Giáo án chuyên đề Lịch sử 12 cánh diều CĐ 3 Phần I: Một số khái niệm (Toàn cầu hoá, Hội nhập quốc tế)

Ngày 7/11/2006, Bộ trưởng Bộ 

Thương mại Trương Đình Tuyển

 và Tổng Giám đốc WTO Pascal Lamy kí Nghị định thư về việc Việt Nam

 gia nhập WTO

Ông Lương Văn Tự, Trưởng đoàn đàm phán gia nhập WTO bắt tay ông Eirick Glanne, Chủ tịch Ban công tác Việt Nam gia nhập WTO, kết thúc đàm phán và kết nạp Việt Nam vào WTO, 2006

Hình 1. Lễ kí kết thỏa thuận kết thúc đàm phán song phương 

gia nhập WTO Việt – Mỹ (2006)

Chủ tịch Đại hội đồng WTO –

ông Eirik Glenne - gõ búa chính thức công nhận VN là thành viên WTO

Biểu ngữ chào mừng Việt Nam trở thành thành viên của tổ chức WTO

được treo tại trụ sở của tổ chức này

ở Thụy Sĩ (2007)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I.1.a SGK tr.41, hình ảnh GV cung cấp và trả lời câu hỏi: Giải thích khái niệm toàn cầu hóa.

Hình ảnh minh họa cho toàn cầu hóa

- GV phân tích, lưu ý cho HS:

+ Toàn cầu hóa diễn ra ở khắp các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong đó, kinh tế là một trong những khía cạnh được thúc đẩy mạnh mẽ nhất. Xu thế toàn cầu hóa kinh tế ngày nay được thể hiện thông qua sự hình thành thị trường thế giới, phân công lao động quốc tế, di chuyển tự do của tư bản, hàng hóa, nhân công trên phạm vi toàn cầu.

+ Thương mại và công nghệ là hai nhân tố quan trọng thúc đẩy gắn kết các quốc gia. Nhờ đó, một sự kiện, một hiện tượng diễn ra ở cấp độ khu vực có ảnh hưởng, tác động tới cộng đồng khác trên quy mô toàn thế giới.

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS đọc Tư liệu SGK tr.41 trả lời câu hỏi: Tại sao toàn cầu hóa có thể tạo ra một cộng đồng toàn cầu hóa?

Biểu tượng kết nối toàn cầu

- GV hướng dẫn HS tham khảo mục Góc khám phá SGK tr.41, liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi: Nêu một số dẫn chứng cụ thể về toàn cầu hóa.

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Tranh biện”. 

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội. 2 đội chơi đưa ra quan điểm và tranh biện về thời điểm bắt đầu của toàn cầu hóa.

+ GV nhận xét, đánh giá về các luận cứ thuyết phục cho quan điểm của 2 đội.

Gợi ý:

- Quan điểm 1: Toàn cầu hóa xuất hiện gắn với sự hình thành và phát triển Con đường tơ lụa thời kì cổ đại (khởi đầu từ Trung Quốc từ thế kỉ thứ II TCN). Con đường tơ lụa chính là con đường thương mại nối liền phương Đông với phương Tây.

- Quan điểm 2: Toàn cầu hóa (sơ kì) đã xuất hiện sau các cuộc phát kiến địa lí, thời điểm các thương nhân phương Tây đẩy mạnh các hoạt động thương mại sang Viễn Đông tạo nên kỉ nguyên thương mại châu Á trong các thế kỉ XVI – XVII.

- Quan điểm 3: Toàn cầu hóa gắn với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản thế thế giới trong XIX.

→ Từ những năm 80 của thế kỉ XX, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba đã thúc đẩy quá trình toàn cầu hoá diễn ra sâu rộng chưa từng có. Toàn cầu hoá là một trong những nội dung quan trọng nhất của lịch sử thế giới hiện đại.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS giải thích khái niệm toàn cầu hóa.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng: 

Toàn cầu hóa có thể tạo ra một cộng đồng toàn cầu, bởi:

+ Sự tiến bộ của khoa học - công nghệ, của công nghệ truyền thông, đặc biệt là internet và mạng xã hội đã giảm đáng kể các rào cản về khoảng cách địa lí. Mọi người từ khắp nơi trên thế giới có thể dễ dàng kết nối, chia sẻ thông tin và tạo ra kết nối toàn cầu. 

