Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 6: Văn bản "Gió lạnh đầu mùa"

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tìm hiểu lại những nét chung về tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV2:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm phân tích:

+ Nhóm 1: Hai chị em Sơn và Lan trong cuộc sống hàng ngày.

+ Nhóm 2: Tâm trạng của hai chị em khi cho bé Hiên chiếc áo.

+ Nhóm 3: Tâm trạng của hai chị em khi mẹ biết chuyện.

+ Nhóm 4: Những đứa trẻ nơi phố nghèo.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ. GV hỗ trợ khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

NV3:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, tổng kết về nội dung và nghệ thuật của văn bản.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Nguyễn Tường Vinh (1910 –1942), quê: Hải Dương.

- Truyện của Thạch Lam nhẹ nhàng, giàu tình thương, đặc biệt là tình thương với trẻ thơ.

2. Tác phẩm

- Sáng tác năm 1937.

II. Kiến thức trọng tâm

1. Đọc, tìm hiểu chú thích

- Thể loại: truyện ngắn

- Ngôi kể: ngôi thứ ba

- Nhân vật chính: Sơn và Lan

- Phương thức biểu đạt: Tự sự , miêu tả, biểu cảm

2. Tóm tắt

3. Bố cục: 2 phần

- P1: từ đầu đến "mày may cho": Những đứa trẻ khi gió lạnh đầu mùa về

- P2: còn lại: Hành động đẹp của hai chị em Sơn và Lan.

4. Phân tích

4.1. Hai chị em Sơn và Lan

a. Trong cuộc sống hàng ngày

- Gia đình khá giả nhất trong khu phố chợ.

- Thái độ với những đứa trẻ xung quanh: gần gũi, hòa nhã, thân thiết.

b. Tâm trạng của hai chị em khi cho áo bé Hiên

- Khi nhìn thấy bé Hiên: Lan đã gọi lại hỏi han, Sơn động lòng thương.

  nảy ra ý nghĩ tốt: đem cho Hiên cái áo bông cũ của em Duyên – người em đã mất của Sơn.

 hành động đẹp: Lan hăm hở về nhà lấy áo, Sơn đứng đợi và trong lòng thấy vui.

 việc làm tốt: bé Hiên tránh được rét.

 Nhận xét: Sơn và Lan là những đứa bé có tấm lòng nhân hậu, thương người, biết cảm thông và biết chia sẻ.

c. Tâm trạng hai chị em khi mẹ biết chuyện

- Hai chị em lo lắng, sợ sệt khi mẹ biết chuyện sẽ bị mắng.

- Khi mẹ biết chuyện: không trách mắng Sơn và Lan vì thấy hai con đã làm được việc tốt, đồng cảm với lòng trắc ẩn và tình thương người của hai chị em.

- Mẹ Sơn đã thể hiện sự đồng cảm ấy bằng việc cho mẹ Hiên vay tiền mua áo.

 Truyện đã lan tỏa tình yêu thương, sự đồng cảm giữa con người với con người.

- Nghệ thuật: thể hiện sự am hiểu sâu sắc tâm lí trẻ thơ của tác giả.

4.2. Những đứa trẻ nơi phố nghèo

- Ngoại hình: ăn mặc rách rưới, môi tím lại, da thịt thâm đi, run lên, hàm răng đập vào nhau

- Hành động:

+ Chơi đùa ở cuối chợ

+ Vui mừng khi hai chị em Sơn đến nhưng không dám vồ vập  ý thức được thân phận nghèo hèn.

+ Sờ vào chiếc áo Sơn mặc với đầy sự ngạc nhiên.

 Cuộc sống nghèo khó, thiếu thốn, tội nghiệp của những đứa nơi phố chợ.

- Thể hiện sự cảm thông xót xa của tác giả với hoàn cảnh của những đứa trẻ nghèo khó.

III. Tổng kết

1. Nội dung – Ý nghĩa

- Truyện viết về hành động đẹp cảu hai chị em Sơn và Lan cho bé Hiên chiếc áo bông cũ – là kỉ vật của gia đình. Truyện Gió lạnh đầu mùa thể hiện tình yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau giữa người với người trong cuộc sống.

