Giáo án Địa lí 12 Cánh diều bài 20: Phát triển kinh tế - xã hội ở Đồng bằng sông Hồng

H

À

N

Ộ

I

V

C

N

Ư

R

Q

H

N

À

B

H

H

R

A

N

I

U

L

N

Ê

R

N

Ắ

H

Ả

A

C

Ả

R

N

Ì

Y

V

J

A

C

D

I

N

A

I

N

B

G

Ĩ

J

D

M

N

G

D

N

K

A

I

N

N

G

J

O

N

I

H

Ư

C

A

Á

Ư

H

K

M

I

Q

B

N

J

Ơ

Q

H

H

P

R

N

B

Ì

R

F

H

D

N

T

I

H

H

R

N

A

M

Đ

Ị

N

H

G

O

Ú

P

H

J

L

F

F

E

J

B

F

F

C

K

H

Ả

I

P

H

Ò

N

G

R

U

A

N

H

D

K

R

X

M

W

O

L

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I SGK tr.103 và trả lời câu hỏi:  Hãy xác định đặc điểm về vị trí địa lí và dân số của vùng Đồng bằng sông Hồng.

- GV cung cấp cho HS một số tư liệu về vị trí địa lí và dân số vùng Đồng bằng sông Hồng: 

Tư liệu 1: Quy mô dân số vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 1999 – 2021

(Nguồn: Niên giảm thống kê Việt Nam năm 2000, 2010, 2023)

Tư liệu 2: Tỉ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc đã qua đào tạo ở vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước giai đoạn 2009 – 2021 

(Đơn vị: %)

(Nguồn: Niên giảm thống kê Việt Nam năm 2010, 2020, 2023)

Tư liệu 3: Số dân thành thị và tỉ tỉ lệ dân thành thị ở vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 1999 - 2021

- GV mở rộng kiến thức, đặt câu hỏi cho HS: Vì sao Đồng bằng sông Hồng có mật độ dân số cao nhất cả nước?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, luyện tập

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu đặc điểm vị trí địa lí, dân số của vùng Đồng bằng sông Hồng.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1). 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về đặc điểm vị trí địa lí, dân số của vùng Đồng bằng sông Hồng.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Khái quát

1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ 

- Đồng bằng sông Hồng có 2 thành phố trực thuộc Trung ương và 9 tỉnh. 

- Vùng tiếp giáp với Trung Quốc, Trung du và miền núi Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung có vùng biển rộng lớn, có nhiều đảo, quần đảo. 

- Vùng có cửa khẩu thông thương, có tuyến đường ô tô, đường sắt, đường biển, thuận lợi để phát triển kinh tế, thu hút đầu tư và giao lưu hợp tắc trong và ngoài nước. 

2. Dân số

- Số dân đông nhất cả nước. 

- Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên năm 2021 là 1,07%. 

- Mật độ dân số cao nhất cả nước. 

- Tỉ lệ dân thành thị cao hơn mức trung bình chung cả nước. 

- Có nhiều dân tộc sinh sống như: Kinh, Dao, Tày, Sán Dìu…. 

Trả lời câu hỏi mở rộng: 

Đồng bằng sông Hồng có mật độ dân số cao nhất cả nước, vì:

- Nguyên nhân về tự nhiên:

+ Là đồng bằng châu thổ rộng lớn thứ 2 sau Đồng bằng sông Cửu Long (1,5 triệu ha). 

+ Có hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình là hệ thống sông lớn đứng hàng thứ 2 của Việt Nam (sau hệ thống sông Mê Kông).

+ Có khí hậu nhiệt đới gió mùa.

- Nguyên nhân về lịch sử khai thác lãnh thổ: là một trong những vùng được khai phá và định cư lâu đời nhất ở nước ta. Nhờ sự thuận lợi về địa hình và khí hậu, con người đã sinh sống ở đây từ hàng vạn năm về trước.

- Nguyên nhân về kinh tế - xã hội:

+ Nền nông nghiệp trồng lúa nước ở đồng bằng sông Hồng đã có từ xa xưa. Ngày nay, trình độ thâm canh trong việc trồng lúa nước ở đây đạt mức cao nhất trong cả nước. Vì vậy, nghề này đòi hỏi nhiều lao động. Trừ các thành phố lớn, những nơi càng thâm canh và có một số nghề thủ công truyền thống thì mật độ dân cư càng đông đúc.

+ Hình thành mạng lưới trung tâm công nghiệp quan trọng, dày đặc. Hà Nội là thành phố triệu dân lớn nhất khu vực phía Bắc. Các thành phố và thị xã khác có số dân đông như Hải Phòng, Nam Định, Thái Bình, Hải Dương. Việc phát triển công nghiệp và đô thị góp phần làm tăng mức độ tập trung dân số ở Đồng bằng sông Hồng.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu hình ảnh và dẫn dắt: Vùng Đồng bằng sông Hồng có nhiều điều kiện cả về mặt tự nhiên và kinh tế - xã hội tạo ra thế mạnh phát triển ngành nông – lâm – thủy sản và phát triển kinh tế biển.

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm nhỏ, giao nhiệm vụ: Khai thác Hình 24.1 và thông tin mục II SGK tr.104 – tr.106 và hoàn thành Sơ đồ tư duy: Các thế mạnh và hạn chế đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. 

+ Nhóm chẵn: Vẽ sơ đồ tư duy về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên. 

+ Nhóm lẻ: Vẽ sơ đồ tư duy về điều kiện kinh tế - xã hội 

- GV cung cấp một số tư liệu liên quan đến các thế mạnh và hạn chế đối với sự phát triển kinh tế - xã hội (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục kết hợp tư liệu do GV cung cấp, thảo luận và hoàn thành Sơ đồ tư duy. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS trong quá trình thảo luận.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trình bày Sơ đồ tư duy. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận về các thế mạnh và hạn chế đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

II. Các thế mạnh và hạn chế đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

1. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên. 

2. Điều kiện kinh tế - xã hội.

Kết quả Sơ đồ tư duy đính kèm phía dưới Hoạt động 2.

Tư liệu 1: 

Tầm nhìn phát triển kinh tế - xã hội vùng Đồng bằng sông Hồng đến năm 2045

      Đồng bằng sông Hồng là vùng phát triển hiện đại, văn minh, sinh thái; là trung tâm kinh tế, tài chính lớn mang tầm khu vực và thế giới, trung tâm hàng đầu của cả nước về văn hóa – giáo dục – đào tạo, khoa học công nghê, đổi mới sáng tạo, y tế và chăm sóc sức khỏe nhân dân; có kết cấu hạ tầng – kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, thông minh. Hệ thông đô thị liên kết thành mạng lưới, thông minh, xanh, bền vững. Người dân có thu nhập cao, cuộc sống thịnh vượng, hạnh phúc. Quốc phòng, an ninh được bảo đảm vững chắc. Các tổ chức đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, khối đại ddianf kết toàn dân tộc được tăng cường. Thủ đô Hà Nội trở thành thành phố kết nối toàn cầu, ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực và thế giới. 

(Nguồn: Nghị quyết 30 – NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045)

Tư liệu 2: 

SƠ ĐỒ TƯ DUY THẾ MẠNH VÀ HẠN CHẾ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ 

TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

SƠ ĐỒ TƯ DUY VỀ THẾ MẠNH VÀ HẠN CHẾ 

ĐIỀU KIỆN KINH TẾ - XÃ HỘI