Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Kết nối bài 2: Tây Tiến (Quang Dũng)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện nhiệm vụ: Vẽ sơ đồ tư duy trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Quang Dũng và xuất xứ bài thơ Tây Tiến.

- Thời gian thực hiện: 3 phút.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày kết quả.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức văn bản

Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức về đặc sắc nội dung trong văn bản Tây Tiến

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc văn bản Tây Tiến và hoàn thành Phiếu học tập.

- Hình thức thực hiện: nhóm nhỏ từ 4 – 6 HS.

- Thời gian thực hiện: 15 phút.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Hoạt động 2: Ôn tập kiến thức về phong cách lãng mạn trong bài thơ Tây Tiến

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học về văn bản Tây Tiến thực hiện yêu cầu: Trình bày lại một số biểu hiện của phong cách lãng mạn trong bài thơ “Tây Tiến”.

- Hình thức thực hiện: cá nhân.

- Thời gian thực hiện: 5 phút.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lượt trình bày.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Hiểu biết chung về tác phẩm

- Phụ lục sơ đồ tư duy.

II. Nhắc lại kiến thức văn bản

1. Những đặc sắc về mặt nội dung trong văn bản Tây Tiến

- Đáp án Phiếu học tập phần Phụ lục.

2. Phong cách lãng mạn trong bài thơ Tây Tiến

- Bài thơ Tây Tiến mang đậm chất lãng mạn anh hùng, lãng mạn cách mạng.

- Chất lãng mạn của Tây Tiến chính là cảm hứng bay bổng của nhà thơ hướng tới vẻ đẹp hào hùng và hào hoa của thiên nhiên và con người Tây Bắc. Vẻ đẹp ấy được cảm nhận từ một hiện thực gian khổ và đầy khốc liệt, khó khăn. Chính vì thế, chất lãng mạn của bài thơ càng đáng trân trọng, nâng niu.

- Tính chất lãng mạn của bài thơ còn thể hiện ở một phương diện khác. Đó là chất bi tráng. Dường như vẫn là một cặp đối chọi nhau. Bi mà không luỵ, buồn đau mà hùng tráng, mất mát hi sinh mà vẫn lạc quan.

=> Đọc Tây Tiến của Quang Dũng ta bắt gặp cảm xúc lãng mạn anh hùng thăng hoa từ cái nền hiện thực, bắt gặp sức mạnh tinh thần mà những vần thơ lãng mạn ấy đem lại cho người lính binh đoàn Tây Tiến. Nó là nét đẹp vĩnh hằng trong tâm hồn người lính và trong thơ ca kháng chiến.

PHIẾU HỌC TẬP

Trả lời các câu hỏi về những nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật trong bài thơ Tây Tiến

Xác định chủ đề của bài thơ Tây Tiến.

Ngợi ca vẻ đẹp của người lính Tây Tiến cũng là vẻ đẹp của những người lính trong kháng chiến chống Pháp. 

Phân tích tác dụng những biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: “Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”.

- Điệp từ “nhớ” lặp lại hai lần làm cho nỗi nhớ cháy bỏng, da diết đến quặn lòng. 

- Nhớ rừng núi là nhớ về thiên nhiên Tây Bắc, nhớ về con đường hành quân cũng là nhớ về Tây Tiến. Từ láy “chơi vơi” diễn tả cảm giác bồng bềnh, huyền ảo, lơ lửng. Đó là nỗi nhớ xóa nhòa không gian, thời gian, đưa con người đắm vào quá khứ, sống với kỷ niệm. 

- Với cách sử dụng điệp vần “ơi” trong các tiếng “ơi”, “chơi”, “vơi” tạo âm hưởng mênh mang như kéo dài thêm nỗi nhớ.

Thiên nhiên Tây Bắc được miêu tả như thế nào trong hai câu thơ dưới đây?

“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi

Mường Lát hoa về trong đêm hơi”.

- Thiên nhiên Tây Bắc khắc nghiệt nhưng cũng thơ mộng, trữ tình:

+ Tác giả liệt kê các địa danh Sài Khao, Mường Lát để tạo ấn tượng về sự xa xôi, heo hút, bí ẩn của những vùng đất lạ, chứa đựng nhiều khóa khăn, thử thách ý chí con người. Hình ảnh “sương lấp” và đoàn quân mỏi là những hình ảnh miêu tả hiện thực. Các chiến sĩ hành quân trong sương mù giá lạnh. Sương dày đặc, sương che lấp cả đoàn quân. Chữ “mỏi” nói lên bao gian khó mà người lính phải trải qua.

