Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 10: Văn bản "Trái Đất – Mẹ của muôn loài "

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, nêu kiến thức chung về tác giả, tác phẩm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV2:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo bàn, trả lời các câu hỏi:

+ Trong đoạn 1, những chi tiết cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

+Em có nhận xét gì về sự sống của các loài trên Trái Đất?

+ Các con số cho thấy quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất diễn ra như thế nào?

+ Tại sao TĐ được xem là “mẹ nuôi dưỡng muôn loài”?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV3:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tổng kết về nội dung và nghệ thuật của VB.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Kiến thức chung

1. Tác giả

- Trịnh Xuân Thuận (1948), nhà khoa học người Mỹ gốc Việt.

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: in trong Nguồn gốc – nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu.

- Thể loại: VB thông tin.

- Bố cục: 2 phần:

+ P1: từ đầu  ý thức con người: Giới thiệu về Trái Đất.

+ P2: còn lại: sự sống hình thành trên Trái Đất.

II. Kiến thức trọng tâm

1. Giới thiệu về Trái Đất

- Là hành tinh duy nhất, nơi con người và muôn loài cùng tồn tại, sinh sống.

- Cách gọi “hành tinh xanh” cho thấy sự trân trọng, yêu mến của tác giả dành cho Trái Đất.

2. Mẹ nuôi dưỡng muôn loài

- Sự sống trên TĐ đã xuất hiện từ cách đây 140 triệu năm, các loài sinh vật vô cùng đa dạng và phong phú.

- Sự xuất hiện của con người khiến lịch sử sự sống từ đó bắt đầu tăng tốc, tiến hóa nhanh chóng.

- Tất cả các sinh vật trên Trái Đất đều được mẹ thiên nhiên nuôi dưỡng.

 TĐ là môi trường sống cho muôn loài.

III. Tổng kết

1. Nội dung – Ý nghĩa

- Văn bản đề cập đến sự hình thành và vai trò của Trái Đất với sự sống của muôn loài.

2. Nghệ thuật

- VB thông tin với số liệu, chứng cứ khoa học cụ thể, rõ ràng.

1. Em hãy nêu các đặc điểm của VB thông tin và trình bày tác dụng của những đặc điểm đó.

2. Đoạn văn thường được cấu trúc theo mô hình:

- Câu chủ đề

+ Câu thứ nhất bổ trợ ý cho câu chủ đoạn

+ Câu thứ hai bổ trợ ý cho câu chủ đoạn.

+ ...

Dựa vào mô hình trên, em tìm câu chủ đề và các câu bổ trợ ý cho câu chủ đề của đoạn văn dưới đây và thể hiện bằng sơ đồ:

Sự giải mã bộ gen con người và các loài sinh vật cho chúng ta biết rằng con người có liên quan đến tất cả các loài sinh vật khác. Chẳng hạn, chúng ta chia sẻ 99,5% số gen của chúng ta với loài tinh tinh tinh. Điều đó đúng với tinh tinh cũng như đúng với tất cả các sinh vật khác, từ những con cá heo đang đùa giỡn trong các đại dương đến những chú họa mi với tiếng hót khiến chúng ta mê mẩn, những chú ve sầu ru ta ngủ trong những đêm hè, đến những cây sồi lớn dọc theo các đường phố, đến những cây nấm phủ trên mặt đất rừng, đến những đóa hồng làm chúng ta ngất ngây bởi hương thơm tinh tế của chúng,... Tất cả các cơ thể sống trên Trái Đất – con người, con vật, côn trùng, cỏ cây hoa lá – hết thảy đều xuất thân từ cùng một “tổ tiên”.

(Theo Trịnh Xuân Thuận, Nguồn gốc – nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu, Phạm Văn Thiều – Ngô Vũ dịch, NXB Trẻ, 2006)

3. Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:

La-tinh hóa tiếng Việt

Đầu thế kỉ XVII, một số giáo sĩ thuộc Dòng Tên đã đến Hội An. Họ dùng tiếng Hán và Nhật để giao tiếp với dân địa phương qua phiên dịch của các thương nhân.

Đến năm 1617, giáo sĩ Phran-xít-cô đờ Pi-na người Bồ Đào Nha đến Hội An và Nước Mặn (thuộc Bình Định), rồi trở về cư ngụ tại Thanh Chiêm (Điện Bàn, Quảng Nam) đã học rất nhanh tiếng Việt và trở thành người phương Tây giỏi tiếng Việt nhất thời bấy giờ.

Và để có thể truyền lại kinh sách giáo lí của đạo Thiên Chúa, Pi-na cùng một số giáo sĩ khác đã có kinh nghiệm La-tinh hóa tiếng Nhật, Hán bắt tay vào La-tinh hóa tiếng Việt.

Thuở ấy, người Việt vẫn nói tiếng Việt như bây giờ. Song do phải trải qua 1000 năm bị Trung Quốc đô hộ, giới trí thức nước ta bị ảnh hưởng của Trung Hoa rất mạnh. Không rõ trước đó, người Việt có chữ riêng của mình hay không. Song các triều đại của người Việt sau này đều dùng chữ Hán trong các văn bản chính thức.

Khoảng thế kỉ thứ X, người Việt đã “sáng chế” ra thứ chữ Việt bằng cách mượn chữ Hán mà viết, gọi là chữ Nôm (nghĩa là Nam, sau gọi là quốc âm). Song nếu chữ Hán khó một thì chữ Nôm khó mười. Bởi phải biết và giỏi chữ Hán mới có thể viết được, học được chữ Nôm.

Đối với người Việt, học chữ Nôm đã khó, với người ngoại quốc xa lạ với chữ tượng hình thì chữ Nôm càng khó. Vẫn có thể học được, viết được nhưng không thể phổ biến rộng được. Chính vì vậy, các giáo sĩ đã nghĩ đến việc La-tinh hóa tiếng Việt bằng mẫu tự La-tinh, mà ngày xưa gọi là “chữ An Nam viết bằng mẫu tự La-tinh”.

Có một số người được công nhận là “tác giả” chữ quốc ngữ là các giáo sĩ Phran-xít-cô đờ Pi-na, Gát-pa Đa-ma-hà và An-tô-ni-ô Bác-bô-da (đều là người Bồ Đào Nha), Cri-tô-phô-rô Bo-ri (người Ý), A-lếch-xăng Đơ Rốt (người Pháp),...

Giáo sĩ Bo-ri chỉ ở nước ta ba năm từ 1615 đến 1618. Còn ba giáo sĩ còn lại đều đến Đàng Trong năm 1624 và đều là học trò tiếng Việt của giáo sĩ Phran-xít-cô đờ Pi-na.

Tuy nhiên, trong số này, chỉ có giáo sĩ Đắc Lộ cho in cuốn sách tiếng Việt đầu tiên là cuốn Từ điển Việt – Bồ – La nên được dân Việt cho là “ông tổ” của chữ quốc ngữ từ hơn trăm năm qua.

(Theo Chữ quốc ngữ – Những người đầu tiên khai sáng, tuoitre.vn)

a. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản La-tinh hóa tiếng Việt là một văn bản thông tin? Theo em, văn bản này được viết nhằm mục đích gì.

b. Các mốc thời gian và tên của các giáo sĩ có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?

c. Văn bản giúp em hiểu gì về tiếng Việt?

4. Viết một đoạn văn nêu suy nghĩ của em về vấn đề: Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là “hành tinh xanh”?