượng lại đa tình, đa mang.

b. Sự tiếp nối, lưu truyền truyền thống, lời căn dặn từ ông cha đến con cháu

- “Chỉ còn chuyện cổ thiết tha

Cho tôi nhận mặt ông cha của mình”

 Chuyện cổ là nhân chứng, sự lưu giữ những lời căn dặn, những suy nghĩ của ông cha  Là cái còn lại, còn mãi dẫu ông cha có đi xa, dẫu đời ông cha với đời tôi/ Như con sông với chân trời đã xa. (Chân trời đã xa: khó để nắm bắt được nữa, con sông: dòng chảy, sự tiếp nối)

 Tình yêu chuyện cổ không những là tình yêu sự nhân văn, bao dung, nhân hậu, mà còn là yêu quê hương, tổ tiên, đất nước, yeu những giá trị tinh thần truyền thống.

- “Tôi nghe chuyện cổ thầm thì

Lời ông cha dạy cũng vì đời sau”

+ “thầm thì”: thủ thỉ, tâm tình, nói nhỏ nhưng bền bỉ  “chuyện cổ thầm thì”: mạch nguồn âm ỉ, bền bỉ;

+ “Lời ông cha dạy cũng vì đời sau”  sự yêu thương của thế hệ trước dành cho thế hệ sau.

- Những câu chuyện cổ “vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm”: những câu chuyện cổ không bao giờ cũ, là viên ngọc vẫn tiếp tục tỏa sáng trong cuộc sống hiện tại. Những bài học từ những câu chuyện cổ vẫn luôn đúng và vẹn nguyên giá trị.

III. TỔNG KẾT

1. Nghệ thuật

- Dùng thể thơ lục bát truyền thống của dân tộc để nói về những giá trị truyền thống, nhân văn.

- Giọng thơ nhẹ nhàng, tâm tình, thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, đằm sâu, nhưng đầy tự hào.

2. Nội dung

- Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào của nhà thơ về những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc được thể hiện qua tình yêu đối với những câu chuyện cổ.

ĐỀ LUYỆN TẬP

I. Trắc nghiệm

Câu 1. Bài thơ Chuyện cổ nước mình của tác giả nào?

Câu 2. Câu thơ Thị thơm thị giấu người thơm nhắc đến truyện cổ tích nào?

Câu 3. Hai câu thơ Đẽo cày theo ý người ta/ Sẽ thành khúc gỗ chẳng ra việc gì nhắc đến truyện cổ tích nào?

Câu 4. Bài thơ Chuyện cổ nước mình có thể thơ là...

Câu 5. Tại sao tác giả lại yêu truyện cổ nước nhà?

A. Vì truyện cổ giúp ta nhận ra những truyền thống quý báu của cha ông: công bằng, nhân ái, độ lượng,...

B. Vì truyện cổ giúp tác giả ru trẻ ngủ ngon.

C. Vì truyện cổ nước nhà rất nhân hậu, ý nghĩa sâu xa.

D. Vì truyện cổ lưu lại những bài học quý báu của cha ông: chăm chỉ, đùm bọc, ở hiền...

II. Tự luận

Câu 1. Mỗi truyện cổ sau gắn với bài học nào về cuộc sống?

Câu 2. Dựa vào đặc điểm về cách gieo vần của thơ lục bát, em hãy chỉ ra các tiếng được gieo vần với nhau trong đoạn thơ sau:

Mang theo chuyện cổ tôi đi

Nghe trong cuộc sống thầm thì tiếng xưa

Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa

Con sông chảy có rặng dừa nghiêng soi.

Câu 3. Theo em, vì sao tác giả có thể “nhận mặt ông cha” qua các câu chuyện cổ?

Câu 4. Ở hiền thì lại gặp hiền/ Người ngay thì gặp người tiên độ trì. Em hãy kể tên những câu chuyện cổ Việt Nam thể hiện triết lí nhân sinh đó.

1

2

3

4

5

C

B

A

A

C

Truyện

Bài học

Tấm Cám

Kẻ tham lam sẽ phải trả giá.

Trầu cau

Ở hiền gặp lành.

Đẽo cày giữa đường

Tình cảm anh em, vợ chồng gắn bó keo sơn.

Truyện khác

Phải có lập trường, ý kiến của mình, không nên chạy theo ý kiến của người khác.