Giáo án Lịch sử 9 chân trời Chủ đề 2: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHỦ ĐỀ 2: VĂN MINH CHÂU THỔ SÔNG HỒNG VÀ SÔNG CỬU LONG 

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Trình bày được những nét đặc sắc về văn hoá ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long thông qua việc tìm hiểu về nền văn minh các dòng sông.

• Phân tích được những biểu hiện của biến đổi khí hậu ở hai vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

• Nêu được tác động của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển kinh tế – xã hội ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

• Đề xuất được ở mức độ đơn giản một số biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu liên quan đến vùng châu thổ của hai đồng bằng hiện đại.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tự chủ và tự học: chủ động tìm kiếm, thu thập thông tin về văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. 

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: tìm ý tưởng, cách thức hoàn thành các nhiệm vụ học tập. 

Năng lực địa lí: 

• Nhận thức địa lí: xác định được vị trí vùng châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

• Tìm hiểu địa lí: sử dụng hình ảnh, bảng số liệu và các thông tin tìm kiếm được để thấy được những nét văn hoá đặc sắc trong nền văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long; tìm những hình ảnh, sưu tầm thông tin về biến đổi khí hậu và tác động của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển kinh tế – xã hội vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. Những biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng địa lí vào cuộc sống: vận dụng kiến thức, kĩ năng để đưa ra các ý tưởng giải quyết vấn đề thực tiễn liên quan đến tác động của biến đổi khí hậu tới vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ và có trách nhiệm với nhiệm vụ được giao. 

• Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng học được ở nhà trường, trong sách báo và từ các nguồn tin cậy khác vào trong học tập và đời sống hằng ngày.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Chân trời sáng tạo, phần Địa lí. 

• Máy tính, máy chiếu. 

• Hình ảnh, tư liệu về những nét văn hoá đặc sắc trong nền văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

• Hình ảnh biến đổi khí hậu và tác động của biến đổi khí hậu đối với kinh tế – xã hội vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. Những biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Chân trời sáng tạo, phần Địa lí. 

• Tư liệu về những nét văn hoá đặc sắc trong nền văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

• Hình ảnh biến đổi khí hậu và tác động của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển kinh tế – xã hội vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. Những biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 

a. Mục tiêu: 

- Học sinh chia sẻ những hiểu biết cá nhân về châu thổ, từ đó GV có thể kết nối những kiến thức HS đã có với nội dung bài mới. 

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của người học. 

b. Nội dung: 

- GV tổ chức trò chơi: Ô chữ bí mật cho HS, HS trả lời những câu hỏi liên quan đến vùng đồng bằng châu thổ Việt Nam.   

 - GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức cá nhân nêu những hiểu biết về châu thổ Việt Nam. 

c. Sản phẩm: 

- Câu trả lời của HS về  7 ô chữ hàng ngang và ô chữ hàng dọc. 

- Câu trả lời của HS về những hiểu biết cá nhân về vùng đồng bằng châu thổ Việt Nam. 

d. Tổ chức thực hiện: 

Nhiệm vụ 1: Chơi trò chơi Ô chữ bí mật 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi: Ô chữ bí mật  – trả lời các câu hỏi liên quan đến vùng đồng bằng châu thổ Việt Nam tìm ra ô chữ bí mật. 

- GV phổ biến luật trò chơi:

+  Lớp chia thành hai đội tương ứng với hai dãy lớp, mỗi đội sẽ giành quyền trả lời ô chữ ở hàng ngang.

+  Nếu trả lời đúng thì đội đó được 10 điểm, nếu trả lời sai phải nhường quyền trả lời cho đội còn lại. 

- GV lần lượt nêu câu hỏi: 

Câu 1 (13 chữ cái): Hình ảnh dưới đây nói đến địa danh nổi tiếng nào của miền Tây?

Câu 2 (8 chữ cái): Câu đố dưới đây gợi nhắc đến con sông nào của nước ta?

“Sông gì tên một loài hoa.

Thơm hương sắc thắm, gần xa yêu chiều?”

Câu 3 (10 chữ cái): Hiện tượng nào thường xuyên xảy ra khi nước biển dâng nên và xâm nhập trực tiếp vào đất liền? 

Câu 4 (11 chữ cái): Câu đố dưới đây gợi nhắc đến con sông nổi tiếng nào?

