Giáo án Lịch sử 12 Kết nối bài 16: Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc

- GV tổ chức cho HS cả lớp chơi trò chơi “Mảnh ghép lịch sử”. 

- GV phổ biến luật chơi cho HS: Để lật mở được mỗi mảnh ghép bị che khuất hình ảnh, HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm liên quan đến chủ đề Hồ Chí Minh – anh hùng giải phóng dân tộc.

A. Ngày 5/6/1911. 

B. Tháng 7/1920. 

C. Tháng 6/1925. 

D. Ngày 6/1/1919. 

A. Đời sống công nhân. 

B. Người cùng khổ. 

C. Nhân đạo. 

D. Tạp chí Cộng sản. 

A. Quốc tế Cộng sản. 

B. Hội Liên hiệp thuộc địa. 

C. Luận cương của Lê-nin. 

D. Đảng cộng sản Pháp. 

Mảnh ghép số 1: A

Mảnh ghép số 2: B

Mảnh ghép số 3: D

Mảnh ghép số 4: D

Mảnh ghép số 5: C

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành bắt đầu từ ngày 5/6/1911. Trong hành trình đó, Nguyễn Tất Thành đã đi qua nhiều châu lục, tự học tập và dần thấu hiểu bản chất của chủ nghĩa thực dân và các cuộc cách mạng tư sản trên thế giới. Đó là cơ sở để Người đến với chủ nghĩa Mác - Lê-nin.

- GV trình chiếu lược đồ Hình 1 SGK tr.95, yêu cầu HS làm việc cá nhân và thực hiện nhiệm vụ: Giới thiệu hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc trên lược đồ Hình 1.

Hình 1. Lược đồ hành trình đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành – Nguyễn Ái Quốc (1911 – 1920)

- GV tiếp tục cho HS thảo luận cặp đôi, khai thác Tư liệu 1, 2 và trả lời câu hỏi:

+ Tư liệu 1, 2 nói về nội dung gì?

+ Vì sao Nguyễn Ái Quốc lựa chọn đi theo con đường cách mạng vô sản?

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Vì sao bản chất con đường cứu nước do Nguyễn Ái Quốc xác định hoàn toàn khác so với các con đường cứu nước trước đó?

- GV tiếp tục yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Hình 2, thông tin mục 1 SGK tr.95, 96, tư liệu GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1:

Trích “Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương 

về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của Lê-nin 

đăng trên Báo L’Humanite, số ra ngày 16 và 17/7/1920

Báo Nhân đạo (L’Humanité) - Cơ quan ngôn luận

 của Đảng Xã hội Pháp - đăng Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc 

và vấn đề thuộc địa của V. I. Le-nin

Hình 2. Nguyễn Ái Quốc tại Đại hội đại biểu toàn quốc 

lần thứ XVIII của Đảng Xã hội Pháp (T12/1920)

Tư liệu 1: Luận cương của Lê-nin làm cho tôi rất cảm động, phân khởi, sảng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phái khóc lên. Ngôi một mình trong buồng mà tôi nói ío lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đoạ đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!”. Từ đó tôi hoàn toàn tin theo Lê-nin, tin theo Quốc tế thứ ba”.

(Hồ Chí Minh, “Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa 

Mác - Lê-nin”, trích trong: Hồ Chí Minh, Toàn tập, 

Tập 12, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 

Hà Nội, 2011, tr562)

Video: Nguyễn Ái Quốc đọc được luận cương của Lê Nin về vấn đề dân tộc và thuộc địa.

https://www.youtube.com/watch?v=BoA57Qy7jRc

Video: Nguyễn Ái Quốc tham gia Đảng Xã hội Pháp (1920).

https://www.youtube.com/watch?v=iNBrZMuh5tI

Video: Nguyễn Ái Quốc bỏ phiếu tán thành quốc tế III.

https://www.youtube.com/watch?v=JxnO9pkFaVI

- GV cung cấp thêm một số tư liệu cho HS (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi khai thác Tư liệu 1, 2:

+ Tư liệu 1: Là kết luận của Hồ Chí Minh trong quá trình đi tìm đường cứu nước (khoảng những năm 20 của thế kỉ XX) đi qua các châu lục, tìm hiểu bản chất của chủ nghĩa thực dân và các cuộc cách mạng tư sản trên thế giới. 