+ Toàn cầu hoá dẫn đến sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế ngày càng tăng giữa các quốc gia; khuyến khích sự hợp tác và hợp tác trên quy mô quốc tế.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi liên hệ thực tế:

Ví dụ cụ thể về toàn cầu hóa: Khoảng đầu thế kỉ XX, phở trở thành một món ăn phổ biến ở Việt Nam. Từ những thập kỉ cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI, nhiều nhà hàng phở xuất hiện tại các thành phố lớn ở Mỹ, Pháp, Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa, Liên bang Nga, Đức, Hàn Quốc,... Phở được coi là “đại sứ ẩm thực” của Việt Nam. 

→ Sản phẩm ẩm thực của Việt Nam đã phát triển từ cấp độ quốc gia lan đến toàn cầu. Quá trình này là một trong những biểu hiện của toàn cầu hoá.

Video: Thưởng thức phở Việt trên đất Đức.

https://www.youtube.com/watch?v=kiaQ9lQ-OkM

Video: Phở Việt tại thủ đô nước Mỹ.

https://www.youtube.com/watch?v=ElcgFFsvFDY

Video: Người Nhật cảm nhận gì về phở Thìn?

https://www.youtube.com/watch?v=tzEJtBVz9V4

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Toàn cầu hoá là quá trình gia tăng kết nối các khu vực, quốc gia dân tộc khác nhau thành một hệ thống gắn kết, tác động và phụ thuộc lẫn nhau ở quy mô toàn cầu. 

- GV mở rộng: Sự phát triển của toàn cầu hóa trong lịch sử diễn ra qua 3 giai đoạn.

+ Giai đoạn 1 (1492 - 1800): Quá trình toàn cầu hoá 1.0 với động lực chính là cơ bắp và khái niệm quốc gia trên thế giới.

+ Giai đoạn 2 (1800 - 2000): Quá trình toàn cầu hoá 2.0, nổi bật với những doanh nghiệp đa quốc gia, được giàu lên nhờ áp dụng chi phí vận chuyển và được cắt giảm hoá chi phí viễn thông.

+ Giai đoạn 3 (bắt đầu từ năm 2000 - thế kỉ XXI): Quá trình toàn cầu hoá 3.0, kiến tạo một mô hình kinh doanh, chính trị, xã hội hoàn toàn mới (Thế giới là một yếu tố nhỏ, mọi sự mọi vật đều được liên kết chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, sự bình đẳng và công bằng lên ngôi. Giai đoạn này  phản ánh nội dung của Thế giới phẳng).

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM

1. Toàn cầu hóa

a. Khái niệm

Toàn cầu hoá là quá trình gia tăng kết nối các khu vực, quốc gia dân tộc khác nhau thành một hệ thống gắn kết, tác động và phụ thuộc lẫn nhau ở quy mô toàn cầu. 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu biểu hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

- GV dẫn dắt: Từ thập niên 80 của thế kỉ XX đến nay, quá trình toàn cầu hóa đã diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, cụ thể là: kinh tế; công nghệ thông tin; chính trị, an ninh; văn hóa, giáo dục.

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Bảng 1, Hình 2 – 3, mục Góc khám phá, Góc mở rộng SGK tr.42, 43 và trả lời câu hỏi: Phân tích những biểu hiện của toàn cầu hóa.

Hình 2. Nhóm nhạc Hàn Quốc BTS phát biểu

trước Đại hội đồng Liên hợp quốc (2021)

Hình 3. Lược đồ thể hiện 54 317 đường bay 

của hệ thống hàng không quốc tế (2009)

- GV cung cấp thêm một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

- GV cho HS liên hệ thực tế, yêu cầu HS tiếp tục thảo luận cặp đôi và thực hiện nhiệm vụ: Lấy ví dụ cụ thể cho những biểu hiện của toàn cầu hóa. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 4 HS phân tích những biểu hiện của toàn cầu hóa.

