Giáo án và PPT Ngữ văn 8 kết nối Bài 5: Trưởng giả học làm sang (trích, Mô-li-e)

VĂN BẢN 1: TRƯỞNG GIẢ HỌC LÀM SANG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: 

Hãy chia sẻ những cảm nhận của em về một diễn viên hài hoặc bộ phim, tiểu phẩm, chương trình hài mà em yêu thích

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

GV yêu cầu trao đổi và trả lời: 

• Trình bày hiểu biết của em về tác giả Mô-li-e?

• Em hãy trình bày xuất xứ và nội dung chính của vở kịch

• Văn bản được chia thành mấy phần và đó là những phần nào?

• Hãy trình bày khái niệm về hài kịch. Hài kịch có những đặc điểm gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Mô-li-e (1622-1673), người Pháp, là một trong những nhà viết hài kịch lớn nhất thế giới

- Hài kịch Mô-li-e là tiếng cười khỏe khoắn, yêu đời, vui nhộn mà sâu sắc, thâm trầm. Mỗi nhân vật chính trong hài kịch Mô-li-e là hiện thân của một tính cách nhất định: đạo đức giả, hà tiện, thông thái rởm, học đòi, …

- Một số vở hài kịch tiêu biểu của Mô-li-e: Tác-tuýp (1664), Lão hà tiện (1668), Trưởng giả học làm sang (1670), …

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: Trích trong vở kịch năm hồi: “Trưởng giả học làm sang” (1670). Đoạn trích là lớp kịch kết thúc hồi II.

- Nội dung chính: Vở kịch phê phán thói học đòi, rởm đời của những người giàu có nhưng thiếu hiểu biết, ham danh vọng hão huyền đến mức loá mắt, không phân biệt được thật- giả, tốt- xấu, trở thành kẻ lố bịch và ngu ngốc, thậm chí bị lợi dụng, cợt nhạo mà vẫn không hết ảo tưởng, mù quáng

- Văn bản được chia ra làm 2 phần: 

+ Hồi thứ hai, lớp V: Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục

+ Hồi thứ ba, lớp I, II: Cuộc đối thoại giữa ông Giuốc-đanh với những tên hầu và Ni-côn

3. Hài kịch

- Hài kịch là một thể loại của kịch, hướng vào sự cười nhạo cái xấu xa, lố bịch, lạc hậu, … đối lập với các chuẩn mực về cái đẹp, tiến bộ

- Trong hài kịch có nhiều hình thức xung đột nhưng phổ biến nhất vẫn là sự không tương xứng giữa cái bên trong với cái bên ngoài. 

- Nhân vật chính trong hài kịch là những kiểu người có tính cách tiêu biểu cho các thói xấu đáng phê phán: hà tiện, tham lam, kiêu căng, khoe mẽ, … 

- Lời đối thoại của hài kịch mang đậm tính khẩu ngữ, cấu trúc đối thoại dựa trên những nội dung đối nghịch

- Hài kịch thường sử dụng các thủ pháp trào phúng như: tạo tình huống kịch tính, cải trang; dùng điệu bộ gây cười; dùng thủ pháp phóng đại, …

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết văn bản

Nhiệm vụ 1: Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Cuộc đối thoại giữa ông Giuốc-đanh và bác phó may là chuyện gì? Lời nói, thái độ của ông Giuốc-đanh và bác phó may trong cuộc đối thoại này được thể hiện ra sao?

• Tại sao đám thợ bạn lại gọi ông Giuốc-đanh là “ông lớn, cụ lớn, đức ông, Người”? Thực chất của cách gọi này là gì và đứng trước những cách gọi đó, ông Giuốc-đanh có thái độ như thế nào?

• Thông qua đây, em hiểu ông Giuốc-đanh là người như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

a. Ông Giuốc-đanh và bác phó may

- Cuộc đối thoại giữa ông Giuốc-đanh và bác phó may là về vấn đề trang phục. 

- Lời nói, thái độ của ông Giuốc-đanh và bác phó may trong cuộc đối thoại này được thể hiện như sau:

+ Khi than phiền vì đôi bít tất lụa quá chật khiến nó bị đứt mất hai mắt thì bác phó may chống chế rằng: Rồi nó dãn ra thì lại rộng quá ấy chứ.

+ Khi than phiền về đôi giày chật làm đau chân ghê gớm thì bác phó may khăng khăng nói rằng giày chật là do ông Giuốc-đanh tưởng tượng ra mà thôi.

+ Khi phát hiện chiếc áo bị ngược hoa thì phó may chống chế bằng cách bịa ra rằng những người quý phái đều mặc như thế này cả. Nghe thấy thế ông Giuốc-đanh ưng thuận ngay và còn khen: Thế thì bộ áo này may được đấy.