+ Tư liệu 2: Chủ nghĩa yêu nước là động lực đầu tiên đưa Người tin theo Lê-nin, theo Quốc tế thứ ba. Trong quá trình tìm hiểu, vừa đấu tranh cách mạng vừa nghiên cứu lí luận, Người đã kết luận: chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ.

→ Nguyễn Ái Quốc lựa chọn theo con đường cách mạng vô sản, bơi: trong quá trình đi tìm đường cứu nước, đi qua các châu lục, tìm hiểu bản chất của chủ nghĩa thực dân và các cuộc cách mạng tư sản trên thế giới, Nguyễn Ái Quốc có nhận thức rất quan trọng rằng: dù màu da có khác nhau, trên đời này chỉ có hai giống người: giống người bóc lột và giống người bị bóc lột. Mà cũng chỉ có một tình hữu ái là thật mà thôi: tình hữu ái vô sản; chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ. 

- GV mời đại diện 1 -  2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Bản chất của con đường cứu nước do Nguyễn Ái Quốc xác định (đi theo khuynh hướng cách mạng vô sản) hoàn toàn khác so với các con đường cứu nước trước đó (con đường phong kiến và dân chủ tư sản):

+ Không chỉ giải phóng dân tộc mà còn giải phóng các giai cấp trong xã hội.

+ Không chỉ thực hiện mục tiêu trước mắt (độc lập dân tộc) mà còn có phương hướng tiến lên tiến bộ (chủ nghĩa xã hội). Phương hướng tiến lên của con đường phong kiến và dân chủ tư sản không xóa bỏ sự bóc lột.

- GV mời đại diện 3 HS nêu nội dung cơ bản của con đường cứu nước và ý nghĩa của sự kiện Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đường cứu nước theo Phiếu học tập số 1.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận: 

+ Hành trình tìm đường cứu nước của Người đi qua nhiều châu lục, tự học tập và dần thấu hiểu bản chất của chủ nghĩa thực dân và các cuộc cách mạng tư sản trên thế giới.

+ Sự kiện Nguyễn Ái Quốc đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân  tộc và vấn đề thuộc địa của Lê-nin và bỏ phiếu tán thành Quốc tế Cộng sản và tham gia  thành lập Đảng Cộng sản Pháp (1920) có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Đánh dấu bước nhảy vọt trong tư tưởng chính trị của Nguyễn Ái Quốc, từ người yêu nước trở thành cộng sản; bước đầu giải quyết cuộc khủng hoảng đường lối  của phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam; mở ra chophong trào giải phóng dân tộc   Việt Nam một giai đoạn phát triển mới - giai đoạn gắn phong trào cách mạng Việt Nam  với phong trào cách mạng thế giới.

1. Hành trình đi tìm đường cứu nước

Kết quả Phiếu học tập số 1 của HS về hành trình đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc đính kèm phía dưới Hoạt động 1.

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Sau khi tìm được con đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc tích cực chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm (6 – 8 HS/nhóm).

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

Khai thác Tư liệu 3, thông tin mục 2a SGK tr.96, 97 và trả lời câu hỏi: 

+ Đoạn Tư liệu 3 có nội dung gì?

+ Trình bày quá trình chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức của Nguyễn Ái Quốc cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

- GV mở rộng kiến thức: Em có nhận xét gì về quá trình Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam?

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Nhà sử học thông thái”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS cả lớp chia làm 2 đội. HS trả lời các câu hỏi GV đưa ra về chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam vào bảng phụ.

+ Đội nào có nhiều câu trả lời chính xác hơn, đó là đội chiến thắng.

Câu 1: Nguyễn Ái Quốc có quan điểm nào mới về mối quan hệ giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và cách mạng vô sản ở chính quốc?

Câu 2: Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên có vai trò như thế nào đối với phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam?

Gợi ý:

Câu 1: 

Nguyễn Ái Quốc thấm nhuần tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin cho rằng: 

+ Giữa cách mạng giải phóng thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc có mối quan hệ chặt chẽ, gắn bó. Tuy nhiên, vào những năm 20 của thế kỉ XX, đặc biệt sau khi Lê-nin mất, một số nhà lãnh đạo Cộng sản ở chính quốc cho rằng cách mạng chính quốc thắng thì cách mạng thuộc địa mới thắng. 

+ Trái lại, Nguyễn Ái Quốc ví chủ nghĩa đế quốc là một một con đỉa hai vòi, vòi này nó hút máu nhân dân thuộc địa, vòi kia hút máu giai cấp vô sản và nhân dân lao động chính quốc. 

