Giáo án chuyên đề Tin học ứng dụng 12 cánh diều Bài 3: Dùng bảng pivot để phân tích thống kê

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 3: DÙNG BẢNG PIVOT ĐỂ PHÂN TÍCH THỐNG KÊ

(2 tiết)

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

Sử dụng được các hàm trong Excel để:

• Trình bày được dữ liệu thống kê bằng: bảng tần số, tần suất một, hai chiều, bảng thống kê theo số liệu gộp nhóm và bảng tổng hợp nhiều chiều.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực thực hiện công việc của cá nhân.

• Giao tiếp và hợp tác: Phân tích được các công việc cần thực hiện để hoàn thành nhiệm vụ của nhóm trong các hoạt động nhóm.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Nêu được nhiều ý tưởng mới trong học tập, suy nghĩ không theo lối mòn, tạo ra yếu tố mới dựa trên những ý tưởng khác nhau.

Năng lực Tin học:

• Dùng bảng pivot để phân tích thống kê.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: Tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học tập.

• Trung thực: Thực hiện đúng phần việc của bản thân và hợp tác làm việc nhóm khi được giao nhiệm vụ. Có ý thức báo cáo kết quả một cách chính xác.

• Trách nhiệm: Hoàn thành các bài tập theo yêu cầu của GV thông qua hệ thống câu hỏi, phiếu học tập, thông qua sản phẩm.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:

1. Đối với giáo viên:

• Máy chiếu, máy tính, màn hình hiển thị, hoặc ti vi, phòng thực hành.

• SGK, SGV Chuyên đề học tập Tin học 12 – Định hướng Tin học ứng dụng – Cánh diều.

2. Đối với học sinh:

• Các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV; SGK Chuyên đề học tập Tin học 12 – Định hướng Tin học ứng dụng – Cánh diều.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú học tập cho HS.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, suy nghĩ trả lời câu hỏi ở hoạt động Khởi động SGK tr.64. 

c. Sản phẩm học tập: HS hoàn thành hoạt động Khởi động SGK tr.64.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt vào bài học, yêu cầu HS suy nghĩ trả lời câu hỏi Khởi động SGK trang 64:

Trong một trang tính của Excel, có một bảng dữ liệu lớn theo dõi hoạt động bán hàng của một cửa hàng bán lẻ với khá nhiều hàng, nhiều cột (ví dụ các cột: tên nhân viên, ngày bán, số lượng, đơn giá, thành tiền,...). Nếu được yêu cầu làm báo cáo tổng hợp cuối quý từ bảng dữ liệu lớn này về doanh số hàng tháng của từng nhân viên thì em làm như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một số HS xung phong trả lời câu hỏi Khởi động tr.64 SGK.

- HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung.

Gợi ý trả lời:

Để làm báo cáo tổng hợp cuối quý về doanh số hàng tháng của từng nhân viên từ bảng dữ liệu lớn trong Excel, có thể thực hiện các bước sau:

1. Chuẩn bị dữ liệu

• Đảm bảo bảng dữ liệu được sắp xếp hợp lý, mỗi cột có tiêu đề rõ ràng (ví dụ: Tên nhân viên, Ngày bán, Số lượng, Đơn giá, Thành tiền,…).

1. Thêm cột phụ nếu cần thiết

• Nếu bảng dữ liệu chưa có cột “Tháng” thì cần thêm một cột mới để xác định tháng của mỗi giao dịch. 

1. Sử dụng PivotTable (Bảng tổng hợp)

• Chọn toàn bộ bảng dữ liệu.

• Chọn Insert trên thanh công cụ và chọn PivotTable.

• Trong hộp thoại Create PivotTable, chọn nơi muốn đặt PivotTable (có thể là trên một trang tính mới hoặc cùng trang tính hiện tại).

• Khi PivotTable Field List xuất hiện:

• Kéo “Tên nhân viên” vào vùng Rows (Hàng).

• Kéo “Tháng” vào vùng Columns (Cột).

• Kéo “Thành tiền” vào vùng Values (Giá trị). “

Excel sẽ tự động tính tổng cho các giá trị này.

1. Định dạng và tinh chỉnh PivotTable

• Có thể thay đổi cách hiển thị của dữ liệu trong PivotTable bằng cách nhấn chuột phải vào các vùng giá trị và chọn Value Field Settings để thay đổi cách tính toán (Sum, Average, Count,…).

• Để dữ liệu dễ đọc hơn, có thể thêm các bộ lọc (Filters) như “Tên nhân viên” hoặc “Tháng” để tùy chỉnh cách hiển thị dữ liệu.

1. Định dạng báo cáo

• Sau khi có PivotTable, có thể định dạng theo ý muốn, ví dụ như thay đổi font chữ, màu nền, thêm đường viền,…

• Có thể thêm tiêu đề cho báo cáo, ngày tháng lập báo cáo và bất kỳ ghi chú nào khác cần thiết.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá kết quả của HS, dẫn dắt HS vào bài học mới: Bài toán ở phần Khởi động là một ví dụ sử dụng bảng pivot để phân tích thống kê. Bảng pivot là một công cụ mạnh của Excel để phân tích tóm tắt một bảng dữ liệu lớn gồm nhiều cột, nhiều hàng thành một bảng tổng hợp theo những cách khác nhau. Để giúp các em biết cách sử dụng bảng pivot để tổng hợp dữ liệu ở mức đơn giản, chúng ta sẽ cùng nhau đến với Bài 3: Dùng bảng pivot để phân tích thống kê.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Thực hành cơ bản về bảng pivot

a. Mục tiêu: HS biết cách tạo bảng pivot.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện Hoạt động 1.

