Giáo án và PPT Ngữ văn 8 kết nối Bài 6: Thực hành tiếng Việt (1)

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT 

TRỢ TỪ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi gợi mở yêu cầu HS trao đổi trả lời: 

Hãy liệt kê những từ loại em đã học và lấy ví dụ minh hoạ cho mỗi loại.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. LÝ THUYẾT

Hoạt động 1. Trợ từ

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy nêu khái niệm của trợ từ.

Sản phẩm dự kiến:

- Trợ từ là những từ chuyên đi kèm với từ ngữ nào đó trong câu nhằm nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó

Hoạt động 2. Tác dụng của trợ từ

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu tác dụng của trợ từ. Lấy ví dụ chứng minh.

Sản phẩm dự kiến:

- Trợ từ có tác dụng nhấn mạnh sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ mà nó đi kèm (cả, ngay, chính, …)

Ví dụ: Ngay lần đầu gặp gỡ, tôi và thằng Lai-ca đã sung sướng nhìn nhau như thể nhìn vào gương

          (Tôi là Ben-tô, Nguyễn Nhật Ánh)

-> Trợ từ ngay nhấn mạnh thời điểm gặp gỡ của tôi và Lai-ca

- Trợ từ có tác dụng biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở những từ ngữ mà nó đi kèm (những, chỉ, có, …)

Ví dụ: Chỉ sau dăm đêm, dải cát nổi giữa sông chìm dần trong nước đỏ

(Bầy chim chìa vôi, Nguyễn Quang Thiều)

-> Trợ từ biểu thị thái độ đánh giá của người viết: thời gian dải cát nổi giữa sông chìm dần vào trong dòng nước đỏ là rất nhanh (dăm đêm)

II. HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP SGK

1. BÀI TẬP 1

Sản phẩm dự kiến:

a. Trợ từ chính có tác dụng nhấn mạnh đích xác điểm quan trọng nhất, tập trung sự chú ý của Phi Châu khi nhìn vào mắt sói là con ngươi chứ không phải cái gì khác.

b. Trợ từ chỉ có tác dụng nhấn mạnh phạm vi được hạn định, biểu thị thái độ đánh giá của Sói Lam về cách thức cứu Ánh Vàng: đó là cách duy nhất để cứu Ánh Vàng thoát khỏi toán thợ săn mà không còn cách nào khác nữa.

c. Trờ từ ngay có tác dụng nhấn mạnh ý sự vật ở rất gần là “đầu ngón chân” của mình mà Sói Lam cũng không nhìn thấy khi nó cảm nhận sự tối tăm như một đường hầm bị sập dưới lòng đất trong con mắt của cậu bé Phi Châu.

2. BÀI TẬP 2

Sản phẩm dự kiến:

a. những điều mới mẻ: những là phó từ chỉ lượng; những tám quyển truyện: những là trợ từ có ý nhấn mạnh, đánh giá việc “nó” mua tám quyển truyện là nhiều, vượt quá mức bình thường.

b. đoán ngay chuyện gì đã xảy ra: ngay là phó từ chỉ sự không chậm trễ của hành động đoán; ngay cạnh trường: ngay là trợ từ biểu thị ý nhấn mạnh khoảng cách rất gần giữa vị trí của sự vật được nói đến (nhà tôi) so với địa điểm được lấy làm mốc (trường).

c. bán đến hàng nghìn con lạc đà: đến là trợ từ biểu thị ý nhấn mạnh, đánh giá việc bán hàng nghìn con lạc đà là rất nhiều; sắp đến rồi: đến là động từ thể hiện một cái gì đó (mùa đông) xuất hiện hay (đi) tới.

3. BÀI TẬP 3

Sản phẩm dự kiến:

Trong đoạn trích, trợ từ cả được lặp lại 3 lần biểu thị ý nhấn mạnh về phạm vi không hạn chế của sự vật vì Phi Châu tìm lạc đà Hàng Xén hàng giờ và muốn mau chóng tìm được người bạn của mình. Qua đây, ta thấy được tâm hồn trong sáng, tình cảm yêu thương, sự gắn bó sâu nặng của Phi Châu với lạc đà Hàng Xén- người bạn đầu tiên thân thiết của mình

4. BÀI TẬP 4

Sản phẩm dự kiến:

Phi Châu là một cậu bé có tâm hồn trong sáng, sâu sắc, tinh tế, có tấm lòng nhân hậu, trân trọng tình bạn, yêu thương loài vật, tôn trọng thiên nhiên. Điều đó được thể hiện ở ngay chi tiết Phi Châu “mất hàng giờ” để tìm lạc đà Hàng Xén – người bạn đầu tiên của cậu bé. Hay chi tiết Phi Châu suy nghĩ về các loài động vật trong thế giới tự nhiên bằng sự đồng cảm, thấu hiểu, tôn trọng: “Cậu là một người chăn cừu tốt, chỉ có vậy thôi. Cậu đã hiểu ra một điều rất đơn giản: Đàn cừu và dê không có kẻ thù. Nếu thi thoảng có sư tử hay báo ăn thịt một con dê cái thì chỉ vì nó đói”. Hoặc chi tiết Phi Châu kết bạn với Báo bằng tâm hồn tinh tế, tĩnh lặng, sự thấu cảm sâu sắc.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Trong những từ in đậm ở các câu sau, từ nào không phải là trợ từ?

A. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

B. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp.

C. Xe kia rồi! Lại cả ông Toàn quyền đây rồi!

D. Những người nghèo nhiều tự ái vẫn thường như thế.

Câu 2: Đột nhiên lão bảo tôi:

Này! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má gì đấy, ông giáo ạ!

Ví dụ trên không có chứa trợ từ.

A. Đúng

B. Sai

Câu 3: Cho câu sau:

"Tôi chỉ ốm có một trận đấy thôi. Một trận đúng hai tháng mười tám ngày, ông giáo ạ!"

Câu trên có mấy trợ từ?

A. Hai

B. Ba

C. Bốn

D. Năm

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Câu 1: Cho đoạn văn:

“Ốm dậy tôi về quê, hành lí vẻn vẹn chỉ có một cái vali đựng toàn những sách. Ôi những quyển sách rất nâng niu! Tôi đã nguyện giữ chúng suốt đời, để lưu lại những kỉ niệm một thời chăm chỉ, hăng hái và tin tưởng, đầy những say mê và khát vọng.”

Tìm các trợ từ trong đoạn văn trên?

Câu 2: Đâu là trợ từ trong câu sau:

“Ăn thì ăn những miếng ngon

Làm thì chọn những việc cỏn con mà làm”

Câu 3: Tìm trợ từ trong đoạn sau:

Một hôm đi học về, Lan gặp Hà - người bạn cũ của mình, nay đã chuyển đi trường khác ngạc nhiên, Lan hỏi:

- Ủa, hôm nay trường cậu được nghỉ à?

Lan nhanh nhảu trả lời:

- Trường tớ được nghỉ những 1 tuần cơ đấy!

- Ừ -Lan vỗ nhẹ lên vai bạn - Vậy chiều nay đi chơi với tớ nhé.