Giáo án Lịch sử 12 Kết nối bài 8: Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975)

- GV trình chiếu hình ảnh kết hợp dẫn dắt: Thành cổ Quảng Trị là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, niềm tự hào của các thế hệ người dân Việt Nam. Cổ thành thiêng liêng đang lưu giữ bao kỷ vật về cuộc chiến 81 ngày đêm mùa hè đỏ lửa (28/6 - 16/9/1972). Điều kỳ diệu ở Thành cổ Quảng Trị còn ghi dấu ấn đặc biệt của những người con ưu tú quê hương Thái Bình đó là “Bức thư thiêng” của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh và bức ảnh “Nụ cười chiến thắng bên Thành cổ Quảng Trị” của cựu chiến binh, thương binh Lê Xuân Chinh.

Bức ảnh “Nụ cười chiến thắng 

bên Thành cổ Quảng Trị” 

(Đoàn Công Tính chụp)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS cả lớp xem video:

+ Việt Nam trên đường thắng lợi  

https://www.youtube.com/watch?v=s23IiHQaGRk

(Từ 49p06 đến hết - tình hình miền Bắc).

+ Việt Nam sau Hiệp định Giơ-ne-vơ.

https://www.youtube.com/watch?v=av-MRje7_2s

(Từ đầu đến 5p42 – tình miền Nam). 

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục 1 SGK tr.45, 46, kết hợp video vừa xem và trả lời câu hỏi: Trình bày khái quát về bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975). 

- GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận:

+ Em có nhận xét gì về tình hình miền Bắc sau Hiệp định Giơ-ne-vơ? 

+ Theo em, tại sao sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, Mỹ lại thay chân Pháp vào miền Nam Việt Nam? 

+ Tình hình thế giới đã tác động như thế nào đến cách mạng Việt Nam?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin, tư liệu trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu khái quát về bối cảnh của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

+ Bối cảnh lịch sử:

• Thuận lợi: phong trào cách mạng phát triển mạnh, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội đạt được nhiều thành tựu, miền Bắc giải phóng.

• Khó khăn: Chiến tranh lạnh và đối đầu Đông – Tây căng thẳng; Mỹ dựng lên chính quyền Ngô Đình Diệm. 

+ Điểm khác biệt về bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ: Đất nước bị chia cắt làm hai miền với hai chế độ chính trị khác nhau. Mỗi miền thực hiện một nhiệm vụ chiến lược khác nhau. 

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

* Ở Việt Nam:

- Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, Mỹ dựng lên chính quyền tay sai miền Nam Việt Nam. + Chia cắt, biến miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới, căn cứ quân sự của Mỹ ở Đông Nam Á. 

+ Ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản và phong trào giải phóng dân tộc dâng cao.

- Việt Nam tạm thời bị chia cắt làm hai miền: 

+ Miền Bắc: 

• Hoàn toàn giải phóng.

• Xây dựng chủ nghĩa xã hội.

+ Miền Nam: 

• Tiếp tục cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân.

• Thực hiện hoà bình, thống nhất nước nhà.

* Trên thế giới:

- Hệ thống xã hội chủ nghĩa mở rộng.

- Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và

phụ thuộc. 

- Sự đối đầu giữa hai phe (tư bản chủ - xã hội chủ nghĩa); Chiến tranh lạnh. 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu giai đoạn 1954 – 1960

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 5 nhóm. 

- GV giao nhiệm vụ cho HS tìm hiểu tại nhà (trước 1 tuần) theo các nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1965 – 1968.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1969 – 1973.

+ Nhóm 5: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1973 – 1975. 

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho  Nhóm 1:

Khai thác Hình 2, thông tin mục 2a SGK tr.46, 47 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 GIAI ĐOẠN 1954 – 1960 Hình 2. Nhân dân Bến Tre biểu tình  trong phong trào Đồng Khởi (1960) Miền Bắc   Miền Nam

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về kháng chiến chống Mỹ cứu nước giai đoạn (1954 – 1960) (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

- GV hướng dẫn HS cả lớp đọc mục Em có biết SGK tr.46 để tìm hiểu thêm về “Đội quân tóc dài”: 

+ Ra đời trong phong trào Đồng khởi của tỉnh Bến Tre năm 1960, phát triển rộng khắp trong toàn miền Nam. + Trong phong trào Đồng khởi, bà Nguyễn Thị Định đã chỉ đạo lực lượng vũ trang vừa đánh địch chống càn, vừa huy động lực lượng quần chúng đấu tranh địch vận, đấu tranh chính trị, lập nên “Đội quân tóc dài. Các má, các cô, các chị trong đội quân là những người phụ nữ chân quê, lam lũ nhưng lại là những con người trung kiên, ưu tú, dũng cảm và mưu trí. 

