Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 2: Văn bản "Em bé thông minh"

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo bàn, tìm hiểu về thể loại, ngôi kể, PTBĐ, bố cục của truyện.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV2: Tìm hiểu chi tiết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận:

+ Nhóm 1: Lần giải đố đầu tiên của em bé thông minh.

+ Nhóm 2: Lần giải đố thứ 2 của EBTM.

+ Nhóm 3: Lần giải đố thứ 3 của EBTM.

+ Nhóm 4: Lần giải đố thứ 4 của EBTM.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV3: Tổng kết về nghệ thuật và nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tổng kết về nội dung và nghệ thuật của truyện.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại

- Truyện cổ tích sinh hoạt, thuộc loại truyện “Trạng”.

2. Đọc – kể tóm tắt

- Ngôi kể: ngôi thứ ba

- PTBĐ: tự sự

3. Bố cục: 2 phần

- P1: Từ đầu đến lỗi lạc: Vua sai quan đi khắp nơi tìm người tài giỏi giúp nước.

- P2: tiếp theo  láng giềng: Em bé vượt qua 4 lần thử thách.

- P3: Còn lại: Em bé trở thành trạng nguyên.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Vua sai sứ thần đi tìm người tài

- Hình thức: ra những câu đó oái oăm.

- Mục đích: tìm người thật lỗi lạc.

2. Em bé thông minh và những lần giải đố

* Lần 1:

- Viên quan hỏi: Trâu cày một ngày …?

 câu hỏi oái oăm hóc búa.

- Em bé hỏi vặn lại: “Ngựa của ông đi một ngày được mấy bước?”

 Em bé thông minh đã dùng goai câu đố để giải đố, đẩy viên quan vào thế bị động … không thể trả lời …

* Lần 2: Người thử thách là nhà vua.

- Câu đố dưới hình thức lệnh vua ban: nuôi 3 con trâu đực … đẻ 9 con.

 chất thử của lần thách này khó khăn hơn.

- Em bé bảo cả làng xẻ thịt trâu để ăn, rồi diễn một vở kịch khiến nhà vua phải tự nói ra sự vô lý trong câu đố của mình.

* Lần 3:

- Vua ban một con chim sẻ, yêu cầu làm 3 mâm cỗ.

- Em bé giải đố bằng cách đố lại nhà vua: Yêu cầu rèn chiếc kim may  con dao để xẻ thịt chim.

* Lần 4: Giải câu đố của sứ thần nước ngoai. Đây là thử thách khó khăn, phức tạp nhất.

- Câu đố: Xỏ sợi chỉ qua ruột ốc.

- Quần thần đều bó tay.

- Em bé giải đố bằng cách vận dụng kinh nghiệm dân gian qua một câu hát đồng dao …

* Nhận xét:

- Hình thức: sử dụng câu đó mẹo, một mô-típ quen thuộc trong các truyện dân gian.

- Nghệ thuật: sử dụng nghệ thuật tăng tiến (tính chất oái oăm của câu đố, đối tượng ra câu đó, cấp độ so sánh).

- Tác dụng:

+ Tạo ra thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng

+ Tạo tình huống cho truyện phát triển.

+ Gây hứng thú, hồi hộp cho người nghe.

3. Em bé trở thành trạng nguyên

- Nhà vua phong em bé là trạng nguyên, cho xây dinh thự.

 Phần thưởng đích đáng để khẳng định, tôn vinh vị thần đồng.

III. Tổng kết

1. Nội dung – Ý nghĩa:

* Nội dung: Truyện kể về những thử thách mà em bé thông minh đã trải qua. * Ý nghĩa: Đề cao trí thông minh, đề cao kinh nghiệm dân gian, tạo tiếng cười hài hước.  

b. Nghệ thuật

- Hình thức giải đố oái oăm tạo sức hấp dẫn cho truyện.

- Sử dụng nghệ thuật tăng tiến (tính chất oái oăm của câu đố, đối tượng ra câu đó, cấp độ so sánh).

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

Câu 1: Hình thức dùng câu đố thử tài nhân vật trong các truyện cổ tích nhằm mục đích gì?

A. Tạo nên sự hấp dẫn, cuốn hút người đọc.

B. Tạo ra tình huống để phát triển cốt truyện từ đơn giản đến phức tạp

C. Nhằm thử thách nhân vật và để nhân vật bộc lộ được những phẩm chất tốt đẹp của mình.

D. Tất cả đều đúng

Câu 2: Nhân vật em bé trong truyện  thuộc kiểu nhân vật cổ tích nào?

