Giáo án và PPT Ngữ văn 8 kết nối Bài 3: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta (Hồ Chí Minh)

VĂN BẢN 2: TINH THẦN YÊU NƯỚC CỦA NHÂN DÂN TA

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu video về Lịch sử dân tộc Việt Nam

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Sau khi xem xong video, em hãy cho biết trong cuộc sống hôm nay, con người có thể thể hiện tinh thần yêu nước bằng những cách nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

GV yêu cầu trao đổi và trả lời: 

• Em hãy trình bày những hiểu biết của em về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

• Em hãy nêu xuất xứ của tác phẩm?

• Tác phẩm được chia làm mấy phần?

Sản phẩm dự kiến:

a) Tác giả

- Tên đầy đủ: Hồ Chí Minh.

- Quê quán: Nam Đàn, Nghệ An.

- Năm sinh – năm mất: 1890 – 1969.  

- Thể loại sáng tác: Văn chính luận, thơ ca. 

- Tác phẩm tiêu biểu: Ngục trung nhật kí, Đường kách mệnh, Bản án chế độ thực dân Pháp,…

b) Tác phẩm 

- Xuất xứ: Trích trong Báo cáo Chính trị của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đại hội lần thứ II, tháng 2 năm 1951 của Đảng Lao động Việt Nam họp tại Việt Bắc trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. 

- Bố cục:

+ Phần (1) – Mở bài: Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ý kiến khái quát, khẳng định dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước và nêu lên giá trị to lớn của lòng yêu nước ấy. 

+ Phần (2) – Thân bài: Người phát triển ý kiến nêu ở mở bài bằng cách chứng minh, làm sáng tỏ qua các lí lẽ và dẫn chứng (chủ yếu là lấy dẫn chứng thực tế trong lịch sử dân tộc).

+ Phần (3) – Kết bài: Người nêu lên giá trị của lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi người dân.

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết văn bản

Nhiệm vụ 1: Mục đích của văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Văn bản viết về vấn đề gì? Văn bản được viết với mục đích gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Văn bản viết về vấn đề bàn về lòng yêu nước, được thể hiện ngay trong nhan đề của VB: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

- Mục đích của VB rất sáng rõ: Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên và làm sáng tỏ ý kiến của mình về một vấn đề xã hội: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước.

Nhiệm vụ 2: Phần mở bài - đặt vấn đề

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Câu văn nào ở phần (1) khái quát được nội dung vấn đề nghị luận trong VB? Chỉ ra những nhận định chung về tinh thần yêu nước của nhân dân ta được Bác Hồ miêu tả.

Sản phẩm dự kiến:

- Câu văn khái quát nội dung vấn đề nghị luận: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước  => Đây chính là ý kiến, quan điểm, nội dung trọng tâm mà bài nghị luận sẽ làm sáng tỏ. 

- Phần mở bài đã nêu lên nhận định chung về lòng yêu nước:

+ Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước, chân thành và luôn sục sôi. 

+ Tinh thần yêu nước ấy kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn... nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.

=> Gợi sức mạnh và khí thế mạnh mẽ của lòng yêu nước.

Nhiệm vụ 3: Phần thân bài - giải quyết vấn đề

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Việc liệt kê tên các nhân vật lịch sử ở phần (2) có tác dụng gì? Các dẫn chứng trong phần (2) được sắp xếp theo trình tự nào? Mô hình liệt kê theo mẫu câu: “Từ...đến...” đã giúp tác giả thể hiện được điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Việc liệt kê tên các nhân vật lịch sử có tác dụng chứng minh cho tinh thần yêu nước của nhân dân ta trong quá khứ. 

- Các dẫn chứng trong phần (2) được sắp xếp theo:

+ trình tự thời gian: từ xưa đến nay.

+ lứa tuổi: từ cụ già đến các cháu nhi đồng, từ những phụ nữ đến các bà mẹ,...

+ vùng miền: từ miền ngược đến miền xuôi, từ đồng bào trong nước đến kiều bào nước ngoài, từ tiền tuyến đến hậu phương,...

=> Mô hình liệt kê theo mẫu “Từ...đến...”  đã giúp tác giả thể hiện được sự đầy đủ, toàn diện, rộng khắp,... về các biểu hiện cho tình yêu nước của nhân dân ta.

Nhiệm vụ 4: Phần kết bài – tổng kết vấn đề

• Bác Hồ chỉ ra những nhiệm vụ chính nào của nhân dân ở hiện tại?

Sản phẩm dự kiến:

- Bác Hồ chỉ ra những nhiệm vụ chính của nhân dân ở hiện tại: Phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. 

Cần phải thể hiện lòng yêu thương bằng những việc làm cụ thể.

Hoạt động 3. Tổng kết

GV đặt câu hỏi tổng kết phần nội dung, nghệ thuật: Em hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”?

Sản phẩm dự kiến:

1. Nội dung

- Văn bản ca ngợi và tự hào về tinh thần yêu nước. từ đó kêu gọi mọi người cùng phát huy truyền thống yêu nước quý báu của dân tộc

2. Nghệ thuật

- Xây dựng luận điểm ngắn gọn, xúc tích; lập luận chặt chẽ; dẫn chứng toàn diện, chọn lọc tiêu biểu theo các phương diện: lứa tuổi, tầng lớp, vùng miền,...

- Sử dụng từ ngữ gợi hình ảnh: làn sóng, lướt qua,... và câu văn nghị luận hiệu quả

Sử dụng phép so sánh, liệt kê nêu tên các anh hùng dân tộc trong lịch sử chống giặc ngoại xâm, nêu các biểu hiện của lòng yêu nước.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Văn bản có xuất xứ như thế nào?

A. Trích trong tập “Đường cách mệnh”

B. Trong cuốn “Người cùng khổ”

C. Trong tập “Việt Bắc”

D. Trích trong báo cáo chính trị của tác giả tại Đại hội lần thứ 2, tháng 2 năm 1951.

Câu 2: Bài văn Tinh thần yêu nước của nhân dân ta được viết trong thời kì nào ?

A. Thời kì kháng chiến chống Pháp

B. Thời kì kháng chiến chống Mĩ

C. Thời kì đất nước ta xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc

D. Những năm đầu thế kỉ XX.

Câu 3: Trọng tâm của việc chứng minh tinh thần yêu nước của nhân dân ta trong bài văn là ở thời kì nào ?

A. Trong quá khứ

B. Trong cuộc kháng chiến hiện tại

C.Trong cuộc chiến đấu của nhân dân miền Bắc

D. Trong cuộc chiến đấu dũng cảm của bộ đội ta trên khắp các chiến trường.

Câu 4: Nét đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của bài văn này là gì ?

A. Sử dụng biện pháp so sánh

B. Sử dụng biện pháp ẩn dụ

C. Sử dụng biện pháp nhân hoá

D. Sử dụng biện pháp so sánh và liệt kê theo mô hình “từ … đến…”

Câu 5: Những sắc thái nào của tinh thần yêu nước được tác giả đề cập đến trong bài văn của mình ?

A. Tiềm tàng, kín đáo

B. Biểu lộ rõ ràng, đầy đủ

C. Khi thì tiềm tàng, kín đáo; lúc lại biểu lộ rõ ràng, đầy đủ.

D. Luôn luôn mạnh mẽ, sôi sục.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta đã làm sáng tỏ một chân lý: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta”.

Câu 2: Dựa vào nội dung văn bản, em hãy viết một đoạn văn khoảng 150-200 từ bày tỏ suy nghĩ của mình về tinh thần yêu nước và trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống quý báu này.