c. Sản phẩm: HS hoàn thành Hoạt động 1.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS làm việc độc lập và thực hiện Hoạt động 1 SGK tr.64 theo hướng dẫn. Trong Excel, hãy nhập bảng dữ liệu như ở Hình 1a. Từ đó, hãy tạo bảng tổng hợp như Hình 1b để đếm số học sinh theo từng mức xếp loại. Hình 1a. Bảng dữ liệu Hình 1b. Bảng tổng hợp thống kê số học sinh theo biến “Xếp loại” Hướng dẫn thực hiện: Bảng cần tạo được gọi là bảng pivot, nó biểu thị tần số của biến phân loại hay trường phân loại (ở đây là cột Xếp loại). - GV trình bày phần Kiến thức cần biết. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thực hiện theo hướng dẫn để hoàn thành Hoạt động 1. - GV quan sát và trợ giúp HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời 1 HS thao tác cho cả lớp quan sát. - HS khác chú ý theo dõi, nhận xét.  Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - Từ kết quả thực hành của HS, GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ. - GV chính xác hoá lại các nội dung kiến thức. - GV chuyển sang nội dung tiếp theo.

1. Thực hành cơ bản về bảng pivot Bước 1. Đánh dấu chọn khối ô dữ liệu A1:C12 để tạo bảng pivot. Bước 2. Chọn lệnh Insert\PivotTable để mở hộp thoại Create PivotTable. Hình 2. Hộp thoại chọn khối ô dữ liệu và chọn nơi hiển thị bảng pivot Trong hộp thoại này: Trên dòng Table/Range sẽ xuất hiện địa chỉ khối ô dữ liệu đã chọn. Chọn trang tính hiển thị bảng pivot là New Worksheet (trang tính mới). Nếu chọn Existing Worksheet (trang tính hiện tại) thì phải điền vào hộp Location địa chỉ ô ở góc trên trái của khối ô dành cho hiển thị bảng pivot. Bước 3. Chọn OK. Hộp thoại PivotTable Fields xuất hiện.  Hình 3. Hộp thoại PivotTable Fields để tổ chức nội dung cho bảng pivot Trong hộp thoại này, kéo thả trường phân loại (theo ví dụ là trường Xếp loại) từ bên trên vào vùng ROWS. Lặp lại thao tác kéo thả trường phân loại này vào vùng  VALUES. Cuối cùng, chọn OK và nhận được kết quả như Hình 1b. Hình 1b. Bảng tổng hợp thống kê số học sinh theo biến “Xếp loại”   Kiến thức cần biết: - Nếu kéo thả một nhãn tên trường vào vùng ROWS (hay COLUMNS) thì tên trường đó thành tên hàng – Row Labels (hay thành tên cột – Column Labels) trong bảng pivot.  - Nếu kéo thả một nhãn tên trường vào vùng  VALUES thì Excel sẽ hiểu là cần tóm tắt các giá trị của trường.  - Nếu kéo thả một nhãn tên trường dữ liệu kiểu số vào vùng  VALUES thì Excel sẽ tự động chọn tính tổng Sum of.  Vì Xếp loại là trường dữ liệu không phải kiểu số nên Excel không tính tổng mà tự động chuyển thành Count of Xếp loại.  - Hai cách tóm tắt dữ liệu thông dụng nhất là tính tổng và đếm.

Hoạt động 2. Thực hành tạo bảng tần số hai chiều

a. Mục tiêu: HS tạo được bảng tần số hai chiều.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện Hoạt động 2.

c. Sản phẩm: HS hoàn thành Hoạt động 2.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS làm việc độc lập và thực hiện Hoạt động 2 SGK tr.66 theo hướng dẫn. Sử dụng bảng dữ liệu trong Hình 1a, hãy lập bảng tần số hai chiều (Two-way frequency tables) có hai cột tần số riêng cho Nam và Nữ. Hình 1a. Bảng dữ liệu Hướng dẫn thực hiện: Cột Giới tính của bảng dữ liệu cũng biểu thị một trường phân loại. Do đó, có thể tạo bảng pivot theo trường này. Thực hiện các bước để khởi tạo bảng pivot và mở hộp thoại PivotTable Fields trong tự như đã làm. Trường Xếp loại được kéo thả vào vùng ROWS và vùng  VALUES. Kéo thả trường Giới tính vào vùng COLUMNS để tính tần số theo mỗi giới tính (Hình 4a). Kết quả nhận được như Hình 4b. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thực hiện theo hướng dẫn để hoàn thành Hoạt động 2. - GV quan sát và trợ giúp HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời 1 HS thao tác cho cả lớp quan sát. - HS khác chú ý theo dõi, nhận xét. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - Từ kết quả thực hành của HS, GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ. - GV chính xác hoá lại các nội dung kiến thức.  - GV chuyển sang nội dung tiếp theo.

2. Thực hành tạo bảng tần số hai chiều a) b) Hình 4. Hộp thoại chọn vùng dữ liệu  và bảng tần số hai chiều từ hai biến phân loại

Hoạt động 3. Thực hành tạo bảng tần số ghép nhóm

a. Mục tiêu: HS thực hành tạo bảng tần số ghép nhóm và bảng tần số hai chiều.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện Hoạt động 3.

c. Sản phẩm: HS hoàn thành Hoạt động 3.

d. Tổ chức thực hiện:

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------