Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 2: Sọ Dừa

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo bàn, nêu thể loại, bố cục và tóm tắt truyện Sọ Dừa.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS báo cáo kết quả, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV2: Tìm hiểu chi tiết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu thảo luận:

+ Nhóm 1: Sự ra đời của Sọ Dừa.

+ Nhóm 2: Sọ Dừa cưới cô út, trở về hình dạng tuấn tú và thi đỗ trạng nguyên.

+ Nhóm 3: Nhân vật cô út.

+ Nhóm 4: Nhân vật hai cô chị.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

NV3: Tổng kết nghệ thuật và nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tổng kết về nội dung và nghệ thuật.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại: truyện cổ tích.

- Kiểu nhân vật người mang lốt vật.

2. Tóm tắt

- Nhân vật chính: Sọ Dừa.

- Ngôi kể: ngôi thứ ba.

- PTBĐ: tự sự.

3. Bố cục: 4 phần

- P1: từ đầu… nó là Sọ Dừa : Sự ra đời của Sọ Dừa.

- P2: Tiếp… phòng khi dùng đến: Sọ Dừa cưới cô út, trở về hình dạng tuấn tú và thi đỗ trạng nguyên.

- P3: Còn lại: Biến cố bị hãm hại và sự đoàn tụ vợ chồng.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Nhân vật Sọ Dừa

a. Sự ra đời của Sọ Dừa

- Người mẹ nghèo, hiếm muộn, uống nước mưa trong chiếc sọ dừa  mang thai.

- Bà sinh ra đứa bé không tay, không chân, tròn như quả dừa.

- Bà định vứt con đi, Sọ Dừa xin mẹ  bà để lại nuôi.

- Nhận xét: Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật người mang lốt vật, có hình dạng xấu xí.

 nhân dân ta thể hiện sự quan tâm, thương cảm đến những số phận thấp hèn, đau khổ, chịu nhiều thua thiệt.

b. Sọ Dừa cưới cô út, trở về hình dạng tuấn tú và thi đỗ trạng nguyên.

- Sọ Dừa đã có nhiều hành động khiến mọi người bất ngờ, ngạc nhiên:

+ Xin sang nhà phú ông chăn bò và chăn rất giỏi

+ Thổi sáo rất hay

+ Giục mẹ hỏi cưới con gái Phú ông và chuẩn bị đầy đủ sính lễ

+ Cưới cô út và thi đỗ trạng nguyên

 Sọ Dừa trở thành chàng trai khôi ngô tuấn tú, cưới được cô út và sống hạnh phúc, thi đỗ trạng nguyên.

 Thể hiện ước mơ của nhân dân ta, những người thiệt thòi được bù đắp.

- Sọ Dừa đi sứ và dặn vợ mang theo những vật phòng thân.

- Cô út bị hai chị hãm hại nhưng thoát nạn

-  Vợ chồng đoàn tụ, sống hạnh phúc.

 Thể hiện quan niệm của nhân dân : ở hiền gặp lành.

2. Nhân vật cô út

- Hiền lành, nết na, thương người, đối đãi với SD tử tế

- Thông minh, biết xử trí kịp thời để thoát nạn.

- Kết cục: có cuộc sống hạnh phúc.

3. Nhân vật hai cô chị

- Kiêu kì, ác nghiệt, khinh thường Sọ Dừa.

- Có dã tâm độc ác.

- Kết cục: bỏ đi biệt xứ.

III. Tổng kết

1. Nội dung – Ý nghĩa

* Nội dung: Truyện kể về nhân vật Sọ Dừa tuy có hình dạng xấu xí nhưng thông minh, tài năng đã có một cuộc sống hạnh phúc.

* Ý nghĩa: Truyện đề cao, ca ngợi vẻ đẹp bên trong của con người. Đó là ý nghĩa nhân bản, thể hiện đạo lí truyền thống của nhân dân ta, chính lòng nhân ái sẽ đem lại hạnh phúc cho con người.

b. Nghệ thuật

- Chi tiết tưởng tượng kì ảo.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

Câu 1: Truyện cổ tích thiên về phản ánh nội dung nào?

Câu 2: Trong truyện Sọ Dừa, con gái út của nhà phú ông là người như thế nào?

A. Xấu xí và rất độc ác.

B. Xinh đẹp nhưng rất độc ác.

C. Xấu xí, cục mịch nhưng tốt bụng.

D. Xinh đẹp, hiền lành, có tính hay thương người.

Câu 3: Trong truyện Sọ Dừa, Sọ Dừa có biệt tài gì?

