Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Kết nối tri thức bài 1: Nếu cậu muốn có một người bạn

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- GV đặt câu hỏi gợi dẫn:

1. Em có nhiều bạn không? Em đã làm quen và kết bạn với các bạn như thế nào?

2. Trong đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn, cáo và hoàng tử bé đã làm quen và kết bạn như thế nào?

1. HS trả lời dựa vào thực tế.

2. Trong đoạn trích, cáo và hoàng tử bé đã chào hỏi nhau lịch sự, sau đó bắt đầu câu chuyện và cả hai đề nghị làm cảm hóa để trở thành bạn của nhau.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tổng quan về tác giả, tác phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, cho HS đọc thầm lại văn bản và đặt câu hỏi:

+ Tác giả của văn bản “Nếu cậu muốn có một người bạn” là ai? Hãy nêu một số nét về tác giả?

+ Văn bản thuộc thể loại gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

+ HS hình thành nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên.

+ HS hoạt động thảo luận, đưa ra ý kiến thống nhất đáp án cuối cùng.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Đại diện nhóm trình bày kết quả.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

NV2: Nhắc lại kiến thức trọng tâm của VB

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm:

+ Nhóm 1: Khắc họa hình ảnh hoàng tử bé

+ Nhóm 2: Khắc họa hình ảnh của cáo

+ Nhóm 3: Nêu những ý nghĩa gợi ra từ cuộc gặp gỡ giữa cáo và hoàng tử bé.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, thảo luận nhóm.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Đại diện các nhóm trình bày kết quả và trao đổi.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN

1. Tác giả:

- Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pê-ri (1900 – 1944) – nhà văn lớn của Pháp;

- Các sáng tác:

+ Lấy đề tài, cảm hứng từ hững chuyến bay và cuộc sống của người phi công;

+ Đậm chất trữ tình, trong trẻo, giàu cảm hứng lãng mạn.

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ: Đoạn trích nằm trong tác phẩm Hoàng tử bé; tác phẩm nổi tiếng nhất của Ê-xu-pe-ri.

- Năm sáng tác: 1941.

b. Thể loại: truyện đồng thoại.

c. Nhân vật chính: hoàng tử bé và con cáo.

d. Ngôi kể: ngôi thứ ba.

II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Cuộc gặp gỡ của hoàng tử bé và con cáo.

a. Hoàng tử bé

- Xuất thân: Đến từ một hành tinh khác – một hành tinh không có thợ  săn, không có  gà...  “Chẳng có gì là hoàn hảo”.

- Mục đích xuất hiện tại Trái Đất: Đi tìm con người, tìm bạn bè.  Tìm những bản thể giống mình, tìm tình bạn đích thực.

- Tâm trạng ban đầu: “Mình buồn quá”  Buồn vì không tìm thấy những người bạn, tình bạn.

- Tâm trạng sau khi “cảm hóa”:

+ Nhận ra ý nghĩa của “bông hồng”, của những vật đã được mình “cảm hóa” và những vật đã “cảm hóa” mình.

+ Tự căn dặn bản thân, lặp lại để cho nhớ những lời dặn dò của cáo với hoàng tử bé: chú trọng lời nói của trái tim, có tinh thần trách nhiệm.

b. Con cáo

- Xuất thân: Ở Trái Đất.

- Mục đích: Muốn được hoàng tử bé “cảm hóa”.

- Tâm trạng hiện tại:

+ Suy nghĩ về con người: phiền toái (có súng và đi săn), việc được nhất là nuôi gà  Con người vừa đem lại lợi ích vừa là mối đe dọa với cáo.

+ Thấy trên thế giới có đủ thứ chuyện.

+ Buồn, “thở dài” khi “chẳng có gì là hoàn hảo”.

+ Chán nản vì cuộc sống đơn điệu: Cáo săn gà, người săn cáo. Mọi con gà giống nhau, mọi con người giống nhau, không ai “cảm hóa” cáo.

 Mong cầu được “cảm hóa”: “Bạn làm ơn... cảm hóa mình đi!”.

- Tâm trạng sau khi đã được “cảm hóa”:

+ Buồn bã, khóc khi phải rời xa một người bạn: “Mình sẽ khóc mất”, “Mình được chứ bởi vì còn có màu lúa mì.”.  Từ một vật không có ý nghĩa gì nay lại có ý nghĩa.

+ Nhắc nhở hoàng tử bé phải chú trọng vào tình cảm để cảm nhận, phải có trách nhiệm.

 Con cáo được nhân cách hóa như một con người, người bạn.

 Hình ảnh con người đi kiếm tìm ý nghĩa tình bạn.

* Những ý nghĩa gợi ra từ cuộc gặp gỡ

- “Trên Trái Đất người ta thấy đủ thứ chuyện.”.

- “Chẳng có gì là hoàn hảo.”.

- Mối quan hệ giữa “Cảm hóa” và tình bạn:

+ “Cảm hóa”: xuất hiện 14 lần trong đoạn trích  Vấn đề chính mà tác giả muốn đề cập trong đoạn trích.

