Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Kết nối tri thức bài 3: Thực hành tiếng việt - Cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 6 nhóm và giao nhiệm vụ:

+ Nhóm 1+2: Nêu đặc điểm của cụm danh từ và lấy ví dụ.

+ Nhóm 3+4: Nêu đặc điểm của cụm động từ và lấy ví dụ.

+ Nhóm 5+6: Nêu đặc điểm của cụm tính từ và lấy ví dụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận, yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án.

I. Hệ thống kiến thức

1. Cụm danh từ

- Cụm danh từ gồm ba phần:

+ Phần trung tâm ở giữa: là danh từ

+ Phần phụ trước: thường thể hiện số lượng của sự vật mà danh từ trung tâm biểu hiện

+ Phần phụ sau: thường nêu đặc điểm của sự vật, xác định vị trí của sự vật trong không gian, thời gian.

VD: Một ông lão, hai cô gái xinh đẹp,…

2. Cụm động từ

- Cụm động từ gồm ba phần:

+ Phần trung tâm ở giữa: động từ

+ Phần phụ trước: thường bổ sung cho động từ ý nghĩa về thời gian, khẳng định/phủ định, tiếp diễn

+ Phần phụ sau: thường bổ sung cho động từ những ý nghĩa về đối tượng, địa điểm, thời gian.

VD: Đang chơi trốn tìm, ăn canh rong biển, học tiếng Việt,...

3. Cụm tính từ

- Cụm tính từ gồm ba phần:

+ Phần trung tâm ở giữa: tính từ

+ Phần phụ trước: thường bổ sung cho tính từ những ý nghĩa về mức độ, thời gian, sự tiếp diễn,...

+ Phần phụ sau: thường bổ sung cho tính từ những ý nghĩa về phạm vi, mức độ,...

VD: đã cũ, chưa cũ, cũ lắm,...

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

I. Khoanh vào đáp án đúng.

Câu 1. Dòng nào sau đây KHÔNG phải cụm danh từ?

A. Một con ngỗng quay.

B. Ngỗng ta nhảy ra khỏi đĩa.

C. Những bức tường dày đặc và lạnh lẽo.

D. Mấy người khách qua đường.

Câu 2. Dòng nào sau đây KHÔNG phải cụm động từ?

A. Lại gần chị thì thầm.

B. Đem cho nó cái áo bông cũ.

C. Với lòng ngây thơ của tuổi trẻ.

D. Đứng lặng yên đợi.

Câu 3. Dòng nào sau đây KHÔNG phải cụm tính từ?

A. Say sưa uống ánh mặt trời.

B. Sáng vằng vặc.

C. Rất đau lòng.

D. Cười tươi.

II. Hoàn thành theo yêu cầu

Câu 1. Tìm cụm danh từ trong những câu sau. Xác định trung tâm của cụm danh từ và những ý nghĩa mà trung tâm đó được bổ sung.

a. Em quẹt que diêm thứ hai, diêm cháy và sáng rực lên.

b. Bức tường như biến thành một tấm rèm bằng vải màn.

Câu 2. Gạch dưới cụm động từ trong mỗi câu sau. Khoanh vào động từ trung tâm của những cụm động từ đó, nêu ý nghĩa mà trung tâm của cụm động từ đó được bổ sung.

a. Cậu nắm lấy tay bố đang duỗi ra ngoài chăn.

b. Người bệnh thở hổn hển khó nhọc.

c. Cậu bé viết nhanh thoăn thoắt.

Câu 3. Các câu sau có vị ngữ là một tính từ. Em hãy mở rộng câu đó thành câu có vị ngữ là một cụm tính từ. So sánh cách viết của hai câu văn đó và nêu ý nghĩa mà tính từ đó được bổ sung.

Mẫu: Em bé xinh./ Em bé rất xinh./ Em bé khá xinh./ Em bé xinh như thiên thần.

a. Ngôi nhà nhỏ.

b. Người mệt.

c. Cô giáo trẻ.

