Giáo án Địa lí 12 Cánh diều bài 2: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa và ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 2: THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA 

VÀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT, ĐỜI SỐNG

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Trình bày được các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua khí hậu và các thành phần tự nhiên khác.

• Phân tích được ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất và đời sống. 

• Sử dụng được bản đồ tự nhiên Việt Nam, số liệu thống kê để trình bày đặc điểm thiên nhiệt đới ẩm gió mùa.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
• Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực tìm hiểu địa lí: Khai thác và sử dụng thông tin Bảng 2, Hình 2, mục Em có biết để tìm hiểu về các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua khí hậu và các thành phần tự nhiên khác; ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất và đời sống. 

• Năng lực nhận thức và tư duy địa lí: Trình bày được các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua khí hậu và các thành phần tự nhiên khác; Phân tích được ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất và đời sống. 

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng: Thu thập thông tin và viết báo cáo ngắn về ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất: nông nghiệp hoặc công nghiệp hoặc giao thông vận tải hoặc du lịch ở địa phương em. 

3. Phẩm chất

• Trách nhiệm: Tích cực đánh giá cá nhân, đánh giá đồng đẳng, khách quan, đóng góp vào quá trình học tập, kiểm tra, đánh giá.

• Chăm chỉ: Luôn cố gắng vươn lên đạt kết quả tốt trong học tập; Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học được ở nhà trường, từ sách báo và các nguồn tin cậy khác vào học tập và đời sống hằng ngày.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SGK, SGV, SBT Địa lí 12 – Cánh diều.

• Bản đồ khí hậu Việt Nam.

• Hình ảnh, video về thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa Việt Nam.

• Phiếu học tập, Mảnh ghép trò chơi “Đi tìm một nửa”. 

• Phiếu đánh giá sản phẩm kịch ngắn.

• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Địa lí 12 – Cánh diều.

• Atlat Địa lí Việt Nam. 

• Giấy A4, giấy ghi chú.

• Thiết bị điện tử có kết nối internet.

• Đọc trước nội dung bài học và sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về bài học Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa và ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống. 

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo sự hứng thú và huy động kiến thức đã có của HS về các bài hát liên quan đến thiên nhiên Việt Nam mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa. Từ đó, dẫn dắt, giới thiệu vào nội dung bài học. 

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Đoán tên bài hát”, HS nghe từng đoạn nhạc, thực hiện nhiệm vụ: Đoán tên bài hát và nêu những đặc điểm của thiên nhiên nước ta qua các bài hát đó. 

c. Sản phẩm: 

- Tên các bài hát trong các đoạn nhạc được phát.

- Những đặc điểm của thiên nhiên nước ta của các bài hát đó. 

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS cả lớp chơi trò chơi “Đoán tên bài hát”.

- GV chia HS cả lớp thành 4 đội và phổ biến luật chơi:

+ Các đội lắng nghe từng đoạn nhạc ngắn (20 giây cho mỗi đoạn) và đoán tên bài hát.

+ Mỗi lượt đoán đúng, HS được 1 điểm cộng. 

- GV cho các đội chơi nghe các bản nhạc:

+ Bản nhạc 1: https://youtu.be/MtK0yn_H8ts?si=NjQl_wzNvT3qiScS (Từ 0:38 – 0:46)

+ Bản nhạc 2: https://youtu.be/cPJ2lv8aesM?si=bfUIyBco4DJkxosB (Từ 1:10 – 1:24)

+ Bản nhạc 3: https://youtu.be/_4r9d5BxN40?si=bDdgGKHlYav7mT3M (Từ 0:25 – 0:33)

+ Bản nhạc 4: https://youtu.be/p4ryw5vascY?si=dbHeDaQkLVfzpHpd (Từ 1:39 – 1:45)

- Sau khi chơi trò chơi, GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi: Các bài hát trên gợi ra những đặc điểm nào của thiên nhiên nước ta?

- GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS:

+ Khí hậu miền Bắc như thế nào?

+ Mưa ở miền Trung có điều gì làm em ấn tượng?

+ Sự khác biệt thời tiết giữa 2 bên sườn dãy Trường Sơn như thế nào?

+ Địa hình, đất, sông ngòi ở Đồng bằng sông Cửu Long thuận lợi để trồng cây gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe nhạc, vận dụng hiểu biết thực tế, chơi trò chơi và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời các đội chơi lần lượt đưa ra đáp án và trả lời câu hỏi.

