Giáo án Kinh tế pháp luật 12 Cánh diều bài 10: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân và gia đình

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Khai thác trường hợp, tình huống SGK tr.73, 74

- GV chia lớp thành 6 nhóm.

- GV yêu cầu các nhóm đọc trường hợp trong SGK tr.73, 74 để trả lời câu hỏi:

+ Em hãy nhận xét hành vi của các chủ thể trong từng trường hợp trên.

+ Theo em, những chủ thể nào trong các trường hợp trên có hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân? Hậu quả của những hành vi đó là gì?

- GV yêu cầu HS đọc mục Em cần biết SGK tr.73, 74 để thực hiện nhiệm vụ: 

Dựa vào nội dung trong hộp “Em cần biết”, hãy xác định những quy định của pháp luật về quyền mà các chủ thể đó được hưởng và nghĩa vụ các chủ thể đó phải thực hiện.

* Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân

- GV yêu cầu HS liên hệ thực tế, vận dụng hiểu biết để trả lời câu hỏi: Hãy nêu thêm một số quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân mà em biết.

- GV trình chiếu cho HS xem video về quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân:

+ Tảo hôn: 

https://www.youtube.com/watch?v=sbgZQ3MkIjE&ab_channel=VTV24 

+ Cưỡng ép kết hôn:

https://www.youtube.com/watch?v=SyZ0Qm8a52c&ab_channel=BRTgo

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp sau đó trao đổi, thảo luận với nhóm để trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

(Đính kèm phía dưới Hoạt động)

- GV mời HS nêu quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận về nội dung Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân

- Công dân có quyền:

+ Tự do kết hôn khi có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của pháp luật.

+ Li hôn khi mục đích của hôn nhân không đạt được, việc duy trì hôn nhân không có lợi cho gia đình.

- Nghĩa vụ của công dân:

+ Tuân thủ các quy định của pháp luật về điều kiện kết hôn và nguyên tắc của chế độ hôn nhân một vợ, một chồng; 

+ Chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau li hôn.

- Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân có thể dẫn đến việc hôn nhân tự nguyện không thực hiện được. Quan hệ hôn nhân tiến bộ không được duy trì, bị tan vỡ, gây dư luận xấu trong xã hội, ảnh hưởng không tốt đến chính sách của Đảng và Nhà nước về các quyền của công dân.

KẾT QUẢ THẢO LUẬN (Trường hợp, mục Em có biết SGK tr.73, 74)

Trường hợp:

* Trường hợp 1:

- Nhận xét hành vi:

+ Anh T và chị H đã thực hiện quyền tự do kết hôn của mình. Điều này thể hiện qua chi tiết: khi đến đủ độ tuổi theo pháp luật quy định, anh T và chị H đã quyết định đến Uỷ ban nhân dân xã nơi chị H sinh sống để làm thủ tục đăng kí kết hôn (mặc dù việc kết hôn của 2 người bị gia đình chị H ngăn cản).

+ Gia đình chị H đã có hành vi vi phạm quy định pháp luật hôn nhân và gia đình khi ngăn cản việc kết hôn của anh T và chị H.

- Hành vi vi phạm và hậu quả:

+ Gia đình chị H đã có hành vi vi phạm quy định pháp luật hôn nhân và gia đình khi ngăn cản việc kết hôn của anh T và chị H.

+ Hậu quả:  

(1) Gây rạn nứt tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. 

(2) Hành vi này có thể bị xử lí hành chính hoặc xử lí hình sự về tội cưỡng ép kết hôn, li hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở li hôn tự nguyện theo Điều 181 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

* Trường hợp 2:

- Nhận xét hành vi:

+ Chị K và anh P đã thực hiện quyền ly hôn khi nhận thấy hôn nhân không còn hạnh phúc.

+ Tuy nhiên, sau khi ly hôn, anh P không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con mà Toà án đã xử, điều này vi phạm quy định của pháp luật.

- Hành vi vi phạm và hậu quả:

+ Anh P không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con mà Toà án đã xử, điều này vi phạm quy định của pháp luật.

+ Hậu quả:  

(1) Ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em; 

(2) Hành vi này có thể bị xử lí hành chính hoặc xử lí hình sự về tội: từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, chăm sóc con sau li hôn (theo quy định tại Khoản 2 Điều 57 Nghị định 144/2021/NĐ-CP và Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017).

* Trường hợp 3:

- Nhận xét hành vi:

+ Chị B và anh M đã kết hôn theo sự sắp đặt của gia đình, không phải do tình yêu tự nguyện. Điều này đã vi phạm quyền tự do kết hôn theo quy định của pháp luật.

+ Hành vi cưỡng ép kết hôn của bố mẹ chị B và gia đình anh A là hành vi vi phạm pháp luật hôn nhân và gia đình.