Nữ tướng Nguyễn Thị Định nói chuyện thân mật

với các nữ đại biểu dự Đại hội Anh hùng - Chiến sĩ thi đua miền Nam lần thứ 2 (9/1967)

+ “Đội quân tóc dài” trở thành tên gọi chung cho các

phong trào đấu tranh chống Mỹ của phụ nữ Nam Bộ và các đơn vị nữ binh trong Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Thiếu tướng Nguyễn Thị Định chỉ đạo lực lượng 

vũ trang đánh địch chống càn, huy động lực lượng 

quần chúng đấu tranh binh vận, đấu tranh chính trị với phương châm “Ba mũi giáp công” 

Video: Đội quân tóc dài anh hùng. 

https://www.youtube.com/watch?v=aPH1WlVyDPY

(Từ 5p06 đến hết).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS các nhóm thảo luận và trả lời câu hỏi: So sánh nhiệm vụ và phương pháp đấu tranh của quân dân miền Nam trước và trong phong trào Đồng khởi. 

Bước 2 : HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 1 trình bày khái quát những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960 theo Phiếu học tập số 1.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Nhiệm vụ và phương pháp đấu tranh của quân dân miền Nam:

+ Trước phong trào Đồng Khởi:  

• Đấu tranh đòi Mỹ - chính quyền Sài Gòn thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ.

• Bảo vệ hòa bình, gìn giữ lực lượng cách mạng.

+ Trong phong trào Đồng khởi: sử dụng bạo lực cách mạng nổi dậy chống chính quyền Ngô Đình Diệm.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận: 

+ Ở miền Bắc: khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, bước đầu phát triển kinh tế - xã hội.

+ Ở miền Nam: đấu tranh chính trị chuyển sang đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang, tiến đến sử dụng bạo lực cách mạng (chính trị kết hợp vũ trang, chủ động tấn công chính quyền Sài Gòn). 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.  

2. Các giai đoạn phát triển chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 – 1975)

a. Giai đoạn 1954 – 1960

Kết quả Phiếu học tập số 1 về những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960 đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1. 

Tư liệu 1: Ở Miền Bắc (1954 – 1960).

Video: Miền Bắc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội, ra sức chi viện cho miền Nam.

https://www.youtube.com/watch?v=PR_dFLkir8I

Tư liệu 2: Ở Miền Nam (1954 – 1960).

Video: Phong trào Đồng Khởi - Bước ngoặt của cách mạng miền Nam.

https://www.youtube.com/watch?v=roJNRmlG9Yk

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về giai đoạn 1961 – 1965

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho  Nhóm 2: Khai thác Hình 3, mục Em có biết, thông tin mục 2b SGK tr.47, 48 và hoàn thành Phiếu học tập số 2. 

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1969 (đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

- GV tổ chức cho HS cả lớp chơi trò chơi “Nhà sử học thông thái”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội, lần lượt trả lời các câu hỏi GV đưa ra về chủ đề cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960.

+ HS đội nào có câu trả lời chính xác, thông tin mở rộng, đó là đội chiến thắng.

Câu 1: Em hiểu như thế nào về chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”?

Câu 2: Chiến thắng Ấp Bắc (T1/1963) có ý nghĩa như thế nào?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 2 trình bày những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965 theo Phiếu học tập số 2. 

- GV mời đại diện các đội trả lời câu hỏi trò chơi:

Câu 1: 

- “Chiến tranh đặc biệt”: 

+ Là hình thức chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới, được tiến hành bằng quân đội tay sai, dưới sự chỉ huy của hệ thống cố vấn Mỹ.

+ Dựa vào vũ khí, trang thiết bị kĩ thuật, phương tiện chiến tranh của Mỹ, chống lại các lực lượng cách mạng và nhân dân ta.

- Âm mưu cơ bản:

+ “Dùng người Việt đánh người Việt”.

+ Tiến hành dồn dập lập “ấp chiến lược”.

- Chiến thuật phổ biến: “trực thăng vận” và “thiết xa vận”.