- GV mời các đội chơi khác đưa ra đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Tên các bài hát đã nghe:

+ Những đặc điểm của thiên nhiên nước ta qua các bài hát:

• Khí hậu miền Bắc: Mùa hạ nắng đẹp; mùa thu lá vàng; mùa đông lạnh giá; xuân về hoa đào đón chào.
• Điểm ấn tượng của mưa ở miền Trung: Chiều miền Trung mưa tím bên sông.
• Sự khác biệt thời tiết giữa 2 bên sườn dãy Trường Sơn: Bên nắng đốt bên mưa quây; Nghiêng sườn Đông che mưa, nghiêng sườn Tây xoã bóng mát.
• Địa hình, đất, sông ngòi ở Đồng bằng sông Cửu Long thuận lợi để trồng cây: xoài cát, bưởi Năm Roi, bưởi da xanh, quýt hồng Lai Vung,…

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa là đặc điểm nổi bật của thiên nhiên Việt Nam, được biểu hiện qua khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và các thành phần tự nhiên khác như địa hình, đất, sông ngòi và sinh vật. Đặc điểm đó ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động sản xuất và đời sống của người dân? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 2: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa và ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Trình bày được các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua khí hậu và các thành phần tự nhiên khác.

- Sử dụng được bản đồ, số liệu thống kê để trình bày đặc điểm thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, khai thác Bảng 2, Hình 2, thông tin mục I.1, I.2, hoàn thành Phiếu học tập số 1.

c. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV chia lớp thành 6 nhóm. - GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: Khai thác Bảng 2, Hình 2, đọc thông tin mục I.1 SGK tr.8 – 12 và hoàn thành Phiếu học tập số 1. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 BIỂU HIỆN CỦA THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA Nhóm:………… Câu 1: Trình bày biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các thành phần tự nhiên ở nước ta. Các thành phần tự nhiên Biểu hiện Khí hậu  Tính chất nhiệt đới ? Tính chất ẩm ? Tính chất gió mùa ? Địa hình  ? Đất  ? Thủy văn  ? Sinh vật ? Câu 2: So sánh 2 mùa gió chủ yếu ở nước ta? Gió mùa Gió mùa đông Gió mùa hạ Hướng chủ yếu ? ? Nguồn gốc ? ? Phạm vi hoạt động ? ? Thời gian hoạt động ? ? Tính chất ? ? Ảnh hưởng đến khí hậu ? ?   - GV cung cấp cho HS một số tư liệu về khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1). Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 1. GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 4 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận 4 nội dung trong Phiếu học tập số 1. - GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1 cho các nhóm. - GV chuyển sang nhiệm vụ mới.	I. Biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa 1. Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của khí hậu a. Tính chất nhiệt đới b. Tính chất ẩm c. Tính chất gió mùa 2. Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của các thành phần tự nhiên khác a. Địa hình  b. Sông ngòi  c. Đất d. Sinh vật Kết quả Phiếu học tập số 1 đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.
Bảng 2. Tổng số giờ nắng năm, nhiệt đột trung bình, tổng lượng mưa năm  và độ ẩm tương đối trung bình năm của một số trạm khí tượng ở nước ta Trạm khí tượng Tổng số giờ nắng năm  (giờ) Nhiệt độ trung bình (°C) Tổng lượng mưa năm (mm) Độ ẩm tương đối trung bình năm (%) Tháng 1 Tháng 7 Năm Lạng Sơn (tỉnh Lạng Sơn) 1  561,4 13,1 27,1 21,3 1 318,2 82,5 Láng (thành phố Hà Nội) 1 488,5 16,6 29,4 23,9 1 670,1 80,7 Huế (tỉnh Thừa Thiên Huế) 1 916,1 19,9 29,2 25,1 2 936,4 83,9 Cần Thơ (thành phố Cần Thơ) 2 524,3 25,4 26,9 26,9 1 671,7 83,4 (Nguồn: Quy chuẩn kĩ thuật quốc gia về số liệu điều kiện tự nhiên  dùng trong xây dựng – QCVN 02:2022/BXD) Hình 2. Bản đồ khí hậu Việt Nam Tư liệu 1: Áp cao Xi-bia là trung tâm áp cao nhiệt lực hình thành do lục địa Á – Âu rộng lớn bị mất nhiệt mạnh vào mùa đông. Nhiệt độ trong mùa đông tại đây dao động từ -40°C đến -15°C, trung bình là -24°C. Trị số khí áp ở tâm của áp cao này khoảng 1 040 mb, cực đại có thể lên đến 1 080 mb. Tư liệu 2: Bản chất của gió mùa Đông Bắc là sự di chuyển của khối khí cực đới lục địa từ vùng áp cao Xi-bia nằm ở khoảng vĩ độ 50°B. Tại trung tâm này, không khí rất lạnh và khô, nhiệt độ trung bình mùa đông khoảng -40°C đến -15°C, trị số áp suất lên tới 1 040 – 1 060 mb. Tư liệu 3:    KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

----------------------

--------Còn tiếp--------