Giáo án Lịch sử 9 chân trời Bài 23: Công cuộc Đổi mới từ năm 1991 đến nay

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: 

+ Các đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1991 đến nay đã từng bước phát triển đường lối đổi mới toàn diện đất nước bằng những mục tiêu, nhiệm vụ phù hợp với bối cảnh lịch sử trong và ngoài nước.

+ Từ năm 1991 đến nay, Việt Nam đã từng bước vượt  qua khủng hoảng kinh tế – xã hội, phá thế bị bao vây, cô lập, mở rộng quan hệ đối ngoại; đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, tiến hành hội nhập kinh tế quốc tế; đẩy mạnh toàn diện công cuộc Đổi mới, tiếp tục hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng. 

+ Để có được những bước đi đó, đất nước đã xây dựng được nội lực vững vàng, giai đoạn trước là cơ sở để làm nền tảng phát triển cho giai đoạn sau. Các bước đi này   để thực hiện mục tiêu phát triển đã được các Đại hội Đảng đề ra.

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Tư liệu 23.2 – 23.3, thông tin mục 1 SGK tr.121 – 122 và trả lời câu hỏi: Hãy trình bày từ năm 1991 đến nay nền kinh tế của Việt Nam từng bước phát triển theo hướng hiện đại hóa như thế nào?

23.2. Cánh đồng mẫu lớn ở tỉnh An Giang

Mô hình liên kết bốn nhà (nhà nông – nhà doanh nghiệp – nhà nước – nhà khoa học) trong sản xuất – tiêu thụ lúa gạo

- GV cung cấp thêm một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS tiếp tục làm việc cá nhân, khai thác Tư liệu 23.2 và cho biết: Mô hình liên kết bốn nhà (nhà nông – nhà doanh nghiệp – nhà nước – nhà khoa học) trong sản xuất –  tiêu thụ lúa gạo có lợi ích gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày sự phát triển theo hướng hiện đại hóa của nền kinh tế Việt Nam từ năm 1991 đến nay.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Lợi ích của mô hình liên kết bốn nhà (nhà nông – nhà doanh nghiệp – nhà nước – nhà khoa học) trong sản xuất –  tiêu thụ lúa gạo:

+ Nhà nông (nông hộ cá thể, hợp tác xã, nhóm/câu lạc bộ…) có điều kiện tiếp cận vốn, các tiến bộ khoa học và công nghệ, được cung cấp vật tư nông nghiệp và được bao tiêu sản phẩm theo hợp đồng đã ký với doanh nghiệp, họ yên tâm và mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao trình độ thâm canh.

+ Nhà doanh nghiệp (đại lý vật tư, công ty bảo vệ thực vật, công ty lương thực, nhà máy, thương lái…), có nơi tiêu thụ vật tư, phân bón, xăng dầu, thuốc phòng trừ dịch bệnh, có nguồn nguyên liệu ổn định, chủ động trong chế biến và tiêu thụ sản phẩm ở thị trường trong và ngoài nước.

+ Nhà nước (chính quyền các cấp và các cơ quan quản lý nhà nước liên quan) tổ chức liên kết, triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ và nâng cao vai trò quản lý. - Nhà khoa học (cơ quan khuyến nông, cơ quan nghiên cứu, viện/ trường, trạm/ trại) có điều kiện nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ khoa học - kĩ thuật vào sản xuất và chế biến lúa gạo, từng bước đưa nông dân vào tiến trình hội nhập và cạnh tranh quốc tế.

Video: Mô hình liên kết 4 nhà ở Hậu Giang.

https://www.youtube.com/watch?v=yBsM7w6M7Qg

Video: Phát triển mô hình liên kết bốn nhà ở Quảng Trị.

https://www.youtube.com/watch?v=QupCZ7o8V94

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

+ Từ năm 1991 đến nay, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng bền vững với quy mô ngày càng mở rộng.

