Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 1: Thực hành tiếng việt

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu thảo luận:

+ Nhóm 1: Định nghĩa từ đơn và nêu ví dụ.

+ Nhóm 2: Định nghĩa từ ghép và nêu ví dụ.

+ Nhóm 3: Định nghĩa từ láy và nêu ví dụ.

+ Nhóm 4: Định nghĩa thành ngữ, lấy ví dụ các thành ngữ và giải thích nghĩa của chúng.

- GV yêu cầu các nhóm vẽ sơ đồ thể hiện cấu tạo từ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I. Hệ thống lại kiến thức

1. Từ đơn và từ phức

- Từ đơn là từ chỉ có một tiếng.

- Từ phức là từ có hai hay nhiều tiếng.

- Từ ghép là từ phức do hai hay nhiếu tiếng có quan hệ về nghĩa với nhau tạo thành.

+ Từ láy là từ phức do hai hay nhiều tiếng có âm đầu hoặc vần (hoặc cả âm đầu và vần) giống nhau tạo thành.

2. Thành ngữ

Là một tập hợp từ cố định, quen dùng. Nghĩa của thành ngữ thường là nghĩa của cả tập hợp từ, thường có tình hình tượng và biểu cảm.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

I. Trắc nghiệm

Câu 1. Dòng nào sau đây gồm toàn những từ láy tả tiếng cười?

A. Khanh khách, hi hí, ha hả, oang oang.

B. Khanh khách, hi hí, thỏ thẻ, ha hả.

C. Khanh khách, hi hí, ha hả, khúc khích.

D. Khanh khách, hi hí, ha hả, khàn khàn.

Câu 2. Các từ ghép sau: bánh nếp, bánh tẻ, bánh khoai, bánh sắn, bánh đậu xanh... nêu lên đặc điểm gì của bánh?

Câu 3. Trong bốn cách chia loại từ phức sau đây, cách nào đúng?

Câu 4. Trong câu “Người ta vẫn còn thấy vật gì sáng le lói dưới mặt hồ xanh”, từ “le lói” được dùng với nghĩa nào?

Câu 5. Từ nào sau đây là từ láy?

Câu 6. Từ “lủi thủi” được hiểu là:

II. Tự luận

Câu 7. Xếp các từ sau vào hai nhóm

hối hận, ròng rã, lưỡi liềm, loanh quanh, băn khoăn, thẳng thừng, mặt mũi, hoàng hôn, ghê gớm, quanh quẩn, hùng dũng

Từ ghép: .................................................................................................................

Từ láy: ....................................................................................................................

Câu 8. Tạo từ ghép từ các tiếng gốc dưới đây và nhận xét về sự khác biệt giữa nghĩa của các từ ghép vừa tạo ra so với nghĩa của các tiếng gốc (từ đơn):

a. chơi; b. vườn; c. sách; d. núi.

Câu 9. Tạo từ láy từ các tiếng gốc dưới đây và nhận xét về sự khác biệt giữa nghĩa của các từ láy vừa tạo ra so với nghĩa của các tiếng gốc (từ đơn):

a. trẻ; b. đẹp; c. động; d. ngủ.

Câu 10. Đặt câu với mỗi thành ngữ:

- Ăn xổi ở thì:

................................................................................................................................

- Tắt lửa tối đèn:

................................................................................................................................

- Hôi như cú mèo:

................................................................................................................................

1

2

3

4

5

6

C

B

A

B

A

B

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 2

1. Thêm các yếu tố để tạo thành ngữ hoàn chỉnh:

2. Tìm một số thành ngữ có từ “mặt” và giải nghĩa các thành ngữ đó.

3. Đặt câu với các thành ngữ:

- Nước đến chân mới nhảy

................................................................................................................................

- Rán sành ra mỡ

................................................................................................................................

- Cá mè một lứa

................................................................................................................................

4. Tìm thành ngữ thuần Việt đồng nghĩa với các thành ngữ Hán Việt sau:

- Dã tràng xe cát biển đông

- Nước đổ lá khoai

- Đâm bị thóc chọc bị gạo

- Lúng ta lúng túng như gà mắc tóc

- Gắp lửa bỏ tay người

- Nước đến chân mới nhảy

- Ăn cháo đá bát

- Đem con bỏ chợ

- Năm hết Tết đến

Thành ngữ

Ý nghĩa

Tay bắt mặt mừng

Thể hiện sự vui mừng.

Ba mặt một lời

Gặp để giãi bày rõ ràng.

Mặt trơ trán bóng

Sự lì lợm.

Đầu trâu mặt ngựa

Chỉ kẻ hống hách, tàn ác.

Cháy nhà mới ra mặt chuột

Chỉ người gian dối nhưng cuối cùng vẫn bị bại lộ.

Thành ngữ Hán Việt

Thành ngữ thuần Việt đồng nghĩa

Cao lương mĩ vị

Cơm lành canh ngọt

Đồng cam cộng khổ

Chia ngọt sẻ bùi

Độc nhất vô nhị

Có một không hai

Đồng tâm hiệp lực

Chung sức chung lòng

Bất cộng đới thiên

Không đội trời chung

Thiên sơn vạn thủy

Muôn sông ngàn núi