A. Thổi sáo rất hay, tiếng sáo véo von khiến người nghe rất dễ chịu.

B. Vẽ tranh rất đẹp, nhất là những lúc chăn bò.

C. Có tài ăn nói và kể chuyện.

D. Biến hóa khôn lường, thường xuyên giúp dân diệt trừ yêu quái.

Câu 4: Tên gọi khái quát nhất cho cuộc đấu tranh xã hội trong truyện cổ tích là gì?

A. Đấu tranh giữa người nghèo và kẻ giàu

B. Đấu tranh giữa địa chủ và nông dân

C. Đấu tranh giữa chính nghĩa và phi nghĩa

D. Đấu tranh giữa cái thiện và cái ác

Câu 5: Nhân vật Sọ Dừa đại diện cho những người như thế nào trong xã hội?

Câu 6: Người mẹ mang thai Sọ Dừa trong hoàn cảnh nào?

A. Người mẹ đi làm đồng, gặp một bàn chân to và ướm thử, sau đó bà mang thai.

B. Người mẹ sau khi ăn một trái dừa kì lạ thì mang thai.

C. Người mẹ hái củi trong rừng vào một hôm nắng to, bà khát nước và uống nước trong một cái sọ dừa, từ đó bà mang thai.

D. Người mẹ nằm mộng thấy một ngôi sao bay vào người, khi tỉnh dậy thì phát hiện mình có thai.

Câu 7: Khi giới thiệu nhân vật Sọ Dừa lúc mới ra đời, tác giả dân gian sử dụng phương thức biểu đạt gì?

Câu 8: Lúc mới sinh ra, Sọ Dừa là người có đặc điểm như thế nào?

A. Khôi ngô, tuấn tú và rất thông minh.

B. Không biết nói, không biết cười, suốt ngày chỉ biết khóc.

C. Có tay nhưng không có chân, suốt ngày lăn lóc khắp nhà.

D. Không có chân và tay, thân hình tròn như một quả dừa nhưng biết nói và rất thông minh.

Câu 9: Công việc có ích đầu tiên mà Sọ Dừa làm cho mẹ khi lớn lên là gì?

A. Ra đồng gặt lúa giúp mẹ.

B. Đi ở cho nhà phú ông, làm công việc chăn bò.

C. Đàn hát cho mẹ nghe khi mẹ mệt nhọc.

D. Ở nhà chăn bò giúp mẹ.

Câu 10: Thái độ của hai cô chị như thế nào khi thấy em gái lấy được người chồng khôi ngô, tuấn tú, lại giàu có?

A. Mừng cho cô em vì lấy được người chồng xứng đáng.

B. Có chút chen tị với cô em nhưng vẫn vui lòng.

C. Vừa tiếc, vừa ghen tức và nuôi lòng thù hận cô em.

D. Xâu hổ vì mình không được như em.

Câu 11: Trước khi đi sứ, Sọ Dừa đã trao lại cho vợ những vật dụng gì?

A. Một gói bạc và một con dao.

B. Một hòn đá lửa, hai quả trứng gà và một con dao.

C. Một cái trâm cài và một con dao.

D. Một hòn đá lửa, hai quả trứng gà và một gói bạc.

Câu 12: Câu nào dưới đây không nói về thể loại truyện cổ tích?

A. Là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số nhân vật như nhân vật bất hạnh, có tài năng lạ thường...

B. Truyện thường chứa đựng nhiều yếu tố hoang đường, li kì.

C. Truyện do những tác giả tên tuổi sáng tác.

D. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu.

Câu 13: Ý nghĩa của truyện cổ tích Sọ Dừa? 

A. Đề cao, ca ngợi vẻ đẹp bên trong của con người.

B. Truyện thể hiện ước mơ của nhân dân về công bằng xã hội, cái thiện thắng cái ác

C. Truyện đề cao giá trị chân chính của con người và tình thương đối với người bất hạnh.

D. Tất cả đều đúng

Câu 14: Tác giả dân gian đưa yếu tố kì ảo vào trong truyện cổ tích nhằm mục đích gì?

A. Vì không giải thích được các hiện tượng xảy ra trong xã hội.

B. Nhằm trừng trị những cái xấu, cái ác trong xã hội.

C. Nhằm lí giải các mối quan hệ xã hội.

D. Thể hiện ước mơ về lẽ công bằng, góp phần tạo nên chất lãng mạn cho câu chuyện.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

C

D

A

D

B

C

C

D

B

C

B

C

D

D