+ Đó là thứ đã “bị lãng quên lâu lắm rồi”.  Xã hội ngày càng trở nên thiếu vắng những tình bạn đích thực.

+ “Cảm hóa” là “làm cho gần gũi hơn...”.

2. Nghệ thuật và nội dung của VB

a. Nghệ thuật

- Kể kết hợp với miêu tả, biểu cảm

- Xây dựng hình tượng nhân vật phù hợp với tâm lí, suy nghĩ của trẻ thơ.

- Nghệ thuật nhân hoá đặc sắc.

b. Nội dung – ý nghĩa

- Truyện kể về hoàng tử bé và con cáo.

- Bài học về cách kết bạn cần kiên nhẫn và dành thời gian cho nhau; về cách nhìn nhận, đánh giá và trách nhiệm với bạn bè.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

Khoanh tròn đáp án đúng trước mỗi câu hỏi sau đây:

Câu 1. Tác giả của Hoàng tử bé là ai?

Câu 2: Hoàng tử bé đến từ đâu?

Câu 3. Ai/Điều gì đã cảm hóa hoàng tử bé?

Câu 4. Con cáo đến từ đâu?

Câu 5. “Cảm hóa” trong đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn mang nghĩa nào?

Câu 6. Văn bản Nếu cậu muốn có một người bạn gợi ra cách kết bạn như thế nào?

Câu 7. Tác giả đã dùng biện pháp tu từ nào để khắc họa con cáo?

Câu 8. Hoàng tử bé đã lặp lại lời của cáo mấy lần để cho nhớ?

Câu 9. Giá trị nghệ thuật của đoạn trích trên thể hiện ở điểm nào?

A. Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.

B. Xây dựng hình tượng nhân vật phù hợp với tâm lý, suy nghĩ của trẻ thơ.

C. Nghệ thuật nhân hóa đặc sắc.

D. Cả, A, B, C.

Câu 10. Thể loại của Hoàng tử bé là gì?

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

B

C

A

A

B

D

C

C

D

B

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 2

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:

 “[...] Rồi cậu quay lại chỗ con cáo:

- Vĩnh biệt – cậu nói...

- Vĩnh biệt – con cáo nói. – Đây là một bí mật của mình. Rất đơn giản: người ta chỉ thấy rõ với trái tim. Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần.

- Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần – hoàng tử bé lặp lại, để cho nhớ.

- Chính thời gian mà bạn bỏ ra cho bông hồng của bạn đã khiến bông hồng của bạn trở nên quan trọng đến thế.

- Chính thời gian mà mình bỏ ra cho bông hồng của mình... – Hoàng tử bé lặp lại, để cho nhớ.

- Con người đã quên mất sự thật này – con cáo nói. – Nhưng bạn thì không được quên. Bạn có trách nhiệm mãi mãi với những gì bạn đã cảm hóa. Bạn có trách nhiệm với bông hồng của bạn...

- Mình có trách nhiệm với bông hồng của mình... – Hoàng tử bé lặp lại, để cho nhớ.”

(Sách Ngữ văn 6, tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống, tr.24 – 25, 2021)

1. Nêu nội dung chính của đoạn văn.

2. Con cáo đã nói những gì? Những điều cáo nói cho thấy cáo là nhân vật như thế nào?

3. Tìm những từ Hán Việt trong đoạn trích và giải thích nghĩa của chúng.

Từ Hán Việt

Nghĩa

Vĩnh biệt

Xa lìa nhau mãi mãi, không bao giờ còn gặp lại.

Bí mật

Được giữ kín không để lộ ra ngoài cho người khác biết.

Thời gian

Hình thức tồn tại cơ bản của vật chất (cùng với không gian), trong đó vật chất vận động và phát triển liên tục, không ngừng.

Quan trọng

Có ý nghĩa, tác dụng hoặc ảnh hưởng lớn, đáng được coi trọng.

Hoàng tử

Con trai của nhà vua.

Trách nhiệm

Sự ràng buộc đối với lời nói, hành vi của mình, bảo đảm đúng đắn, nếu sai trái thì phải gánh chịu hậu quả.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 3

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:

“- [...] “Cảm hóa” nghĩa là gì?

- Đó là thứ bị lãng quên lâu lắm rồi. Nó có nghĩa là “làm cho gần gũi hơn...”.

- Làm cho gần gũi hơn?

- Chứ sao – cáo lên giọng. – Bạn đối với mình mới chỉ là một cậu bé giống như cả trăm nghìn cậu bé. Và mình không cần đến bạn. Còn bạn cũng chẳng cần gì đến mình. Mình đối với bạn chỉ là một con cáo giống như cả trăm nghìn con cáo. Nhưng, nếu như bạn cảm hóa mình, tụi mình sẽ cần đến nhau. Lúc đó bạn đối với mình sẽ là duy nhất trên đời. Mình đối với bạn sẽ là duy nhất trên đời...”

(Sách Ngữ văn 6, tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống, tr.22, 2021)

1. Nêu nội dung chính của đoạn văn.

2. “Cảm hóa” được cáo giải thích là gì?

3. Theo em, tại sao cần có sự “cảm hóa”?