Phân tích được đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.
Trình bày được quá trình hình thành và phát triển, các nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm: Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Vùng kinh tế trọng điểm vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Vẽ được biểu đồ, nhận xét và giải thích được nội dung liên quan đến các vùng kinh tế trọng điểm.
Sử dụng số liệu, bản đồ và các nguồn tài liệu khác, nhận xét và giải thích được những vấn đề liên quan đến các vùng kinh tế trọng điểm.

2. Năng lực

Năng lực chung:

Giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng:

Nhận thức khoa học Địa lí: định hướng không gian, xác định vị trí địa lí và quy mô lãnh thổ của các vùng trọng điểm kinh tế. Đánh giá được tác động của các điều kiện tự nhiên, cơ sở tài nguyên đến sự phát triển các ngành kinh tế và hình thành cơ cấu kinh tế của các vùng kinh tế trọng điểm.
Tìm hiểu địa lí: tìm kiếm thông tin về các vùng kinh tế trọng điểm từ những trang web được GV giới thiệu.
Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: có khả năng trình bày kết quả một bài tập về vấn đề kinh tế ở địa phương.

3. Phẩm chất

Chăm chỉ: tích cực tìm tòi, sáng tạo trong học tập.
Trách nhiệm: tích cực, tự giác và nghiêm túc rèn luyện, hoàn thành nhiệm vụ được giao.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC

1. Đối với giáo viên

Giáo án, SGK, SGV, SBT Địa lí 12 – Cánh diều.
Bản đồ Việt Nam, bản đồ các vùng kinh tế trọng điểm
Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

SGK, SBT Địa lí 12 – Cánh diều.
Thiết bị điện tử có kết nối internet.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo sự hứng khởi cho HS và hình thành những từ khóa có liên quan đến bài học.

b. Nội dung:

GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Vòng quanh Việt Nam”, HS xác định được vị trí các tỉnh và thành phố của Việt Nam.

c. Sản phẩm: Tên, vị trí các tỉnh và thành phố của Việt Nam.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chuẩn bị một bản đồ Việt Nam khổ lớn trải ra giữa lớp hoặc treo trên bảng, có ranh giới nhưng không có tên tỉnh, thành.

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm và phổ biến luật chơi:

+ 4 đội được quy định một màu cờ khác nhau.

+ Các nhóm cử đại diện lần lượt lắng nghe khẩu hiệu của GV: “Vòng quanh Việt Nam, bay đến tỉnh hoặc thành phố…”.

+ Sau khi các nhóm nghe khẩu hiệu và biết được tên tỉnh và thành phố cần xác định, trông thời gian đếm ngược 10 giây, nhóm nào đặt đúng và nhanh nhất lá cờ của mình vào đúng vị trí tỉnh hay thành phố đó trên bản đồ Việt Nam nhóm đó giành được điểm.

+ Sau 10 lượt, nhóm nào giành được nhiều điểm nhất thì sẽ chiến thắng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, hiểu biết thực tế và tham gia tích cực vào trò chơi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

GV mời đại diện 4 đội chơi lần lượt đọc đáp án.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Những tỉnh và thành phố lần lượt được giáo viên nêu tên: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Thừa Thiên Huế, Hải Phòng, Đồng Nai, Đà Nẵng, Quảng Nam, Bà Rịa-Vũng Tàu, Quảng Ngãi.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Vùng kinh tế trọng điểm là một bộ phận của lãnh thổ quốc gia, hội tụ các điều kiện thuận lợi, giữ vai trò động lực cho sự phát triển chung của cả nước. Vậy đặc điểm chung của bốn vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta là gì? Qúa trình hình thành và phát triển, nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển của các vùng này như thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 27: Phát triển các vùng kinh tế trọng điểm.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về đặc điểm chung của các vùng

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS phân tích được đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I SGK tr.149 và trả lời câu hỏi: Phân tích đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I SGK tr.149 và trả lời câu hỏi: Phân tích đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày khái quát về đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm.

- Những HS còn lại quan sát, lắng nghe và bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Đặc điểm chung của các vùng kinh tế trọng điểm

- Các vùng kinh tế trọng điểm gồm nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, có ranh giới cụ thể và có thể thay đổi tuỳ theo chiến lược phát triển kinh tế – xã hội từng thời kì của đất nước.

- Mạng lưới kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật được đầu tư, nâng cấp đặc biệt so với các vùng địa lí khác.

- Có đóng góp quan trọng vào tốc độ tăng trưởng và quy mô GDP cả nước, thu hút sự phát triển các ngành mới, công nghệ cao trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ.

- Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh cao.

- Có khả năng thu hút vốn đầu tư lớn ở trong nước và FDI, làm nền tảng quan trọng thúc đẩy nền kinh tế cả nước.

Bảng 27.1. Quá trình hình thành và phát triển các vùng kinh tế trọng điểm của nước ta

Vùng

Quá trình hình thành

Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ

- Được thành lập năm 1997, bao gồm: thành phố Hà Nội, thành phố Hải Phòng và các tỉnh là Quảng Ninh, Hải Dương, Hưng Yên.

