Giáo án Lịch sử 9 chân trời Bài 15: Những năm đầu Việt Nam kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1946 - 1950)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm (4 – 6 HS/nhóm).

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

Khai thác Tư liệu 15.1 – 15.3, thông tin mục 1 SGK tr.76 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV cung cấp thêm một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và trả lời câu hỏi:

+ Nêu ý nghĩa của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng.

+ Vì sao nói cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Việt Nam là chính nghĩa?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 3 HS lần lượt trình bày về nguyên nhân bùng nổ cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược (1946) và đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của Đảng theo Phiếu học tập số 1.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

+ Ý nghĩa của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng: phát huy sức mạnh nội lực; là nhân tố quan trọng tạo nên thắng lợi của cuộc kháng chiến.

+ Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Việt Nam là chính nghĩa bởi: xuất phát từ mục đích của cuộc chiến là chiến tranh tự vệ, chống lại cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp nhằm bảo vệ thành quả của Cách mạng tháng Tám.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận: 

+ Mặc dù đã kí các hiệp ước, hiệp  định nhưng thực dân Pháp đã bội ước, liên tiếp có những hành động gây hấn, khiêu khích và vi phạm các văn bản kí kết. Trước tình hình đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã nỗ lực tìm kiếm hòa bình nhưng không được hồi đáp. Nhân dân Việt Nam không còn con đường nào khác là phải đứng lên đấu tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc.

+ Nội dung cơ bản của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp là toàn dân, toàn diện, trường kì, tự lực cánh sinh và tranh thủ sự giúp đỡ của quốc tế.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

1. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ (năm 1946)

Kết quả Phiếu học tập số 1 về nguyên nhân bùng nổ cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược (1946) và đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của Đảng đính kèm phía dưới hoạt động. 

Tư liệu 1. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ (1946).

     1.1. “Sự thật đã chứng rằng: thực dân Pháp ngang nhiên khiêu hấn. Chúng định dùng võ lực bắt ta phải nhượng bộ. Nhưng không khi nào ta chịu. Tạm ước 14/9 là một bước nhân nhượng cuối cùng. Nhân nhượng nữa là phạm đến chủ quyền của nước, là hại quyền lợi cao trọng của dân tộc.

(Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8, 

NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, trang 148)

     1.2. Trong hai ngày 18 và 19/12/1946, Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã họp tại làng Vạn Phúc (Hà Đông) nhận định: âm mưu của thực dân Pháp mở rộng chiến tranh xâm lược Việt Nam đã chuyển sang một bước mới. Thời kì hòa hoãn đã qua. Chúng ta đã nhân nhượng để giữ hòa bình, nhưng ta càng nhân nhượng thì thực dân Pháp càng lấn tới. Nhân dân ta quyết không thể trở lại cuộc đời nô lệ một lần nữa. Cuộc kháng chiến sẽ lâu dài và gian khổ, song nhất định thắng lợi. Hội nghị quyết định phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trên quy mô cả nước, vạch ra những vấn đề cơ bản về đường lối kháng chiến. Chấp hành Nghị quyết của Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng, chiều 19/12/1946, mật lệnh Tổng tiến công vào lúc 20 giờ ngày 19/12 được chuyển tới các chiến khu, đơn vị. Tiếp đó, đúng 8 giờ tối ngày 19/12/1946, Bộ trưởng Quốc phòng - Tổng Chỉ huy ra mật lệnh chiến đấu qua làn sóng điện của Đài Tiếng nói Việt Nam:

“Tổ quốc lâm nguy!

Giờ chiến đấu đã đến!

     Theo Chỉ thị của Hồ Chủ tịch và Chính phủ, nhân danh Bộ trưởng Quốc phòng - Tổng Chỉ huy, tôi hạ lệnh cho toàn thể bộ đội Vệ quốc quân và dân quân tự vệ Trung - Nam - Bắc phải nhất tề đứng dậy, phải xông tới mặt trận giết giặc cứu nước”. 

     Cuộc kháng chiến toàn quốc bắt đầu.

(Theo Viện Lịch sử quân sự Việt Nam - Bộ Quốc phòng, Lịch sử cuộc kháng chiến

chống thực dân Pháp (1945 - 1954), tập 1, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1994)

Video: 19/12/1946: Ngày toàn quốc kháng chiến.

https://www.youtube.com/watch?v=RyLurrERAhs

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Công cụ đánh giá: Thang đo.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Cuộc chiến đấu ở Hà Nội

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 3 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về Cuộc chiến đấu ở Hà Nội.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về Chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 1:

Khai thác Tư liệu 15.4, 15.5, thông tin mục 2a SGK tr.77 và trả lời câu hỏi: 

+ Hãy mô tả thắng lợi của cuộc chiến đấu ở Hà Nội.

+ Theo em, thắng lợi của cuộc chiến đấu ở Hà Nội có ý nghĩa như thế nào?

15.4. Các chiến sĩ Vệ quốc đoàn chiến đấu kiên cường 

bảo vệ từng ngôi nhà, tấc đất của Thủ đô

15.5. Quân dân Hà Nội chiến đấu quả cảm trên đường phố

- GV cung cấp thêm một số tư liệu về cuộc chiến đấu ở Hà Nội (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1). 

- GV hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.77 để tìm hiểu về trận địa Hà Nội – mùa đông năm 1946. 

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Nhìn hình đoán ý”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội. Các đội chơi lần lượt quan sát hình ảnh/ video và thực hiện yêu cầu GV đưa ra. HS viết đáp án vào bảng phụ.

+ GV lần lượt nhận xét, đánh giá câu trả lời của HS và tìm ra đội thắng cuộc. 

Câu 1: Quan sát hình ảnh, video về Tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” (Hà Nội) và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về hình tượng các nhân vật của tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”?

Tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” (Hà Nội)

https://www.youtube.com/watch?v=usLOPcyYN8k 

(Từ đầu đến 1p20s).

Câu 2: Quan sát hình ảnh về chiến sĩ “Quyết tử” ôm bom ba càng đánh xe tăng địch trong những ngày Hà Nội mở đầu kháng chiến toàn quốc và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về hình ảnh người chiến sĩ “Quyết tử”?

Chiến sĩ “Quyết tử” ôm bom ba càng đánh xe tăng địch 

trong những ngày Hà Nội mở đầu kháng chiến toàn quốc

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 HS của Nhóm 1 mô tả và nêu ý nghĩa của thắng lợi của cuộc chiến đấu ở Hà Nội.

- GV mời đại diện 2 đội chơi lần lượt đưa ra đáp án câu hỏi trò chơi:

 …………………..

2. Những thắng lợi quân sự tiêu biểu trong những năm đầu tiên củ cuộc kháng chiến (1946 – 1950)

a. Cuộc chiến đấu ở Hà Nội

- Cuộc chiến đấu diễn ra từ 20 giờ, ngày 19/12/1946. 

- Ngày 17/2/1947, sau hai tháng chiến đấu dũng cảm (với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, tính chính nghĩa và tính nhân dân của cuộc chiến,...), Trung đoàn Thủ đô đã bảo vệ đầu não kháng chiến rút về căn cứ Việt Bắc an toàn.

→ Làm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, giam chân chúng trong thành phố, chặn đứng kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh”, tạo điều kiện cho cả nước bước vào cuộc kháng chiến lâu dài.