Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Kết nối tri thức bài 5: Dấu ngoặc kép, biện pháp tu từ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 5 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận:

+ Nhóm 1: Nêu công dụng của dấu ngoặc kép và lấy ví dụ.

+ Nhóm 2: Nhắc lại định nghĩa về nhân hóa và lấy ví dụ về nhân hóa.

+ Nhóm 3: Nhắc lại định nghĩa về so sánh và lấy ví dụ về so sánh.

+ Nhóm 4: Nhắc lại định nghĩa về ẩn dụ và lấy ví dụ về ẩn dụ.

+ Nhóm 5: Nhắc lại định nghĩa về hoán dụ và lấy ví dụ về hoán dụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thảo luận, hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Dấu ngoặc kép

- Dùng để đánh dấu tên tài liệu, sách, báo dẫn trong câu.

- Trích dẫn lời nói được thuật lại theo lối trực tiếp.

- Đóng khung tên riêng tác phẩm, đóng khung một từ hoặc cụm từ cần chú ý, hay hiểu theo một nghĩa đặc biệt.

- Trong một số trường hợp thường đứng sau dấu hai chấm.

2. Nhân hóa

- Nhân hóa là biện pháp tu từ gán thuộc tính của người cho những sự vật không phải là người nhằm tăng tính hình tượng, tính biểu cảm của sự diễn đạt.

3. So sánh

- So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

4. Ẩn dụ

- Ẩn dụ là biện pháp tu từ gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

5. Hoán dụ

- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

1. Việc dùng dấu ngoặc kép trong các câu văn sau có tác dụng gì?

a. Đã đem lòng mến yêu mảnh đất này từ lâu nên lòng bồi hồi, náo nức, tôi cứ thầm thì hát: “Ai đứng như bóng dừa...”.

b. Thật kì diệu khi vùng đất “địa linh nhân kiệt” này đã hiến dâng cho đất nước những văn tài nức tiếng, những võ tướng kiệt xuất, tất cả đều xả thân hi sinh cho quê hương đất nước.

c. Là một nhà văn, phải viết những gì, viết làm sao cho những “kho báu” ấy khong bị lãng quên?

2. Viết 2 – 3 câu văn có sử dụng dấu ngoặc kép.

3. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa trong đoạn thơ sau.

Hàm Luông hò hẹn sông Cầu

Bóng dừa ôm lấy bóng cau trập trùng

Trời mưa mắt lá rung rung

Tri âm đâu có ngại ngùng đường xa

Câu thơ quyện thắm phù sa

Cháy lên thành lửa cho ta nhớ mình.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 2

I. Trắc nghiệm (3 điểm)

1. Hoán dụ là:

A. Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.

B. Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên sự vật, hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó.

C. Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng.

D. Tất cả đều đúng.

2. Trong bài ca dao sau có sử dụng biện pháp tu từ nào?

Mồ hôi mà chảy xuống đồng

Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương

3. Trong các từ sau, từ nào không phải là từ Hán Việt?

II. Tự luận (7 điểm)

4. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh câu ca dao sau: (2 điểm)

Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

Non xanh nước biếc như tranh họa đồ

5. So sánh để thấy được điểm giống nhau và khác nhau giữa ẩn dụ và hoán dụ. Lấy ví dụ minh họa. (2,5 điểm)

6. Viết một đoạn văn ngắn khoảng 8 – 15 dòng tả cảnh mặt trời mọc (có sử dụng các phép: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ). (2,5 điểm)

Ẩn dụ

Hoán dụ

Giống nhau

- Đều gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác.

- Đều có tác dụng làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Khác nhau

Giữa hai sự vật, hiện tượng có nét tương đồng.

Giữa hai sự vật, hiện tượng có quan hệ gần gũi.

Ví dụ:

Ngày ngày Mặt Trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ

 Hình ảnh Bác Hồ được ví với mặt trời. Mặt trời soi sáng, đem lại sự sống cho muôn loài, muôn vật. Bác Hồ là người soi đường chỉ lối cho dân tộc Việt Nam.

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

 Bàn tay là chỉ sức lao động của con người (Bàn tay và con người có mối quan hệ gần gũi, quan hệ giữa bộ phận và toàn thể).