- Năm 2004, vùng được bổ sung thêm 2 tỉnh là Vĩnh Phúc và Bắc Ninh.

- Như vậy, hiện nay vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ bao gồm 7 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Vùng kinh tế

trọng điểm miền Trung

- Được thành lập năm 1997, bao gồm: thành phố Đà Nẵng và các tỉnh là Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi.

- Năm 2004, vùng được bổ sung thêm tỉnh Bình Định.

Như vậy, hiện nay vùng kinh tế trọng điểm miền Trung bao gồm 5 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

- Được thành lập năm 1998, bao gồm: Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh là Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu.

- Năm 2003, vùng được bổ sung thêm 3 tỉnh là: Bình Phước, Tây Ninh và Long An.

- Năm 2009, vùng được bổ sung thêm tỉnh Tiền Giang.

Như vậy, hiện nay vùng kinh tế trọng điểm phía Nam bao gồm 8 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Vùng kinh tế

trọng điểm vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Được thành lập năm 2009, bao gồm: thành phố Cần Thơ và các tỉnh là An Giang, Kiên Giang, Cà Mau.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về các nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS

- Trình bày được quá trình hình thành và phát triển, nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.

- Sử dụng số liệu, bản đồ và các nguồn tài liệu khác, nhận xét và giải thích được vấn đề liên quan đến các vùng kinh tế trọng điểm.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc nhóm, khai thác thông tin mục II SGK tr.150 - 157 và hoàn thành Power Point về quá trình hình thành và phát triển, nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta:

- Nhóm 1+2: Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

- Nhóm 3+4: Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

- Nhóm 5+6: Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

- Nhóm 7+8: Vùng kinh tế trọng điểm đồng bằng sông Cửu Long.

c. Sản phẩm: Sản phẩm Power Point của các nhóm về quá trình hình thành và phát triển, nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm, khai thác thông tin mục II SGK tr.150 - 157 và hoàn thành Power Point về quá trình hình thành và phát triển, nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta:

+ Nhóm 1+2: Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

+ Nhóm 3+4: Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

+ Nhóm 5+6: Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

+ Nhóm 7+8: Vùng kinh tế trọng điểm đồng bằng sông Cửu Long.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành sản phẩm Power Point.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời lần lượt các nhóm thuyết trình.

- Những HS còn lại quan sát, lắng nghe và bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận các nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển.

- GV chuyển sang nội dung mới.

II. Các nguồn lực, thực trạng và định hướng phát triển

Sản phẩm Power Point của HS về các vùng kinh tế trọng điểm.

Bảng 27.2. Một số tiêu chí về thực trạng phát triển kinh tế của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ năm 2010 và năm 2021

STT	Năm Tiêu chí	2010	2021
1	Tỉ lệ GRDP của vùng so với cả nước (%)	23,7	26,5
2	Cơ cấu GRDP (%)	100,0	100,0
	- Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản	6,5	3,9
	- Công nghiệp, xây dựng	29,4	42,2
	- Dịch vụ	50,1	43,8
	- Thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm	14,0	10,1
3	GRDP/người (triệu đồng)	43,4	127,8
4	Tỉ lệ giá trị sản xuất công nghiệp của vùng so với cả nước (%)	26,1	32,9
5	Tỉ lệ trị giá xuất khẩu của vùng so với cả nước (%)	23,3	34,0

(Nguồn: Tổng cục thống kê năm 2022)

Bảng 27.3. Một số tiêu chí về thực trạng phát triển kinh tế của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung năm 2010 và năm 2021

STT	Năm Tiêu chí	2010	2021
1	Tỉ lệ GRDP của vùng so với cả nước (%)	5,3	5,3
2	Cơ cấu GRDP (%)	100,0	100,0
	- Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản	16,6	15,1
	- Công nghiệp, xây dựng	25,7	31,3
	- Dịch vụ	44,3	41,3
	- Thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm	13,4	12,3
3	GRDP/người (triệu đồng)	22,7	68,1
4	Tỉ lệ giá trị sản xuất công nghiệp của vùng so với cả nước (%)	5,0	3,9
5	Tỉ lệ trị giá xuất khẩu của vùng so với cả nước (%)	2,5	2,7

(Nguồn: Tổng cục thống kê năm 2022)

Bảng 27.4. Một số tiêu chí về thực trạng phát triển kinh tế của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam năm 2010 và năm 2021

STT	Năm Tiêu chí	2010	2021
1	Tỉ lệ GRDP của vùng so với cả nước (%)	39,7	33,3
2	Cơ cấu GRDP (%)	100,0	100,0
	- Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản	6,9	6,4
	- Công nghiệp, xây dựng	44,7	42,6
	- Dịch vụ	38,2	40,8
	- Thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm	10,2	10,2
3	GRDP/người (triệu đồng)	59,8	129,6
4	Tỉ lệ giá trị sản xuất công nghiệp của vùng so với cả nước (%)	51,6	34,5
5	Tỉ lệ trị giá xuất khẩu của vùng so với cả nước (%)	64,2	39,9