Câu

Cụm danh từ và danh từ trung tâm

Ý nghĩa mà danh từ trung tâm được bổ sung

a

- CDT: que diêm thứ hai.

- DTTT : que diêm.

Số lượt của que diêm.

b

- CDT: một tấm rèm bằng vải màn.

- DTTT: tấm rèm.

Số lượng của tấm rèm và chất liệu của tấm rèm.

Câu

Cụm động từ và động từ trung tâm

Ý nghĩa mà động từ trung tâm được bổ sung

a

- CĐT: nắm lấy tay bố đang duỗi ra ngoài chăn.

- ĐTTT : nắm lấy.

Làm rõ đối tượng cho hành động nắm lấy.

b

- CĐT: thở hổn hển khó nhọc.

- ĐTTT: thở.

Tính chất, cách thức của hành động thở.

c

- CĐT: viết nhanh thoăn thoắt.

- ĐTTT: viết.

Tính chất nhanh, tốc độ của hành động viết.

Câu có vị ngữ là một tính từ

Câu có bị ngữ là một cụm tính từ

Ý nghĩa mà tính từ được bổ sung

a. Ngôi nhà nhỏ.

a. Ngôi nhà quá nhỏ.

Mức độ nhỏ của ngôi nhà.

b. Người mệt.

b. Người hơi mệt.

Mức độ mệt.

c. Cô giáo trẻ.

c. Cô giáo trẻ như học sinh.

Cụ thể hóa sự trẻ trung của cô giáo.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 2

I. Khoanh vào đáp án đúng

Câu 1. Dòng nào sau đây KHÔNG phải một cụm danh từ?

A. Một nhà buôn giàu có.

B. Những ngôi sao trên trời.

C. Cũng biến đi mất như lò sưởi.

D. Hai bà cháu.

Câu 2. Dòng nào sau đây KHÔNG phải là một cụm động từ?

A. Lo lắng dắt nhau lẻn về nhà.

B. Cái áo bông cũ.

C. Đang ngồi ở cái ghế con.

D. Cũng biến đi mất như lò sưởi.

Câu 3. Dòng nào sau đây KHÔNG phải là một cụm tính từ?

A. Đẹp như tiên.

B. Sáng như ban ngày.

C. Đi một ngày đàng, học một sàng khôn.

D. Đen như mực.

II. Hoàn thành theo yêu cầu

Câu 1. Sắp xếp các cụm từ sau đây vào nhóm phù hợp.

Câu 2. Đặt 3 câu có sử dụng các cụm danh từ, cụm động từ hoặc cụm tính từ có ở bài tập trên.

Câu 3. Tìm cụm danh từ trong những câu sau. Xác định trung tâm của cụm danh từ và những ý nghĩa mà trung tâm đó được bổ sung.

a. Bỗng em thấy hiện ra một cây thông Nô-en.

b. Thế là em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao.

c. Một ý nghĩ tốt bỗng thoáng qua trong trí, Sơn lại gần chị thì thầm.

d. Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ.

Câu 4. Với mỗi danh từ cho sẵn, hãy tạo một cụm danh từ và nêu nhận xét về tác dụng của các từ đứng trước danh từ trung tâm và các từ đứng sau danh từ trung tâm.

a. cậu bé

b. mắt

c. con chim

Cụm danh từ

Cụm động từ

Cụm tính từ

a, e, k, n, o, p, q, r, v.

c, d, f, i, l, m, x, y.

b, g, h, j, s, t, u, z.

Câu

Cụm danh từ và danh từ trung tâm

Ý nghĩa mà danh từ trung tâm được bổ sung

a

- CDT: một cây thông Nô-en.

- DTTT : cây thông.

Số lượng và loại cây thông.

b

- CDT: tất cả những que diêm còn lại trong bao.

- DTTT: que diêm.

Số lượng, phạm vi của que diêm.

c

- CDT: một ý nghĩ tốt.

- DTTT: ý nghĩ.

Số lượng và tính chất của ý nghĩ.

d

- CDT: cái áo bông cũ.

- DTTT: cái áo.

Loại áo và tính chất của áo.