Giáo án và PPT Ngữ văn 8 kết nối Bài 8: Xe đêm (trích, Côn-xtan-tin Pau-xtốp-xki)

XE ĐÊM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau: Truyện cổ An-đéc-xen đã rất quen thuộc với các em, qua những câu chuyện ấy, em hình dung An-đéc-xen là người như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Hãy trình bày hiểu biết của em về tác giả Côn- xtan-tin Pau-xtốp-ki

• Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm Xe đêm

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Côn-xtan-tin Pau-xtốp-ki (1892-1968) là nhà văn Nga nổi tiếng.

- Truyện ngắn của ông mang chất thơ nhẹ nhàng, tinh tế, khơi dậy ở người đọc sự rung cảm trước những vẻ đẹp bình dị, khuất lấp, dễ bị lãng quên trong đời sống

- Một số tác phẩm của ông đã được dịch ra bằng tiếng Việt: Cô gái làm ren (1958), Chiếc nhẫn bằng thép (1973), Một mình với mùa thu (1980), …

2. Tác phẩm

Xe đêm là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Pau-xtốp-ki. Truyện gửi gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm

GV đưa ra câu hỏi: 

• Chân dung nhân vật An-đéc-xen hiện lên qua những chi tiết nào? Hãy nêu nhận xét của em về nhân vật.

• An-đéc-xen đã tiên đoán như thế nào về tương lai của các cô gái mới quen? Em nhận ra mong ước, tình cảm gì của ông dành cho những cô gái ấy?

• Truyện cổ An-đéc-xen đã chinh phục hàng triệu trái tim độc giả. Theo em, trí tưởng tượng đã giúp ích như thế nào cho An-đéc-xen trong việc viết truyện cổ tích?

• Qua đoạn trích, em nhận ra tình cảm, thái độ gì của nhà văn Pau-xtốp-xki đối với nhà văn An-đéc-xen?

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1:

- Chân dung An-đéc-xen trong thực tế và trong tưởng tượng của ông: Trong thực tế, An-đéc-xen là người xấu trai, cao kều, nhút nhát. Trong tưởng tượng, ông luôn hình dung mình là người đẹp trai, trẻ trung, hoạt bát, tự nhận mình “có mái tóc rậm, lượn sóng”, gương mặt “rám nắng”, đôi mắt xanh “lúc nào cũng ánh cười”, …Ông tự nhận mình là một nhà tiên tri, đoán được tương lai và nhìn thấu được bóng tối, cũng xem mình là một hoàng tử bất hạnh như Hăm-lét -> Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen có phần tự ti với ngoại hình và thực tế của bản thân, luôn khát khao hướng đến những điều tốt đẹp, theo đuổi sự hoàn mĩ và lãng mạn

- Hành động trả số tiền còn thiếu cho các cô gái, yêu cầu người lái xe không thô lỗ và lảm nhảm với khách: Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen là người tốt bụng, hào phóng, biết cư xử lịch thiệp và sẵn sàng giúp đỡ người khác

- Nhiệt tình trò chuyện với các cô gái, tiên đoán về tương lai của họ: Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen có trí tưởng tượng phong phú, luôn có sẵn các câu chuyện trong đầu, chỉ cần một gợi ý là có thể chắp cánh cho trí tưởng tượng của ông bay xa

- Đem đến niềm vui cho cháu bé ở xứ Guýt-len: Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen là người yêu và hiểu trẻ thơ, biết đem đến niềm vui và hạnh phúc cho trẻ thơ bằng những hành động đầy sáng tạo

Câu 2: An-đéc-xen đã đưa ra những lời tiên tri ngọt ngào cho ba cô gái xinh đẹp:

- Với Ni-cô-li-na: xinh đẹp kiều diễm, hay cười và thấy tất thảy những gì sống động. Cô có một trái tim nồng nhiệt và sẵn sàng vượt qua muôn vàn khó khăn để cứu người yêu mình khỏi cơn nguy khốn. Cụ thể, An-đéc-xen tiên đoán “nếu chẳng may có chuyện gì không lành xảy ra với người yêu của cô, cô sẽ chẳng đắn đo suy nghĩ, lên đường, vượt qua ngàn dặm, qua núi tuyết và sa mạc khô cằn để gặp chàng, cứu chàng khỏi cơn nguy khốn”

- Với Ma-ri-a: sở hữu sắc đẹp mê hồn và mang bản tính kín đáo. Cô giấu kín trong lòng niềm đam mê bừng cháy, số mệnh của cô hoặc rất buồn, hoặc là rất hạnh phúc. Sẽ không dễ dàng nhưng chỉ cần kiên trì cô sẽ gặp được người đàn ông xứng đáng của đời mình.. Cụ thể, An-đéc-xen tiên đoán cô sẽ “gặp được một người xứng đáng với trái tim nhiều mong muốn của cô”, và người đó “tất nhiên phải là một người tuyệt vời”,“có một tâm hồn lớn lao”

- Với An-na, An-đéc-xen tiên đoán cô sẽ hạnh phúc với sự bận bịu khi chăm sóc những đứa con và chồng tương lai sẽ “đỡ cô một tay trong việc đó”

-> Có thể thấy trong lời tiên tri, An-đéc-xen đã gửi gắm tình cảm đôn hậu, dịu dàng, mong muốn các cô gái đều có tương lai tốt đẹp. Ông mong ước các cô gái mới quen có một cuộc đời hạnh phúc, đặt niềm tin vào cuộc sống, tình cảm mà ông dành cho các cô là sự mến mộ đầy chân thành, tha thiết. Những cô gái xinh đẹp có thể tìm kiếm hạnh phúc cho riêng mình, bởi vẻ đẹp của họ đủ để họ có được hạnh phúc

