Giáo án Kinh tế pháp luật 12 Cánh diều bài 1: Tăng trưởng và phát triển kinh tế

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Khám phá hình ảnh, thông tin:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, đọc thông tin, quan sát Hình ảnh 1, 2 trong SGK tr.7 để trả lời câu hỏi:

Em có nhận xét như thế nào về sự thay đổi của nền kinh tế Việt Nam qua thông tin và số liệu ở hình 1 và hình 2?

Hình 1. Tăng trưởng GDP của Việt Nam giai đoạn 2011 – 2022 (Đơn vị: %)

(Theo Tổng cục Thống kê) 

Hình 1. GNI bình quân đầu người của Việt Nam giai đoạn 1990 – 2021 (Đơn vị: nghìn Đôla Mỹ)

(Theo Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, năm 2023) 

* Tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế:

- GV trình chiếu cho HS xem một số video để hiểu thêm về tình hình kinh tế và sự tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023: 

+ Video về tốc độ tăng trưởng kinh tế thành phố Hồ Chí Minh năm 2022:

 https://www.youtube.com/watch?v=Dk6vTll3EfA

+ Video về tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023:

https://www.youtube.com/watch?v=Ea_8SmOymR0

+ Video về tăng trưởng kinh tế Quý I năm 2021 của Việt Nam:

https://www.youtube.com/watch?v=Y00VJMToB6Q 

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận, trả lời câu hỏi:

+ Em hiểu thế nào là tăng trưởng kinh tế?

+ Để xác định tăng trưởng kinh tế của một quốc gia cần căn cứ vào các chỉ tiêu nào?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp sau đó trao đổi, thảo luận với nhóm để trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận về tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận:

* Về tổng sản phẩm trong nước:

+ Từ năm 2011 - 2022, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có xu hướng tăng (từ 6,24% - năm 2011, tăng lên, đạt mức 8,02% - năm 2022), trong đó:

• Năm 2022, GDP đạt mức tăng trưởng cao nhất là 8,02%.

• Năm 2021, GDP đạt mức thấp nhất là 2,58%.

+ Sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có sự biến động, không đều qua các năm. Ví dụ:

• Từ năm 2019 - 2021, tốc độ tăng trưởng GDP giảm từ 7,02% xuống còn 2,58%.

• Từ 2021 - 2022, GDP tăng nhanh, từ 2,58% lên mức 8,02%

* Về thu nhập quốc dân bình quân đầu người: 

+ Từ năm 1990 - 2021, thu nhập quốc dân bình quân đầu người của Việt Nam tăng liên tục qua các năm. 

+ Năm 2021, GNI của Việt Nam đạt 3590 USD/người/ năm (gấp khoảng 27,6 lần so với năm 1990).

- GV mời HS nêu khái niệm tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận về nội dung Tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo.

1. Tìm hiểu về tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế

- Khái niệm: Tăng trưởng kinh tế là sự tăng về quy mô sản lượng của một nền kinh tế trong một thời gian nhất định so với thời kì gốc.

- Tăng trưởng kinh tế: được đo bằng mức tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hoặc mức tăng tổng thu nhập quốc dân (GNI) trong một thời gian nhất định, thường là một năm.

- Một số chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế là:

+ Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

+ Tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người (GDP/người).

+ Tổng thu nhập quốc dân (GNI).

+ Tổng thu nhập quốc dân bình quân đầu người (GNI/người).

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: 

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, đọc thông tin và quan sát Hình 3, Bảng 1 trong SGK tr.9 để trả lời câu hỏi: 

Từ thông tin 1, hình 3 và bảng 1, em hãy nhận xét sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Việt Nam.

Hình 3. Cơ cấu ngành kinh tế của Việt Nam 

năm 2015 và năm 2020 

Bảng 1. Cơ cấu lao động phân theo ngành kinh tế

(Theo Báo cáo tổng kết thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2011 – 2020 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII) 

* Về tiến bộ xã hội: 

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi, đọc thông tin 2 và quan sát Bảng 2, thảo luận để trả lời câu hỏi:

Em hãy cho biết thông tin 2 và bảng 2 đề cập đến sự tiến bộ xã hội của nền kinh tế qua những chỉ tiêu nào. Em hãy làm rõ từng chỉ tiêu đó.