2. Nghệ thuật

- Kết hợp kể chuyện với miêu tả và biểu cảm

- Lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, đặc sắc.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

Câu 1. Một truyện ngắn hay thường đặt chúng ta trước những băn khoăn, những chờ đợi để không muốn ngừng việc đọc.Từ vị trí người đọc, theo dõi các sự việc và tâm trạng nhân vật, em thấy Gió lạnh đầu mùa đã lần lượt đặt mình trước những chờ đợi như thế nào?

A. Không đòi được áo, chị em Sơn sẽ thế nào? Có bị mẹ mắng không?

B. Buổi sáng hôm nay, mùa đông đột nhiên đến, không báo trước.

C. Sau khi mẹ Hiên trả áo và về, mẹ sẽ làm gì với hai chị em Sơn?

D. Sơn cũng thấy lạnh, vội vơ lấy cái chăn trùm lên đầu rồi cất tiếng gọi chị.

E. Khi biết Sinh sẽ mách mẹ, hai chị em đi tìm Hiên đòi áo liệu có đòi được không?

F. Chị em Sơn sẽ chơi với đám trẻ nghèo như thế nào? Họ sẽ làm gì khi thấy Hiên bị rét?

Câu 2. Tại sao Sơn lại nghĩ đến việc đem chiếc áo bông của em Duyên cho Hiên?

A. Hiên và Duyên là bạn chơi với nhau.

B. Hiên trạc tuổi Duyên nên chắc sẽ mặc vừa áo Duyên.

C. Vì Duyên đã mất không cần dùng áo nữa.

D. Vì Hiên mặc áo rách, bị rét, Sơn rất thương.

Câu 3. Khi ý nghĩ cho áo bỗng thoáng qua trong trí, Sơn đã làm gì?

A. Lập tức về nhà lấy áo cho Hiên.

B. Lưỡng lự suy nghĩ thật kĩ rồi về lấy áo.

C. Bảo chị Lan về nhà lấy áo.

D. Rủ chị Lan về lấy áo cho Hiên.

Câu 4. Khi chị Lan chạy về nhà lấy áo, Sơn có tâm trạng ra sao?

A. Sơn háo hức chờ đợi.

B. Trong lòng Sơn tự nhiên thấy ấm áp, vui vui.

C. Sơn thấy tự hào vì mình đã làm được một việc tốt.

D. Chị Lan về lấy áo, Sơn lại thấy hơi lo vì chưa xin phép mẹ.

Câu 5. Cảm nhận của em về Sơn sau khi đọc xong tác phẩm này?

A. Sơn sống trong gia đình có điều kiện nên rất hào phóng.

B. Sơn là một câu bé có tâm hồn đa cảm và giàu lòng trắc ẩn.

C. Sơn là một cậu bé con nhà giàu nhưng không kênh kiệu.

D. Sơn đem cho cái áo cũ để mẹ không còn nhớ đến em Duyên nữa.

Câu 6. Cách kết thúc truyện của Thạch Lam là…

A. Là một kết thúc bất ngờ mà trọn vẹn.

B. Là một kết thúc mở, khiến người đọc phải suy đoán nhiều.

C. Là một kết thúc trọn vẹn, hoàn hảo.

D. Là một kết thúc đột ngột khi sự việc chưa được giải quyết.

Câu 7. Sắp xếp để được nội dung đúng từng phần của văn bản Gió lạnh đầu mùa.

Câu 8. Đọc phần cuối truyện (từ “Hai chị em lo lắng dắt tay nhau lẻn về nhà”) em suy nghĩ thế nào về các bà mẹ (mẹ của Hiên, mẹ của Lan, Sơn)?

1. Vừa đi làm về thấy con có áo mới liền mang sang trả.

2. Không trách mắng hai con đã tự ý mang chiếc áo kỉ niệm đem cho.

3. Nghèo khổ nhưng không tham lam.

4. Trách mắng con âu yếm, vẫn thể hiện sự bao dung và lòng nhân hậu.

5. Sẵn lòng cho mẹ Hiên mượn tiền để mua áo ấm cho con.

6. Biết Sơn tốt bụng nên đỡ lời cho cậu không bị mẹ mắng.

Câu 9. Từ truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, em hãy viết một đoạn văn về lòng trắc ẩn của con người.

1

2

3

4

5

6

A, C, E, F

E

D

B

B

A

Mẹ của Hiên

Mẹ của Sơn và Lan

1, 3, 6.

2, 4, 5.