Giáo án Địa lí 12 chân trời Bài 11: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

400 tỉ USD

95,6 triệu đồng/ người

8,02%

5,11%

38,24%

56,65%

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân. 

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho HS:

Khai thác thông tin mục I SGK tr.42 và trả lời câu hỏi: Phân tích ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta.  

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).  

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt trình bày về ý nghĩa chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta. 

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Xác định cơ cấu kinh tế hợp lí và thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế là vấn đề có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

I. Ý nghĩa chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta

- Khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẵn có về tự nhiên, kinh tế - xã hội của quốc gia và mỗi vùng. 

- Khai thác tổng hợp các nguồn lực và tranh thủ các nguồn lực bên ngoài. 

- Đẩy nhanh quá trình hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới.

- Góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 

→ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta, là xu thế tất yếu để phát triển đất nước. 

Tư liệu 1: Các biện pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững

- Tăng bền vững hơn nữa tỉ trọng của công nghiệp và dịch vụ trong GDP. 

- Hình thành các vùng kinh tế dựa trên tiềm năng, lợi thế của vùng gắn với nhu cầu của thị trường. 

- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với quá trình hình thành các trung tâm kinh tế, với quá trình đô thị hóa. 

- Giải quyết việc làm, giảm tỉ lệ lao động nông nghiệp trong tổng số lao động xã hội. 

- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa không chỉ vì mục tiêu tăng trưởng kinh tế đơn thuần mà phải vì mục tiêu là phát triển bền vững, trong đó có một bộ phận cấu thành rất quan trọng và không thể thiếu là bảo vệ môi trường. 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác thông tin mục II.1 SGK tr.43 và thực hiện nhiệm vụ sau: Đọc thông tin mục II.1 trong SGK, điền các từ hoặc cụm từ thích hợp vào chỗ trống (…) để hoàn thành thông tin về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta. 

- GV hướng dẫn HS tổng hợp kiến thức từ nhiệm vụ và trả lời câu hỏi: Chứng minh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta đang diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về cơ cấu kinh tế của nước ta diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2)

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời nhiệm vụ điền vào chỗ trống:

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nước ta theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại không chỉ đạt được mục tiêu tăng trưởng mà còn hướng đến sự phát triển bền vững. 

- GV chuyển sang nội dung mới.

II. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành: 

+ Ngành công nghiệp, xây dựng và ngành dịch vụ có tốc độ tăng trưởng cao nhất. 

+ Tỉ trọng của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản ngày càng giảm. 

- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ:

+ Hình thành các vùng kinh tế, vùng kinh tế trọng điểm, vùng động lực. 

• Công nghiệp: các khu công nghiệp tập trung, khu chế xuất, khu công nghệ cao…
• Nông nghiệp: vùng chuyên canh sản xuất nông – lâm – thủy sản, các vùng sản xuất hàng hóa…
• Dịch vụ: trung tâm thương mại, vùng du lịch….

Tư liệu 2: 

    Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã được Đảng và Nhà nước ta xác định là con đường tất yếu để Việt Nam nhanh thoát khỏi tình trạng lạc hậu, chậm phát triển trở thành một quốc gia văn minh, hiện đại. 

     Về cơ cấu ngành kinh tế, cùng với tốc độ tăng cao liên tục và khá ổn định của GDP, cơ cấu ngành kinh tế đã có sự thay đổi đáng kể theo hướng tích cực. Đó là tỉ trọng GDP của nhóm ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản đã giảm nhanh, tỉ trọng công nghiệp và xây dựng đã tăng nhanh, tỉ trọng dịch vụ chưa biến động nhiều. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế đã làm thay đổi cơ cấu lao động nước ta theo xu hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Số lao động trong các ngành công nghiệp và dịch vụ ngày càng tăng lên, trong khi số lao động ngành nông nghiệp ngày càng giảm đi. 

    Về cơ cấu lãnh thổ, trên bình diện quốc gia, đã hình thành 6 vùng kinh tế - xã hội và 3 vùng kinh tế trọng điểm là vùng động lực cho tăng trưởng kinh tế cả nước. Các địa phương cũng đẩy mạnh việc phát triển sản xuất trên cơ sở xây dựng các khu công nghiệp tập trung, hình thành các vùng chuyên canh nông nghiệp, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng vùng. 

Tư liệu 3: Một số hình ảnh về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS cả lớp thảo luận nhóm theo kĩ thuật “Mảnh ghép”.

Vòng 1: Nhóm chuyên gia

- GV chia lớp thành 2 cụm, mỗi cụm 3 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: 

Khai thác Hình 11, Bảng 11.1 – 11.2, thông tin mục II.2 SGK tr.43 – tr.46 và trả lời câu hỏi: Chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ. 

+ Nhóm 1, 2: Tìm hiểu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành. 

Bảng 11.1. Cơ cấu GDP (theo giá hiện hành) phân theo ngành kinh tế ở nước ta, giai đoạn 2010 – 2021

(Đơn vị: %)

(Nguồn: Tổng cục Thống kê 2011, 2016 và 2022)

+ Nhóm 3, 4: Tìm hiểu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế.

+ Nhóm 5, 6: Tìm hiểu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ.

Bảng 11.2. Cơ cấu GDP (theo giá hiện hành) phân theo vùng kinh tế - xã hội ở nước ta, giai đoạn 2010 - 2021

- GV cung cấp cho HS một số tư liệu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế thep ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ: 

…………..

2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ

a. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành

- Cơ cấu các ngành kinh tế trong GDP của nước ta có sự chuyển dịch: giảm tỉ trọng ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, tăng tỉ trọng ngành công nghiệp, xây dựng và ngành dịch vụ. 

- Trong nội bộ các ngành, xu hướng chuyển dịch phù hợp với định hướng tái cơ cấu các ngành: 

+ Trong nông nghiệp: 

• Ngành trồng trọt : giảm diện tích cây trồng hằng năm, tăng diện tích cây ăn quả, cây công nghiệp lâu năm. 
• Ngành chăn nuôi : phát triển theo hướng an toàn sinh học. 

+ Trong công nghiệp: tăng tỉ trọng các ngành chế biến, chế tạo, giảm tỉ trọng ngành khai khoáng. 

+ Trong dịch vụ: nâng cao chất lượng dịch vụ, tập trung đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng khoa học – công nghệ…..

b. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế

- Thành phần kinh tế Nhà nước: 

+ Tỉ trọng giảm nhưng giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nước ta. 

+ Đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, xóa đói, giảm nghèo…

…………