Câu 2:  Có ý nghĩa về chiến thuật và về chiến lược. 

- Lần đầu tiên trên chiến trường miền Nam, quân dân ta đánh bại các chiến thuật “trực thăng vận, “thiết xa vận” của quân đội Sài Gòn,

- Đánh dấu sự phát triển về chất của cuộc chiến tranh cách mạng ở miền Nam.

- Chứng minh quân dân ta hoàn toàn có khả năng đánh bại các chiến thuật chiến tranh hiện đại của Mỹ và chính quyền, quân đội Sài Gòn. 

- Cổ vũ mạnh mẽ lực lượng vũ trang cách mạng miền Nam. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

Ý nghĩa của cách mạng hai miền trong giai đoạn 1961 – 1965:

+ Miền Bắc: Tăng cường sức mạnh của miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

+ Miền Nam: Làm phá sản hoàn toàn chiến lược Chiến tranh đặc biệt của Mỹ. 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.  

b. Giai đoạn 1961 – 1965

Kết quả Phiếu học tập số 2 về những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965 đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2. 

Tư liệu 3: Ở Miền Bắc (1961 - 1965).

Tư liệu 4: Ở Miền Nam (1961 - 1965).

Video: Đường đến ngày thống nhất: Chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”.

https://www.youtube.com/watch?v=_ry9M-IwWy4 (từ 0p52 đến hết)

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu giai đoạn 1965 – 1968

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho  Nhóm 3: 

Khai thác Hình 4, thông tin mục 2c SGK tr.48, 49 và hoàn thành Phiếu học tập số 3.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về những thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1965 – 1968 (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 3).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và trả lời câu hỏi: 

+ Cách mạng Việt Nam giai đoạn 1965 – 1968 có điểm gì khác biệt so với các giai đoạn trước đó?

+ Chiến lược “chiến tranh cục bộ” có điểm gì mới so với chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 3.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 3 nêu những thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1965 – 1968 theo Phiếu học tập số 3.

- GV mời đại diện 2 HS lần lượt trả lời câu hỏi mở rộng:

+ Đặc điểm khác biệt của cách mạng Việt Nam giai đoạn 1965 – 1968 so với giai đoạn trước đó:

• Cả nước trực tiếp chiến đấu chống Mỹ.

• Cách mạng phát triển lên một tầm cao mới, đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực.

• Mối quan hệ khăng khít giữa cách mạng hai miền Nam – Bắc dâng cao.

+ Điểm mới của “Chiến tranh cục bộ” so với chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”: 

Điểm

• Mỹ đưa quân đội viễn chinh và quân đội của 5 nước đồng minh của Mỹ (Nam Triều Tiên, Thái Lan, Phi-líp-pin, Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân) vào tham chiến. 

• Mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc. 

• Triển khai chiến lược “Chiến tranh cục bộ” Mỹ thực chất đã “leo thang” chiến tranh ở Việt Nam.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 3.

- GV kết luận: 

+ Ở miền Bắc: vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của Mỹ, vừa sản xuất và thực hiện nghĩa vụ hậu phương đối với miền Nam. 

+ Ở miền Nam: chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.  

c. Giai đoạn 1965 – 1968

Kết quả Phiếu học tập số 3 về những thắng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1965 – 1968 đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 3. 

Tư liệu 5: Ở Miền Bắc (1965 – 1968).

Phù điêu Giôn Mắc-kên bên hồ Trúc Bạch (Hà Nội) có nội dung: Ngày 26/10/1967, tại hồ Trúc Bạch, quân và dân Thủ đô Hà Nội đã bắt sống phi công John Sidney McCain - Thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải quân Hoa Kỳ đã lái chiếc máy bay A4 bị bản rơi tại Nhà máy Điện Yên Phụ. Đây là một trong mười chiếc máy bay bị bắn rơi cùng ngày”.

Phù điêu Giôn Mắc-kên bên hồ Trúc Bạch (Hà Nội)

Tư liệu 6: Ở Miền Nam (1965 – 1968).

Video: Chiến đấu chống chiến lược Chiến tranh cục bộ 1965 – 1968.

https://www.youtube.com/watch?v=4W1Ssz4pmwA

Video: Chiến dịch Tết Mậu Thân 1968 - Bước ngoặt của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

https://www.youtube.com/watch?v=4Ns3quhYoKQ

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3