“Mênh mông bờ bãi phì nhiêu, 

Chín con thác sáng bừng lên muôn vùng”

Câu 5 (12 chữ cái): Câu đố trên gợi cho em đến địa danh nổi tiếng nào của nước ta?

“Ở đâu thẳng cánh cò bay

Ở đâu lấp lánh cá tôm suốt ngày”

Câu 6 (16 chữ cái): Nhà máy thủy điện nào nằm trên sông Đà và được Liên Xô giúp đỡ xây dựng và vận hành?

Câu 7 (6 chữ cái): Câu đố trên gợi nhắc đến dòng sông nổi tiếng nào? 

“Sông gì nhẫn nhịn cũng đành

Từ bi phổ độ phúc lành trời ban?”

Ô chữ bí mật (7 chữ cái). 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, hiểu biết của bản thân và trả lời ô chữ. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt trả lời 7 ô chữ hàng ngang và hàng dọc. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án. 

Câu 1: Chợ nổi Cái Răng. 

Câu 2: Sông Hồng.   

Câu 3: Xâm nhập mặn. 

Câu 4: Sông Cửu Long.   

Câu 5: Đồng Tháp Mười. 

Câu 6: Thủy điện Hòa Bình. 

Câu 7:  Sông Lô 

Ô chữ chủ đề: Châu thổ 

Ô CHỮ BÍ MẬT

-  GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2: Trả lời câu hỏi nêu hiểu biết về châu thổ Việt Nam. 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi: Dựa vào kiến thức cá nhân, hãy nêu hiểu biết của bản thân về nền văn minh châu thổ của nước ta. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập 

- HS liên hệ trực tiếp, hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận. 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu hiểu biết về nền văn minh châu thổ của nước ta. 

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập. 

 GV nhận xét, đánh giá và nêu ví dụ: Châu thổ là một địa mạo cấu tạo khi một dòng sông chảy vào một vũng nước, nhỏ là hồ, đầm phá, lớn là vịnh, biển hay đại dương khiến dòng nước bị cản chậm lại. Chất phù sa cuốn theo dòng nước khi tốc độ nước không đủ mạnh sẽ phải lắng đọng xuống, bồi lên lòng sông và hai bên bờ. Ở nước ta có hai châu thổ là châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long, là nơi tập trung khu dân cư đồng thời là vùng kinh tế quan trọng của nước ta. 

   Vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng              Vùng đồng bằng sông Cửu Long

- GV dẫn dắt vào bài: Châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long tuy có lịch sử hình thành khác nhau nhưng đều có những nét đặc sắc về văn hoá, được hun đúc và phát triển trên cơ sở văn minh của các dòng sông nơi hai vùng châu thổ hình thành. Vậy, những nét đặc sắc về văn hoá đó là gì? Hiện nay, biến đổi khí hậu ở hai vùng châu thổ này diễn ra sao và có tác động như thế nào với sự phát triển kinh tế – xã hội của hai vùng? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài học ngày hôm nay – Chủ đề 2: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu những nét văn hoá đặc sắc ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Trình bày được những nét chính về văn hoá ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

- Nêu được những nét sinh hoạt của cư dân xưa ở vùng châu thổ sông Hồng và những đặc trưng quan trọng trong văn hóa vùng châu thổ sông Cửu Long.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo cặp, khai thác Hình 2.1, 2.3, thông tin trong mục 1 SGK tr.234, 235 và trả lời các câu hỏi.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về những nét đặc sắc về văn hoá ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long và chuẩn kiến thức của GV. 

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 2: Tìm hiểu về biểu hiện của biến đổi khí hậu ở hai vùng châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Trình bày được sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa dưới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

- Trình bày các biểu hiện của hiện tượng thời tiết cực đoan, mực nước biển dâng ở hai vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, khai thác Bảng 2.1, 2.2, mục Em có biết, thông tin mục 2a SGK tr.236, 237 và trả lời câu hỏi: 

+ Hãy cho biết dưới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nhiệt độ và lượng mưa thay đổi như thế nào ở hai vùng châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

+ Các biểu hiện của hiện tượng thời tiết cực đoan, mực nước biển dâng ở hai vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long là gì?

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về biểu hiện của biến đổi khí hậu ở hai vùng châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

d. Tổ chức thực hiện:

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------