+ Việt Nam đã và đang trở thành một trong những nền kinh tế hội nhập toàn diện nhất thế giới.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

1. Thành tựu về kinh tế

- Phát triển theo hướng hiện đại hóa:

+ Tăng trưởng bền vững với quy mô mở rộng.

• GDP năm 2019 gấp 12,5 lần năm 2001.

• GDP bình quân đầu người năm 2019 đạt 2714 USD, gấp 15 lần năm 1990.

+ Ra khỏi nhóm nước và vùng lãnh thổ thu nhập thấp. Gia nhập nhóm nước và vùng lãnh thổ thu nhập trung bình thấp.

+ Công nghiệp và dịch vụ:

• Tăng trưởng mạnh.

• Là ngành kinh tế chủ lực, chiếm 70% tỉ trọng GDP (2020).

+ Nông nghiệp: 

• Kinh tế nông nghiệp phát tiển liên tục.

• Góp phần tăng trưởng kinh tế, ổn định cuộc sống người dân.

- Hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới: trở thành một trong những nền kinh tế hội nhập toàn diện nhất thế giới.

+ Năm 1993: gia nhập khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA).

+ Năm 1995: gia nhập ASEAN Kí hiệp định khung với EU.

+ Năm 2001: kí hiệp định thương mại với Mỹ.

+ Năm 2005: kí hiệp định thương mại với Trung Quốc.

+ Năm 2007: gia nhập WTO.

+ Năm 2008: kí hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTTP).

+ Năm 2020: kí hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA).

Tư liệu 1: Thành tựu về kinh tế.

     1.1. Trong vòng 20 năm (1991 - 2011), tăng trưởng GDP của Việt Nam đạt 7,34%/năm, thuộc loại cao ở khu vực Đông Nam Á nói riêng, ở châu Á và trên thế giới nói chung. Quy mô kinh tế năm 201 1 gấp trên 4,4 lần năm 1990 và gấp trên 2,1 lần năm 2000.

(Theo Dương Ngọc, Kinh tế Việt Nam: 67 năm qua các con số, 31/08/2012)

     1.2.  

Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam, giai đoạn 1991 – 2020

(Nguồn: Thông tấn xã Việt Nam)

     1.3. Tốc độ tăng GDP năm 2021 đạt 2,56% so với năm 2020. GDP bình quân đầu người năm 2021 đạt 3,717 USD/người, tăng 165 USD so với năm 2020. Cơ cấu GDP năm 2021, khu vực nông, lâm nghiệp và thuỷ sản chiếm tỉ trọng 12,56%; khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm 37,47%; khu vực dịch vụ chiếm 41,21%; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm chiếm 8,76%. Cán cân thương mại hàng hoá năm 2021 xuất siêu 3,32 tỉ USD, là năm thứ 6 liên tiếp Việt Nam xuất siêu.

(Theo Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê năm 2021,

NXB Thống kê, Hà Nội, 2021)

Video: Những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam năm 2023.

https://www.youtube.com/watch?v=vZZPBIPTuD0

Video: Báo Mỹ đánh giá cao tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

https://www.youtube.com/watch?v=jaLGyV6nnJY

Video: Xây dựng Hà Nội trở thành đô thị thông minh.

https://www.youtube.com/watch?v=JKZDaeFHQp0

Video: Diện mạo đô thị thông minh Hà Nội sẽ như thế nào?

https://www.youtube.com/watch?v=lqssk8AfpTI 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục 2 SGK tr.122 và trả lời câu hỏi: Hãy nêu các biểu hiện cho thấy Việt Nam đạt sự ổn định chính trị và nâng cao uy tín trên trường quốc tế. 

- GV cung cấp thêm một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

- GV mở rộng kiến thức, hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.122, thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về nguyên tắc “kiểm soát quyền lực” được khẳng định trong Hiến pháp năm 2013?

Hiến pháp Việt Nam năm 2013

- GV kết nối bài học trước, mở rộng kiến thức, yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi: Năm 1995 diễn ra sự kiện Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Mỹ. Sự kiện này có ý nghĩa như thế nào?