+ Hình ảnh “hoa về trong đêm hơi” thật đẹp, vừa khắc họa vẻ thơ mộng của núi rừng Tây Bắc, vừa gợi nét lạc quan ở những người lính trẻ. Người lính như đi ở chốn bồng lai tiên cảnh, xứ sở thần tiên, ở cõi mộng chữ không phải nơi trần thế.

Các từ “không mọc tóc”, “xanh màu lá” có vai trò gì trong việc thể hiện chân dung người lính Tây Tiến?

- Các từ “không mọc tóc”, “xanh màu lá” có vai trò trong việc thể hiện chân dung người lính Tây Tiến là: 

+ Tái hiện hình ảnh người lính với hiện thực khốc liệt của bệnh tật. Rừng sâu, nước độc đã tàn phá ngoại hình những chàng trai trẻ đất Hà Thành. Bệnh sốt rét rừng đã khiến cho tóc rụng, da xanh. Nhưng với sức sống của tuổi thanh niên, ngòi bút lãng mạn của Quang Dũng đã nắm bắt hiện thực cuộc chiến, tô đậm và phóng đại, hiện lên dáng vẻ người lính đẹp lạ thường. 

+ Người lính vẫn hiên ngang đầy khí phách: “dữ oai hùm”, bút pháp lãng mạn đã xoá đi cái cảm giác tiều tụy, ốm yếu để nhấn mạnh đến sức mạnh khí phách của những người lính.

Hai câu thơ dưới đây thể hiện vẻ đẹp nào trong tâm hồn người lính Tây Tiến?

“Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.

- Hình ảnh “mắt trừng” vừa là cách nói cường điệu của bút pháp lãng mạn vừa là hoán dụ:

+ Người đọc có thể hình dung về người lính trong những đêm nhớ nhà, nhớ quê, họ trằn trọc với tấm chân tình đã phủ khăn từ rất lâu rồi, họ trằn trọc suy tư về con đường hành quân ngày mai. 

+ Mặt khác “mắt trừng” là cách thể hiện sự căm thù tức giận của người lính, họ có thể ngã xuống nhưng niềm hi vọng đánh tan giặc thì không bao giờ dập tắt được. 

=> Đều là những chàng trai Hà thành hào hoa lãng tử, họ đã quên đi mối tình chóng vánh mới nở ở quê nhà yêu dấu để bước chân lên đường chiến đấu. Phải đánh tan lũ giặc thì mới bảo vệ được người mình yêu, mới cho người mình thương cuộc sống tự do hạnh phúc. Ở nơi này “dáng kiều thơm” chỉ dám xuất hiện trong đêm mơ.

Tiêu chí

Diễn giải

Điểm

Chủ đề của bài thơ Tây Tiến.

Xác định đúng chủ đề của bài thơ Tây Tiến.

1

Những biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: “Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”.

- Chỉ ra đúng biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ: “Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”.

- Phân tích được hiệu quả nghệ thuật của những biện pháp tu từ đó.

1,5

Thiên nhiên Tây Bắc qua hai câu thơ: “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi/ Mường Lát hoa về trong đêm hơi”.

Phân tích được vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc trong hai câu thơ: vừa khắc nghiệt, vừa thơ mộng, trữ tình.

2

Các từ “không mọc tóc”, “xanh màu lá” với chân dung người lính.

Phân tích được ý nghĩa của các từ “không mọc tóc”, “xanh màu lá” trong việc thể hiện chân dung người lính Tây Tiến.

2

Vẻ đẹp nào trong tâm hồn người lính Tây Tiến qua hai câu thơ: “Mắt trừng gửi mộng qua biên giới/ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.

Phân tích được vẻ đẹp trong tâm hồn người lính Tây Tiến qua hai câu thơ: “Mắt trừng gửi mộng qua biên giới/ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.

2,5

Hoạt động nhóm

- Các thành viên được chia nhiệm vụ và cùng tham gia thảo luận.

- Các nhóm trình bày kết quả rõ ràng, khoa học.

1