- GV mời đại diện 4 HS lần lượt trả lời câu hỏi liên hệ thực tế:

+ VD1: Các thị trường trực tuyến mở rộng hoạt động trên toàn cầu, cho phép người bán từ nhiều quốc gia tiếp cận khách hàng trên toàn thế giới, tạo thuận lợi cho thương mại xuyên biên giới và mở ra thị trường mới cho các doanh nghiệp.

+ VD2: Hiện nay, trên thế giới có khoảng 77 nghìn tập đoàn xuyên quốc gia, trong đó có khoảng 500 tập đoàn lớn.  Ở Việt Nam, có khoảng 100 tập đoàn xuyên quốc gia đang hoạt động.

+ VD3: Quỹ Tiền tệ Quốc tế là một tổ chức tài chính quốc tế nhằm thúc đẩy hợp tác tiền tệ toàn cầu, ổn định tài chính và tăng trưởng kinh tế bền vững. IMF tư vấn chính sách và hỗ trợ kĩ thuật cho các nước thành viên đang đối mặt với những thách thức về kinh tế.

+ VD4: Ngành công nghiệp điện ảnh là minh chứng tiêu biểu cho gia tăng trao đổi văn hoá toàn cầu, góp phần thúc đẩy sự hội nhập và hình thành cộng đồng đa văn hoá.

+ VD5: Những năm gần đây, đã có sự gia tăng di cư từ các nước như:

• En Xan-va-đo, Hôn-đu-rát và Goa-tê-ma-la,... đến Mỹ.

• Các nước châu Á như: Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a,... có số lượng đáng kể công dân di cư ra nước ngoài, tìm kiếm việc làm ở Mỹ, Ca-na-đa, Xin-ga-po,...

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Từ thập niên 80 của thế kỉ XX, quá trình toàn cầu hóa đã diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, biểu hiện ở sự gia tăng vai trò của các tập đoàn xuyên quốc gia, tăng cường vai trò của các tổ chức liên kết khu vực và toàn cầu, mở rộng thị trường và thương mại toàn cầu, tăng cường trao đổi văn hóa toàn cầu, gia tăng di cư toàn cầu.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

b. Biểu hiện

- Về kinh tế:

+ Sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ thương mại quốc tế.

+ Sự phát triển và gia tăng vị thế của các công ty xuyên quốc gia.

+ Sự ra đời của các tổ chức liên kết thương mại, tài chính quốc tế như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB)....

- Về công nghệ thông tin: Gia tăng luồng dữ liệu xuyên biên giới thông qua việc sử dụng các công nghệ như internet, dữ liệu lớn, vệ tính liên lạc và điện thoại.

- Về chính trị, an ninh: 

+ Gia tăng vai trò của các tổ chức quốc tế và khu vực như Liên hợp quốc (UN), ASEAN, EU,...

+ Sự nổi lên của nhu cầu quản trị toàn cầu để giải quyết các thách thức chung như chủ nghĩa khủng bố, nạn buôn người, tình trạng

di cư bất hợp pháp,...

Tư liệu 1: Những biểu hiện của toàn cầu hóa.

Video: Vai trò của các tập đoàn đa quốc gia trong chuẩn bị nguồn nhân lực ngành bán dẫn.

https://www.youtube.com/watch?v=CmBVVDvqzfI

Video: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) mở đường cho Argentina tiếp cận 7,5 tỷ USD.

https://www.youtube.com/watch?v=5kqwDRBuLfo

Video: Iran: Triển lãm thư pháp giao lưu văn hóa giữa các quốc gia.

https://www.youtube.com/watch?v=3v56VQqx48E

Video: Xây đắp nhịp cầu văn hóa kết nối Việt Nam và Trung Quốc.

https://www.youtube.com/watch?v=DNwAC7PbjHI

Video: Nóng lên vấn đề người di cư tại Châu Âu.

https://www.youtube.com/watch?v=bOBJpleXhqQ

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu tác động

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Toàn cầu hóa là xu thế khách quan, tác động đến tất cả các quốc gia trên thế giới. Ảnh hưởng của toàn cầu hóa đến các quốc gia có mặt tích cực và tiêu cực.

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm chẵn, lẻ.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

………………….

c. Tác động

* Tác động tích cực:

- Về kinh tế:  

…………………