+ Khi phát hiện phó may ăn bớt vải để may cho mình chiếc áo thì phó may nói lảng sang chuyện khác rằng: mời ngài mặc thử bộ lễ phục. Thực tế phó may đã may cho ông Giuốc-đanh bộ lễ phục bị ngược hoa, bít tất và giày đề bị chật, thậm chí còn ăn bớt vải để may áo cho mình. Ông Giuốc-đanh phát hiện ra nhưng khi nghe lời chống chế, bịa đặt của phó may là ưng thuận, đồng tình ngay và còn đắc ý khi tưởng rằng mình có bộ lễ phục đúng mốt

=> Ông Giuốc-đanh học đòi làm sang nhưng ngu dốt, bị lợi dụng trong khi đó, phó may lại là người khôn khéo lợi dụng thói học đòi làm sang của ông Giuốc-đanh để kiếm chác.

b. Ông Giuốc-đanh và đám thợ bạn

- Cuộc đối thoại giữa ông Giuốc-đanh và đám thợ bạn xoay quanh vấn đề: đám thơ bạn nịnh bợ để ông Giuốc-đanh liên tục thưởng tiền cho họ và họ đã thành công

- Đám thợ bạn gọi ông Giuốc-đanh với những từ ngữ như vậy họ thấy ông Giuốc-đanh thích được ca ngợi, tâng bốc; càng tung hô ông ta thì lại càng được thưởng thêm nhiều tiền.

=> Ông Giuốc-đanh sẵn sàng cho hết cả túi tiền để được nghe người khác tung hô hão huyền, thật đáng cười khi thấy ông ta vung tay không tiếc tiền vì những điều không có thật, những điều không đáng

Nhiệm vụ 2: Cuộc đối thoại giữa ông Giuốc-đanh với những tên hầu và Ni-côn

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Ông Giuốc-đanh muốn những tên hầu đi theo mình nhằm mục đích gì?

• Phản ứng của Ni-côn khi thấy ông Giuốc đanh mặc bộ lễ phục này là gì?

• Nếu em là Ni-côn, em có thấy trang phục của ông Giuốc-đanh đáng cười không? Vì sao?

Sản phẩm dự kiến:

- Ông Giuốc-đanh muốn những tên hầu đi theo mình để ra oai với thiên hạ

- Phản ứng của Ni-côn cho thấy bộ trang phục của ông Giuốc-đanh rất tức cười. Đến một người hầu như Ni-côn còn nhận ra sự lố lăng của nó mà ông Giuốc-đanh lại không hề tự biết được

-> Cho thấy sự thấp kém về thẩm mĩ và sự thiếu hiểu biết của nhân vật

- Nếu em là Ni-côn, em thấy bộ trang phục của ông Giuốc-đanh rất đáng cười do kệch cỡm, lố bịch

Hoạt động 3. Tổng kết

GV đặt câu hỏi tổng kết phần nội dung, nghệ thuật: Em hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm “Trưởng giả học làm sang”?

Sản phẩm dự kiến:

1. Ngôn ngữ

- Mang đậm chất khẩu ngữ, là những lời ăn tiếng nói hàng ngày

2. Đặc sắc bố cục thể loại

- Kết hợp hài hoà giữa các thủ pháp trào phúng: tạo tình huống kịch tính, thoại bỏ lửng, …

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đoạn trích “Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục” nằm trong tác phẩm nào?

A. Trưởng giả học làm sang

B. Người bệnh tưởng

C. Tôi và chúng ta

D. Lão hà tiện

Câu 2: Hoàn cảnh xuất thân của ông Giuốc-đanh là gì ?

A. Trong một gia đình thượng lưu quý tộc.

B. Trong một gia đình thương nhân giàu có.

C. Trong một gia đình trí thức.

D. Trong một gia đình nông dân.

Câu 3: Thái độ của ông Giuốc-đanh trước việc “đến mất tong cả tiền” để thưởng cho các chú thợ phụ như thế nào ?

A. Không hề tiếc rẻ mà sẵn sàng cho hết để học làm sang.

B. Có tiếc tiền nhưng vẫn sẵn sàng cho hết để được làm sang.

C. Không muốn mất tiền vì những việc đó.

D. Tức giận vì phải mất tiền thưởng cho những chú thợ phụ

Câu 4: Mục đích của nhà văn khi khắc họa các động tác “ cởi áo, mặc áo, chân bước, miệng nói” cả ông Giuốc-đanh đều diễn ra theo nhịp của điệu nhạc ?

A. Khắc hoạ sinh động hơn thói học đòi làm sang của ông Giuốc-đanh và tạo nên tiếng cười sảng khoái cho khán giả.

B. Tạo không khí vui nhộn, sinh động cho cảnh mới nhằm thu hút sự chú ý của khán giả.

C. Chế giễu sự kém hiểu biết và quê kệch của ông Giuốc đanh.

D. Diễn tả cụ thể những động tác, cử chỉ nực cười của ông Giuốc đanh.

Câu 5: Qua thái độ của ông Giuốc đanh đối với chiếc áo may hoa ngược, em thấy ông ta là người như thế nào ?

A. Cầu kì trong vấn đề ăn mặc.

B. Dốt nát, kém hiểu biết.

C. Thích những cái lạ mắt.

D. Hài hước và hóm hỉnh.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Theo em, trong cuộc sống hiện nay còn có những người như ông Giuốc-đanh không?

Câu 2: Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) trình bày suy nghĩ của em về chi tiết phó may may áo ngược hoa trong đoạn trích trên.