-> Chính lời tiên tri đẹp đẽ và dịu dàng của An-đéc-xen đã thôi thúc hành động của các cô gái, khích lệ họ đi tìm hạnh phúc cho riêng mình

Câu 3: Trí tưởng tượng bay bổng, phong phú đã giúp An-đéc-xen:

- Tạo ra những hình ảnh thiên nhiên, cuộc sống bay bổng, diệu kì; sáng tạo ra những tình huống thú vị, hấp dẫn

- Hoá thân vào nhân vật, cất lên tiếng nói bên trong, khiến nhân vật vừa chân thực, vừa kì ảo

- Đến gần hơn với thế giới trẻ thơ, nhìn cuộc sống qua lăng kính trẻ thơ

-> Trí tưởng tượng đã giúp An-đéc-xen sáng tạo nên những thế giới huyền ảo đầy màu sắc đồng thời cũng rất gần gũi với mong ước và hy vọng từ sâu thẳm tâm hồn con người. Thông qua những câu chuyện kể, người đọc sẽ có thêm niềm tin yêu vào cuộc sống, kiên cường theo đuổi mục tiêu của chính mình.

Câu 4:

- Pau-xtốp-ki có sự hiểu biết về cuộc đời của An-đéc-xen. Nhân vật An-đéc-xen trong câu chuyện thấp thoáng bóng dáng của An-đéc-xen ngoài đời, từ ngoại hình, tính cách đến những tưởng tượng, suy tư

- Nhân vật An-đéc-xen trong cảm nhận của Pau-xtốp-ki hiện lên tràn đầy vẻ đẹp lãng mạn, nhân hậu, mang trái tim trong sáng, đầy ắp tình yêu, hứng khởi với con người, cuộc sống, đặc biệt là với trẻ thơ

- Phải rất đồng điệu với tâm hồn và hiểu con người, hiểu sáng tác của An-đéc-xen, Pau-xtốp-ki mới có thể diễn tả tinh tế về trạng thái, cảm hứng mà An-đéc-xen trải nghiệm qua mỗi lần sáng tác, so sánh trạng thái ấy với thế giới tươi đẹp và diệu kì ẩn chứa trong chiếc rương thần; hiểu lí tưởng của An-đéc-xen là ca tụng cái đẹp ở bất cứ nơi nào ông gặp.

Hoạt động 3. Tổng kết

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Trình bày nhận xét của em về tình huống truyện, xây dựng nhân vật trong văn bản “Xe đêm”.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tình huống truyện

- Cách dẫn chuyện hấp dẫn tự nhiên

- Xây dựng cốt truyện hấp dẫn; sáng tạo được tình huống đắc địa để làm nổi bật vẻ đẹp nhân vật

2. Xây dựng nhân vật

- Kết hợp hiện thực và tưởng tượng, nhân vật An-đếc-xen hiện lên qua cả những dấu ấn trong đời thực và những tưởng tượng, hư cấu

- Nhân vật hiện lên vừa sống động, sắc nét qua lời thoại, vừa có chiều sâu qua lời người kể chuyện

3. Ngôn ngữ

- Trong sáng, thấm đẫm chất thơ

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Tác phẩm Xe đêm thuộc thể loại gì?

A. Truyện ngắn

B. Tiểu thuyết

C. Cổ tích

D. Tự truyện

Câu 2: Đâu là phong cách sáng tác của tác giả?

A. Chất thơ nhẹ nhàng tinh tế, khơi dậy sự rung cảm trước vẻ đẹp bình dị, dễ bị lãng quên trong cuộc sống

B. Hướng vào cuộc sống cơ cực của những người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống thường nhật

C. Lắng đọng và đầy suy tư, đồng thời mang trong mình tình cảm yêu thương.

D. Độc đáo, tài hoa, sự hiểu biết phong phú trong nhiều lĩnh vực và vốn ngôn ngữ giàu có, điêu luyện.

Câu 3: Đâu không phải chi tiết An-đéc-xen tự miêu tả mình lúc còn trẻ?

A. Mái tóc rậm, lượn sóng

B. Gương mặt rám nắng

C. Ánh mắt ẩn chứa những nỗi buồn khó tả

D. Đôi mắt xanh lúc nào cũng ánh cười

Câu 4: Giá trị nội dung của đoạn trích là:

A. Truyện gửi gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống.

B. Truyện phản ánh chân thật cuộc sống của người Nga trong thế kỉ XX

C. Truyện đưa ra bài học về lòng thương người và lòng trắc ẩn

D. Truyện ca ngợi tài năng của An-đéc-xen

Câu 5: Giá trị nghệ thuật của đoạn trích là?

A. Chân dung nhân vật An - đéc - xen được hiện lên qua rất nhiều chi tiết chân thực

B. Bằng trí tưởng tượng lãng mạn, phong phú, An-đéc-xen đã sáng tạo nên một thế giới huyền bí nhưng vẫn rất gần gũi với con người, với cuộc sống thường ngày

C. Sử dụng nhiều yếu tố tưởng tượng, truyện lồng trong truyện tạo nên một câu chuyện không có hồi kết và liên kết đến cuộc sống của mỗi con người là một câu chuyện là mang tới rất nhiều bài học ý nghĩa cho người đọc

D. Cả 3 đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu hỏi: Truyện cổ An-đéc-xen đã chinh phục hàng triệu trái tim độc giả. Theo em, trí tưởng tượng đã giúp ích như thế nào cho An-đéc-xen trong việc viết truyện cổ tích?