Giáo án dạy thêm Ngữ văn 9 Kết nối bài 4: Ngày xưa (Vũ Cao)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, thực hiện nhiệm vụ sau: Trình bày những thông tin về tác giả Vũ Cao và xuất xứ văn bản “Ngày xưa”.

- Thời gian thực hiện: 2 phút.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share, dựa vào những kiến thức đã học, đã tìm hiểu để trả lời những câu hỏi sau:

+ Việc bà ru cháu bằng Truyện Kiều có ý nghĩa như thế nào?

+ Tác giả đã sử dụng những trích đoạn nào trong Truyện Kiều để đưa vào lời hát ru của bà?

+ Vì sao bà “nghĩ mà thương phận cô Kiều ngày xưa”?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm đôi, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Hiểu biết chung về tác phẩm

1. Nhà thơ Vũ Cao

- Quê: Vụ Bản, Nam Định.

- Hầu hết tác phẩm viết về đề tài chiến tranh.

- Ông viết thơ không nhiều, lời thơ giản dị, nhẹ nhàng, giàu cảm xúc.

- Ông đã đào tạo, bồi dưỡng và giới thiệu nhiều nhân tài thơ cho đất nước.

2. Văn bản Ngày xưa

- Trích trong tập Thơ với tuổi thơ, xuất bản năm 2001.

II. Nhắc lại kiến thức bài học

1. Ý nghĩa của việc bà ru cháu bằng Truyện Kiều

- Bài thơ mở đầu với khung cảnh người bà ru cháu ngủ bằng những lời thơ trong Truyện Kiều.

- Thông thường khi ru trẻ thơ ngủ, người lớn sẽ dùng lời hát được lấy từ ca dao, các điệu hò dân gian, nhưng ở đây người bà lại ru bằng thơ, mà lại là Truyện Kiều. Điều này cho thấy sự sáng tạo của tác giả trong cách sử dụng chất liệu để đặt vấn đề, cũng như ý tưởng vận dụng Truyện Kiều rất độc đáo. 

- Ông để Truyện Kiều – nhân vật chính của bài thơ – xuất hiện trong hoàn cảnh đặc biệt, đó là trong lời ru của người bà. 

=> Với cách đặt để đối tượng khác biệt này, ông đã đem đến cảm xúc sự mới lạ thú vị cho người đọc chỉ qua hai câu thơ đầu tiên.

2. Những trích đoạn trong Truyện Kiều được đưa vào lời hát ru của bà

- Mây Tần khoá kín song the
Bụi hồng lẽo đẽo đi về chiêm bao

=> Đây là phân đoạn Kim Trọng nghĩ về Thúy Kiều, diễn tả tâm trạng tương tư khắc khoải nhung nhớ người thương.

- Mai sau dù có bao giờ
Đốt lò hương ấy, so tơ phím này...

=> Đoạn trích thứ hai thuộc phân đoạn Thúy Kiều ủy thác mối tình của mình cho em gái Thúy Vân trong đêm nàng quyết định bán mình cứu cha, lời dặn dò nhắc đến kỷ niệm hạnh phúc của nàng và Kim Trọng đã từng thề nguyền chuyện trăm năm. Nay Thúy Kiều chỉ có thể nhớ lại với nỗi xót xa.

3. Lí do bà “nghĩ mà thương phận cô Kiều ngày xưa”.

- Trước câu chuyện về cuộc đời long đong đầy thăng trầm của nàng Kiều tài hoa bạc mệnh, người bà sống hơn nửa đời người cũng phải ngậm ngùi cảm thán. 

- Đây là sự đồng cảm thấu hiểu giữa những người phụ nữ. Trong chế độ phong kiến suy đồi với bộ máy quan lại mục ruỗng, với những con người vô đạo đức, với những định kiến cay nghiệt, với tư tưởng trọng nam kinh nữ đè nặng ấy, họ không được làm chủ cuộc đời mình.