Video: Ông Bill Clinton đến Việt Nam đánh dấu 20 năm tái lập quan hệ.

https://www.youtube.com/watch?v=wUlNUfdbyco

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu các biểu hiện cho thấy Việt Nam đạt sự ổn định chính trị và nâng cao uy tín trên trường quốc tế.

- GV mời đại diện 2 HS lần lượt trả lời câu hỏi mở rộng:

Nhận xét về nguyên tắc “kiểm soát quyền lực” được khẳng định trong Hiến pháp năm 2013:

+ Hiến pháp năm 2013 đã thể hiện cách thức tổ chức và thực thi quyền lực nhà nước nói chung và cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước nói riêng, tạo bước tiến tích cực trong việc phát huy hiệu quả quản lí của Nhà nước và quyền dân chủ của nhân dân, thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

+ Tại Khoản 3, Điều 2, Chương l của Hiến pháp quy định “Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các- quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”.

+ Ở Việt Nam, quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp đều bắt nguồn từ nhân dân. Cả ba quyền này tuy có chức năng, nhiệm vụ khác nhau nhưng đều là những yếu tố tạo nên sự thống nhất của quyền lực nhà nước. Hiến pháp năm 2013 ra đời là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện bộ máy nhà nước, tạo dựng cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực, bảo đảm cho bộ máy nhà nước hoạt động hiệu quả.

Ý nghĩa của sự kiện Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Mỹ (1995): là xu thế tất yếu trong bối cảnh mới, phù hợp với đường lối đổi mới của đất nước “Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới”.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Sau gần 30 năm Đổi mới, Việt Nam đã đạt được sự ồn định chính trị và nâng cao uy tín trên trường quốc tế.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Thành tựu về chính trị

- Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa:

+ Xây dựng nền tảng vững chắc liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp  nông dân và đội ngũ trí thức. 

+ Phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc các cấp và nhân dân. 

+ Củng cố quyền lực nhà nước theo nguyên tắc “kiểm soát quyền lực”.

- Thiết lập quan hệ ngoại giao, đối tác chiến lược,…:

+ Thiết lập quan hệ ngoại giao với 189/193 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới.

+ Xây dựng quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với 30 nước.

- Đảm nhận các trọng trách quốc tế quan trọng:

+ Chủ tịch ASEAN.

+ Chủ tịch AIPA-41.

+ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kì 2020 – 2021. 

2. Thành tựu về chính trị

     2.1. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. 

(Trích Điều 2, Hiến pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, năm 2013)

     2.2. Quan hệ đối ngoại được mở rộng và ngày càng đi vào chiêu sâu, tính đến tháng 1/2023, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 191/193 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, xây dựng quan hệ đổi tác chiến lược, đối tác toàn diện với 30 nước, trong đó, có 5 nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Năm 2020, Việt Nam đảm nhận các trọng trách quốc tế quan trọng là Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch AIPA-41 và Uỷ viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kì 2020 - 2021. Việt Nam cũng là thành viên chủ động, tích cực và có trách nhiệm của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), các tổ chức của Liên hợp quốc,... được cộng đồng quốc tế tôn trọng.

(Tổng hợp từ nhiều nguồn)

     2.3. Từ khi gia nhập tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đến nay, Việt Nam đã kí 15 hiệp định thương mại tự do (FTA) khu vực và song phương, đang đàm phán 2 FTA với các đối tác khác. Các FTA mà Việt Nam tham gia có độ phủ rộng hầu hết các châu lục với gần 60 nên kinh tế có tổng GDP chiếm gần 90% GDP thế giới, trong đó có 15 nước thành viên G20 và 9/10 đối tác kinh tế - thương mại lớn nhất của Việt Nam thuộc 3 trung tâm kinh tế lớn nhất thế giới là Bắc Mỹ, Tây Âu và Đông Á. Do đó, việc tham gia và thực thi các FTA sẽ mang lại những cơ hội lớn cho Việt Nam, tác động tích cực tới phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm,,...

(Theo Trung tâm WTO và Hội nhập)

……………………..