Bảng 2. Một số chỉ tiêu phản ánh tiến bộ và công bằng xã hội của Việt Nam giai đoạn 2018 - 2022

* Phát triển kinh tế và các chỉ tiêu phát triển kinh tế:

- GV trình chiếu một số video để HS biết thêm về phát triển kinh tế và các chỉ tiêu phát triển kinh tế.

+ Video kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam năm 2021 – 2025:

https://www.youtube.com/watch?v=NCzsOHd0GSc

+ Video về những thành tựu phát triển kinh tế Việt Nam 2023:

https://www.youtube.com/watch?v=vZZPBIPTuD0

+ TP Hồ Chí Minh phát triển kinh tế ban đêm:

https://youtu.be/W6TaP-jV1Ig?si=jSzBx2yLE_aoS8xF

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận, trả lời câu hỏi: 

+ Em hiểu thế nào là phát triển kinh tế? 

+ Phát triển kinh tế được xác định qua các chỉ tiêu cơ bản nào?

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học về tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế, trả lời câu hỏi: Em hãy phân biệt tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp sau đó trao đổi, thảo luận với nhóm để trả lời câu hỏi.

- HS phân biệt tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận:

* Chuyển dịch cơ cấu kinh tế:

Thông tin 1 (SGK – tr.9)

+ Nhấn mạnh vai trò của cơ cấu ngành kinh tế và chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng tiến bộ.

+ Cho biết chỉ tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Hình 3 (SGK – tr.9)

+ Tỉ trọng ngành công nghiệp - xây dựng và ngành dịch vụ tăng lên trong GDP (đơn vị % GDP); 

+ Tỉ trọng ngành nông nghiệp giảm xuống.

Bảng 1 (SGK – tr.9)

+ Cùng với sự thay đổi cơ cấu ngành kinh tế theo tỉ trọng (%) của từng ngành trong GDP (%), cơ cấu lao động cũng có sự thay đổi tương ứng. 

+ So sánh năm 2020 với năm 2015, tỉ lệ lao động trong nông nghiệp giảm xuống, tỉ lệ lao động trong công nghiệp, dịch vụ tăng lên.

=> Cơ cấu ngành kinh tế Việt Nam đang chuyển dịch theo hướng tiến bộ.

* Về tiến bộ xã hội: 

Thông tin 2, bảng 2 (SGK – tr.10)

+ Phản ánh chỉ tiêu về tiến bộ xã hội.

+ Làm rõ các chỉ tiêu: 

• Chỉ số phát triển con người: Từ năm 2019 - 2022, Việt Nam luôn nằm trong nhóm nước có chỉ số HDI ở mức cao.

• Tỉ lệ hộ nghèo đa chiều: Từ 2018 - 2022, tỉ lệ hộ nghèo đa chiều giảm nhanh, từ mức 6,8% (năm 2018) xuống còn 4,2 (năm 2022).

• Hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập: Từ 2018 - 2022, hệ số Gini của Việt Nam có xu hướng giảm; điều đó cho thấy Việt Nam đã từng bước thu hẹp khoảng cách giàu - nghèo trong xã hội.

* Phân biệt tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế:

+ Tăng trưởng kinh tế:

• Tăng trưởng kinh tế là sự tăng lên về lượng của nền kinh tế;

• Phản ánh sự lớn lên về quy mô nền kinh tế, được đo bằng các chỉ tiêu GDP, GNI,... 

+ Phát triển kinh tế:

• Bao hàm cả tăng trưởng kinh tế.

• Là sự thay đổi cấu trúc của nền kinh tế theo hướng tiến bộ, sự thay đổi về chất của nền kinh tế.

- GV mời HS nêu khái niệm phát triển kinh tế và các chỉ tiêu xác định phát triển kinh tế.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận về nội dung Phát triển kinh tế và các chỉ tiêu phát triển kinh tế.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo.

2. Tìm hiểu về phát triển kinh tế và các chỉ tiêu phát triển kinh tế

- Khái niệm: Phát triển kinh tế là một quá trình tăng tiến về mọi mặt của nền kinh tế trong một thời gian nhất định, bao hàm sự tăng trưởng kinh tế ổn định và dài hạn; đi liền với chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lí và tiến bộ xã hội.

- Các chỉ tiêu đánh giá phát triển kinh tế:

+ Tăng trưởng kinh tế.

+ Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lí.

+ Chỉ tiêu về tiến bộ xã hội.