+ Vì vậy, cần phối hợp chặt chẽ cách mạng ở chính quốc và thuộc địa để cắt cả hai vòi của con đỉa ấy. Nguyễn Ái Quốc ví chủ nghĩa tư bản như một con rắn độc, trong đó nọc độc và sức sống của nó tập trung ở các thuộc địa nhiều hơn là ở chính quốc. Người cho rằng những người coi nhẹ cách mạng thuộc địa, để cao cách mạng chính quốc là những người “muốn đánh chết rắn đằng đuôi”. 

Câu 2: Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên là tổ chức được thành lập nhằm đào tạo đội ngũ cán bộ cách mạng; góp phần truyền bá lí luận giải phóng dân tộc,thúc đẩy phong trào yêu nước phát triển theo khuynh hướng vô sản; là bước chuẩn bị về tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 HS về trả lời câu hỏi khai thác Tư liệu 3: Nhận định của Nguyễn Ái Quốc về vai trò của chính đảng vô sản trong việc tổ chức lãnh đạo cách mạng, khẳng định tính đúng đắn, chân chính, cách mạng nhất của chủ nghĩa Mác Lê-nin.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày quá trình chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức của Nguyễn Ái Quốc cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng: Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là một quá trình chuẩn bị lâu dài trong suốt một thập kỉ, diễn ra đồng thời (không hiểu sai là Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị về mặt tư tưởng, chính trị xong rồi mới chuẩn bị về mặt tổ chức).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Sau khi tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc và trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên (tháng 12/1920), Nguyễn Ái Quốc đã có một thời kì hoạt động lý luận và thực tiễn sôi nổi, vừa tiếp tục hoạt động trong Đảng Cộng sản Pháp, nghiên cứu học tập, bổ sung và hoàn thiện tư tưởng cứu nước, vừa tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam, chuẩn bị những điều kiện cần thiết về tư tưởng, chính trị và tổ chức để thành lập một chính Đảng vô sản kiểu mới ở Việt Nam. 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

2. Sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam

- Về chính trị, tư tưởng:

+ Tố cáo bản chất áp bức, bóc lột, nô dịch của chủ nghĩa  thực dân với nhân dân các nước thuộc địa và kêu gọi, thức tỉnh nhân dân đấu tranh.

+ Tham gia thành lập Hội liên hiệp thuộc địa, sáng lập tờ báo Le Pa-ri-a (Người cùng khổ; Viết nhiều bài trên các báo: Nhân đạo, Đời sống công nhân, Tạp chí Cộng sản, Tập san Thư tín quốc tế,...

+ Đưa ra những luận điểm quan trọng về cách mạng giải phóng dân tộc:

• Giải phóng dân tộc phải gắn với giải phóng giai cấp, cả hai cuộc giải phóng này chỉ có thể là sự nghiệp của chủ nghĩa cộng sản.

• Cách mạng giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, cách mạng giải phóng dân tộc ở nước thuộc địa có thể thành công trước cách mạng vô sản ở chính quốc.

• Khẳng định vai trò của chính đảng vô sản trong thắng lợi của cách mạng.

- Về tổ chức: 

+ Tháng 6 – 1925, thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tại Quảng Châu (Trung Quốc).

→ Truyền bá chủ nghĩa Mác – Lê-nin, lí luận cách mạng giải phóng dân tộc của Nguyễn Ái Quốc vào phong trào yêu nước, phong trào công nhân. 

+ Tổ chức các lớp huấn luyện chính trị (Nguyễn Ái Quốc trực tiếp phụ trách).

→ Thúc đẩy sự chuyển biến của phong trào công nhân, phong trào yêu nước Việt Nam.

→ Sự ra đời của ba tổ chức cộng sản trong năm 1929.

Tư liệu 2: Chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

(Đường Kách mệnh, trích trong Hồ Chí Minh toàn tập,

tập 2, Sđd, trang 282, 283)

Di tích lưu niệm Trụ sở Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (Quảng Châu, 

Trung Quốc) – nơi huấn luyện những cán bộ đầu tiên cho cách mạng Việt Nam

Video: Ấn tượng trưng bày chuyên đề “100 năm báo Le Paria (Người cùng khổ)”.

https://www.youtube.com/watch?v=0REeu3Uyol8&t=62s

Video: Sự thành lập Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên 1925.

https://www.youtube.com/watch?v=W781dcMvrlM&t=167s

…………………..