+ Anh M đã vi phạm nghĩa vụ chung thủy trong hôn nhân và nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng. Cụ thể: sau khi kết hôn với chị B, anh A đã chung sống như vợ chồng với chị D; anh A và chị D đã có với nhau một người con trai.

- Hành vi vi phạm và hậu quả:

+ Hành vi cưỡng ép kết hôn của bố mẹ chị B và gia đình anh A là hành vi vi phạm pháp luật hôn nhân và gia đình. => Hậu quả: 

(1) Gây rạn nứt tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. 

(2) Hành vi này có thể bị xử lí hành chính hoặc xử lí hình sự về tội cưỡng ép kết hôn, li hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở li hôn tự nguyện theo Điều 181 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

+ Anh M đã vi phạm nghĩa vụ chung thủy trong hôn nhân và nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng. 

=> Hậu quả: 

(1) Gây rạn nứt tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. 

(2) Hành vi này có thể bị xử lí hình sự theo quy định tại Điều 182 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

* Em có biết:

+ Quyền mà các chủ thể được hưởng:

• Quyền tự do kết hôn khi có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của pháp luật;

• Quyền li hôn khi mục đích của hôn nhân không đạt được, việc duy trì hôn nhân không có lợi cho gia đình.

+ Nghĩa vụ mà các chủ thể cần thực hiện:

• Tuân thủ các quy định của pháp luật về điều kiện kết hôn và nguyên tắc của chế độ hôn nhân một vợ, một chồng;

• Có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau li hôn.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Khai thác thông tin, trường hợp SGK tr.75, 76

- GV chia lớp thành 4 nhóm (2 nhóm thực hiện 1 nhiệm vụ).

- GV yêu cầu các nhóm đọc trường hợp, thông tin SGK tr.75, 76 để thảo luận, thực hiện nhiệm vụ:

+ Nhóm 1, 2: 

a. Em hãy dựa vào nội dung hộp “Em cần biết" để xác định các quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng được thể hiện trong thông tin và trường hợp 1.

b. Theo em, suy nghĩ của chị N trong trường hợp 1 có đúng không? Vì sao?

+ Nhóm 3, 4: 

c. Em hãy nhận xét hành vi của các chủ thể trong trường hợp 2 và nêu hậu quả của những hành vi đó.

* Quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng

- GV trình chiếu cho HS xem video về quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng:

https://www.youtube.com/watch?v=fo9r9ee603w&ab_channel=Lu%E1%

BA%ADtHo%C3%A0ngAnh 

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp sau đó trao đổi, thảo luận với nhóm để trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

* Trường hợp 1. 

a. các quyền và nghĩa vụ của vợ chồng được thể hiện như sau:

+ Quyền: Chị N có quyền được bình đẳng với anh T trong việc tạo lập, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung (Điều 29, Luật Hôn nhân và gia đình 2014).

+ Nghĩa vụ: Anh T và chị N đều có nghĩa vụ thương yêu, chung thuỷ, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình (Điều 19, Luật Hôn nhân và gia đình 2014).

b. Suy nghĩ của chị N trong trường hợp 1 là đúng. Vì:

+ Điều 43 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định tài sản riêng của vợ, chồng thì ngôi nhà anh T được bố mẹ cho là tài sản riêng của anh T và khoản tiền tiết kiệm là tài sản riêng của chị N.

+ Việc chị N đưa toàn bộ số tiền tiết kiệm được trước khi kết hôn cho chồng và muốn anh ghi tên chị vào Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở của căn nhà là phù hợp cả về tình cảm và luật pháp.

* Trường hợp 2.

+ Nhận xét: hành vi của anh A đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín cho vợ (Điều 21, Luật Hôn nhân và gia đình 2014) khi anh có hành vi xúc phạm và đánh vợ (là chị B) phải nhập viện.

+ Hậu quả:

• Gây rạn nứt tình cảm giữa các thành viên trong gia đình.

• Anh A có thể bị có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.

- GV mời HS nêu quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận về nội dung Quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

2. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình

2.1. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng

- Vợ chồng bình đẳng, tôn trọng nhau được thể hiện ở việc:

+ Vợ chồng có vị trí, vai trò ngang nhau trong đời sống gia đình, được tạo điều kiện và cơ hội để phát huy năng lực của mình, được hưởng thụ các thành quả của sự phát triển; 

+ Có nghĩa vụ ngang nhau trong việc tạo lập và bảo vệ khối tài sản chung, có quyền với tài sản riêng của mình và có quyền thừa kế tài sản của nhau.

- Hành vi vi phạm về quyền và nghĩa vụ giữa vợ chồng:

+ Khiến quan hệ hôn nhân rạn nứt, thậm chí bị phá vỡ.

+ Gây thiệt hại về tài sản, tài chính cho gia đình và xã hội do các tranh chấp hôn nhân. 

+ Nếu những hành vi vi phạm trở nên phổ biến có thể dẫn đến môi trường xã hội không an toàn.