A. Những người bị bất hạnh như xấu xí, mồ côi, em út, con riêng...

B. Những người có tài năng kì lạ và phi thường.

C. Những con vật xấu xí nhưng có bản chất người.

D. Những ngũời thông minh, lanh lợi và tài trí hơn người.

Câu 3: Nhân vật chính trong truyện Em bé thông minh là ai?

Câu 4: Trong mỗi lần thử thách, em bé đã dùng những cách gì để giải những câu đố oái oăm?

A. Sự giúp đỡ của thần linh

B. Sự giúp đỡ của dân làng

C. Bằng trí thông minh và vận dụng những kinh nghiệm dân gian

D. Bằng phép thuật cậu bé có được

Câu 5: Trong truyện, em bé đã trả lời câu hỏi: “Trâu của lão một ngày cày được mấy đường?” của viên quan như thế nào?

A. Em bé đặt lại câu hỏi cho viên quan: “Trâu của ông mỗi ngày cày được mấy đường?”

B. Em bé đặt lại câu hỏi cho viên quan: “Ngựa của ông mỗi ngày đi được mấy bước?”

C. Em bé nói rằng một trăm đường.

D. Em bé không tìm được câu trả lời.

Câu 6: Nhà vua thử tài thông minh của em bé lần đầu tiên bằng cách nào?

A. Bắt em bé nhốt trên một tháp cao, không cho ăn uống, chỉ để một tượng Phật và một bát nước.

B. Bắt em bé xâu sợi chỉ qua hai đầu vỏ ốc.

C. Bắt làng em nuôi ba con trâu đực trong một năm phải đẻ chín con trâu con.

D. Bắt em làm thịt con chim sẻ bằng một cây kim nhỏ.

Câu 7: Em bé đã nghĩ ra cách gì để đối phó lại phép thử của nhà vua trong lần đầu tiên?

A. Xin nhà vua bãi bỏ lệnh đã đưa ra. 

B. Khóc với vua, bảo vua phải ra lệnh để cha sinh em bé chơi với mình.

C. Giết thịt trâu để thết đãi cả làng một bữa no nê.

D. Lén tìm đủ chín con trâu khác và giao cho vua khi đến kì hạn.

Câu 8: Khi kể về tài năng của em bé, tác giả nhằm ca ngợi trí thông minh của ai?

Câu 9: Khi vua giao cho em bé một con chim sẻ bảo giết thịt và làm thành ba cỗ thức ăn thì em bé ứng xử như thế nào?

A. Em bé giao cho sứ giả một cây kim khâu, bảo sứ giả mang về tâu nhà vua xin rèn thành con đao để em làm thịt chim.

B. Em bé đem con chim sẻ giết thịt và thết đãi cả làng.

C. Em bé giao cho sứ giả một thanh sắt, bảo sứ giả mang về tâu nhà vua xin rèn thành con dao để em làm thịt chim.

D. Em bé bảo nhà nếu nhà vua làm trước thành công thì em sẽ làm.

Câu 10: Trong truyện, em bé đã dùng cách nào để xâu sợi chỉ qua vỏ ốc theo như yêu cầu của sứ giả nước láng giềng?

A. Bôi sáp vào sợi chỉ cho cứng rồi xâu qua vỏ ốc.

B. Xỏ chỉ vào cây kim rồi xâu qua vỏ ốc.

C. Bắt con kiến càng buộc vào sợi chỉ, sau đó bôi mỡ vào đầu con ốc, con kiến nghe mùi mỡ sẽ tự chui qua.

D. Dùng miệng hút sợi chỉ qua vỏ ốc.

Câu 11:  Trước tài năng và sự thông minh của em bé, nhà vua đã phong cho em tước vị gì?

Câu 12: Trong truyện, em bé được thử thách qua mấy lần?

Câu 13: Truyện có ý nghĩa gì?

A. Đề cao trí thông minh, đề cao những kinh nghiệm được tích lũy từ lao động sản xuất.

B. Hài hước, mua vui.

C. Mong muốn của nhân dân có người tài giỏi giúp ích cho đất nước.

D. Tất cả đều đúng.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

D

D

A

C

B

C

B

C

A

C

A

C

D