Giáo án dạy thêm Ngữ văn 9 Kết nối bài 9: Văn hóa hoa – cây cảnh (Trần Quốc Vượng)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời:

+ Nhắc lại một số hiểu biết về tác giả Trần Quốc Vượng và văn bản “Văn hóa hoa – cây cảnh”.

+ Truyền thống người Việt Nam sống hài hòa với tự nhiên được tác giả miêu tả như thế nào?

+ Trình bày lịch sử thú chơi hoa, cây cảnh của người Việt.

+ Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Văn hóa hoa – cây cảnh”.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

Nhắc lại kiến thức 

1. Tác giả - tác phẩm

a. Tác giả

- Trần Quốc Vượng (1934 – 2005). 

- Quê quán: Hà Nam.

- Là học giả có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và phát triển một số ngành nghiên cứu về lịch sử, khảo cổ, văn hóa ở Việt Nam.

- Tác phẩm tiêu biểu: Sơ yếu khảo cổ học nguyên thủy ở Việt Nam (1960), Theo dòng lịch sử (1996), Cơ sở văn hóa Việt Nam (1996)…

b. Tác phẩm 

- Văn bản “Văn hóa hoa – cây cảnh” trích trong tác phẩm “Văn hóa Việt Nam – Tìm tòi và suy ngẫm” (2000).

2. Phân tích văn bản

a. Người Việt Nam sống hài hòa với tự nhiên 

- Người Việt Nam dựa vào tự nhiên mà làm ăn và đánh giặc.

- Theo thuyết tính linh, vạn vật đều có hồn.

- Người Việt mang chở “tính người” phổ quát, biết ngưỡng mộ cái Đẹp của thiên nhiên, biết chọn non nước mà xây đền – chùa – tháp – miếu...

- Người Việt Nam biết tạo dựng một thiên nhiên thứ hai hài hòa với thiên nhiên thứ nhất.

- Nước Việt phương Nam là “tổng” của các làng: làng ruộng, làng vườn, làng nghề… hay làng hoa, làng đào…

b. Lịch sử thú chơi hoa, cây cảnh của người Việt

- Thăng Long Lý – Trần – Lê, ngoài Hoàng thành và Tử Cấm thành, có 36 phố phường trong đó có trại Hàng Hoa và chợ Hoàng Hoa, được sử biên niên ghi lại từ đầu thế kỉ XVI.

+ Ở xứ Bắc, thời Lý có Hoa Lâm (rừng hoa) bên bờ sông Thiên Đức (Đuống).

+ Ở Thành Nam, quê hương nhà Trần thì cũng mọc dựng những Hoa Nha, Liễu Nha… vườn hoa, bến liễu, rặng quất vàng!

+ Quê cũ nhà Trần, bắt gặp các địa danh Hoa Nha, Liễu Nha vang bóng một thời “hào khí Đông A”.

- Văn hóa hoa – cây cảnh vẫn được bảo tồn ở Vị Khê – Nam Điền, ở Trình Xuyên, ở Phụ Long bên bờ Đại Hoàng giang mang tên chung sông Cái – Nhị Hà – Hồng Hà.

- Những nếp nhà ở Kẻ Chợ - Thăng Long, ở phố Hiến Nam, ở Vị Xuyên – Vị Hoàng... có hình ống. Ở đó, trong ngôi nhà thường có non bộ, một vài chậu cây cảnh, một gốc đinh lăng, một khóm sói...

- Những cụ tú, cụ cử quê gốc xứ Nam với một ngôi nhà 3 – 5 gian, hàng hiên có tường hoa đặt vài chậu địa lan, trước cửa giữa nhà là đôi sấu, sân vây “tường hoa”, quanh sân đào các hốc đào, mai... và xếp nhiều chậu bồn cây đỗ quyên... vườn hoa nhỏ trước sân là vạn tuế, tùng, bách...

3. Tổng kết

a. Nội dung

- Văn bản “Văn hóa hoa – cây cảnh” đã mang tới cho người đọc sự hiểu biết về văn hóa chơi hoa, cây cảnh mang đậm đà bản sắc người Việt. 

- Qua đó, cho thấy những đặc trưng trong lối sống của người Việt, mang đến những dấu ấn văn hóa rất đặc trưng và ấn tượng của người Việt.

b. Nghệ thuật

- Bố cục bài viết chặt chẽ, logic.

- Ngôn từ tinh tế, chọn lọc.

Trường THCS:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN “VĂN HÓA HOA – CÂY CẢNH”

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Văn bản “Văn hóa hoa – cây cảnh” thuộc thể loại văn bản nào?

A. Văn bản nghị luận.

B. Văn bản thông tin.

C. Văn bản hành chính.

D. Văn bản tự sự.

Câu 2: Lê Quý Đôn đánh giá như thế nào về thiên nhiên nhiệt đới?

A. Cây cỏ miền nhiệt đới hương không nồng thắm, sắc ít màu hơn cây cỏ xứ lạnh.

B. Cây cỏ xứ lạnh hương nồng thắm, sắc nhiều màu giống cây cỏ miền nhiệt đới.

C. Cây cỏ miền nhiệt đới hương nồng thắm hơn, sắc nhiều màu hơn cây cỏ xứ lạnh.

D. Cây cỏ xứ lạnh hương nồng thắm hơn, sắc nhiều màu hơn cây cỏ miền nhiệt đới.

Câu 3: Đầu thế kỉ XVI, Thăng Long Lý – Trần – Lê ngoài Hoàng thành và Tử Cấm thành, có 36 phố phường buôn bán – thủ công và có gì?

A. Có thập nhị trại hoa – cây cảnh.

B. Có thập tam trại rau – hoa – cây cảnh.

C. Có thập nhị trại hoa – quả.

D.  Có thập tam trại rau – hoa – quả.

Câu 4: Theo văn bản, những nếp nhà ở Kẻ Chợ - Thăng Long, ở phố Hiến Nam, ở Vị Xuyên – Vị Hoàng được xây dựng theo hình gì?

A. Hình ống.

B. Hình trụ.

C. Hình tròn.

D. Hình vuông.

Câu 5: Điền đáp án đúng vào câu sau:

“Thú chơi hoa – cây cảnh cần có sự ... của con người không vướng bụi trần.”

A. Nhàn nhã.

B. Tinh tế.

C. Thung dung.

D. Nhã nhặn.