Ôn tập lại những kiến thức về tác giả Hê-minh-uê và văn bản Trở về.
HS nhận biết và phân tích được những điểm đặc sắc nghệ thuật gắn liền với phong cách sáng tác của Hê-minh-uê thể hiện trong đoạn trích.

2. Năng lực

Năng lực chung

Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh đề hiểu về văn bản Trở về.
Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Trở về.
Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về tác phẩm.
Năng lực phân tích, đánh giá được đặc điểm nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.
Năng lực cảm thụ văn học: bình luận, nêu cảm nhận riêng về những chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.

3. Về phẩm chất

Có lòng can đảm, tự tin dám nghĩ dám làm, tôn trọng bản thân và tôn trọng sự khác biệt.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Chuẩn bị của giáo viên

Giáo án;
Phiếu bài tập;
Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà.

2. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ Văn 12, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn bài học, vở ghi.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, huy động tri thức nền, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập tạo tâm thế tích cực cho HS khi vào bài học Trở về.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, chia sẻ ấn tượng của em về cảm nhận của em khi học tác phẩm Trở về.

c. Sản phẩm: Những chia sẻ của học sinh.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, chia sẻ: Cảm nhận của anh chị sau khi học văn bản Trở về ở tiết học trên lớp vừa qua?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS huy động tri thức nền, trải nghiệm cá nhân thực hiện yêu cầu được giao.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Ơ-nít Hê-minh-uê là một trong những tác giả vô cùng nổi tiếng với nhiều tác phẩm tiêu biểu. Trong số đó không thể nào bỏ qua tác phẩm Trở về của ông. Cùng củng cố kiến thức bài học qua tiết học hôm nay nhé.

B. NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC

a. Mục tiêu: Hệ thống lại và nắm vững kiến thức chung về tác giả, tác phẩm Trở về.

b. Nội dung: Ôn tập kiến thức về tác giả và tác phẩm Trở về.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV yêu cầu HS trả lời:

+ Trình bày những hiểu biết của bạn về tác giả Ơ-nít Hê-minh-uê và tác phẩm Ông già và biển cả cùng đoạn trích Trở về?

+ Nêu diễn biến tâm lí của nhân vật Xan-ti-a-gô trong đoạn trích?

+ Chuyến đi của Xan-ti-a-gô có phải là một chuyến đi thất bại hay không? Tại sao?

-HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức

1. Tác giả và xuất xứ tác phẩm

a. Tác giả

- Tên: Ơ-lít Hê-minh-uê

- Năm sinh: 1899 – 1961.

- Là nhà văn, nhà báo nổi tiếng của nền văn học hiện đại Mỹ. Cuộc đời và sự nghiệp của ông được coi là một điển hình cho “thế hệ lạc lối” – danh xưng chỉ lớp người trưởng thành trong Chiến tranh thế giới lần thứ nhất và phải gánh chịu những di hại tinh thần nặng nề của sự kiện này.

- Ông cũng là người đưa ra “nguyên lí tảng băng trôi” trong sáng tác văn học, theo đó những ngôn từ nhà văn viết ra chỉ là phần nổi của tảng băng, còn ý nghĩa thực sự của tác phẩm nằm ở phần chìm của nó.

- Năm 1954, ông được trao giai Nô-ben Văn học.

b. Tác phẩm

- - Thể loại: Tiểu thuyết

- Tiểu thuyết ngắn đã giành giải thưởng Pu-lít-dơ cho tác phẩm hư cấu năm 1953.

- Trở về là đoạn trích nằm ở phần cuối của tiểu thuyết Ông già và biển cả.

2. Ôn tập nội dung kiến thức của văn bản

a. Tâm lí của nhân vật

Tâm lí của ông lão đan xen nhiều trạng thái khác nhau: khi thì mệt mỏi vì kiệt sức (khi lão vác cột buồm lên là lúc lão ý thức được không có ai giúp mình, lão cảm thấy rất mệt, lão leo lên dốc, ngã xuống và nằm một lát với cái cột buồm vắt qua vai, lão cố ngồi dậy nhưng điều đó là khó...), lúc thì buồn bã (chỉ ngắm nhìn con đường, thằng bé nhìn thấy hai cánh tay của lão thì chỉ biết khóc,...) khi thì hi vọng (ông nhớ cháu, bây giờ chúng ta lại đi câu cùng nhau, ông biết cách chăm sóc chúng mà, nằm ngủ và mơ thấy những chú sư tử....), lúc lại thất vọng (chúng đã đánh bại ông, ông không may mắn, ông không còn vận may nữa...).

b. Quan điểm người viết

- Sự tiếp nối giữa hiện tại và tương lai cần có sự đồng điệu trong quan điểm, sở thích giống như hai nhân vật Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin.

Sự thấu hiểu giữa người và người trong cuộc sống làm cho chúng ta có động lực và hi vọng hơn, giống như khi ông lão Xan-ti-a-gô và cậu bé Ma-nô-lin tin tưởng lẫn nhau.

3. Tổng kết

a. Nội dung

+ Ca ngợi tinh thần chiến đấu bất khuất của con người: Ông lão Santiago, dù tuổi già sức yếu, vẫn quyết tâm ra khơi chinh phục đại dương. Cuộc chiến của ông với con cá kiếm khổng lồ không chỉ là cuộc chiến sinh tồn mà còn là cuộc chiến chống lại sự cô đơn, sự nghi ngờ và những giới hạn của bản thân.

+ Tình người sâu sắc: Tình cảm giữa ông lão Santiago và cậu bé Manolin đã làm ấm lòng người đọc. Tình bạn chân thành, sự tin tưởng lẫn nhau đã vượt qua mọi khó khăn, trở thành nguồn động lực lớn lao cho cả hai.

+ Vẻ đẹp của thiên nhiên và sự khắc nghiệt của cuộc sống: Đoạn trích khắc họa một bức tranh sống động về cuộc sống của ngư dân, về vẻ đẹp hùng vĩ của đại dương và sự khắc nghiệt của thiên nhiên

b. Nghệ thuật

+ Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh: Ngôn ngữ của Hemingway rất giản dị, gần gũi với đời thường nhưng lại vô cùng giàu hình ảnh. Những câu văn ngắn gọn, súc tích đã vẽ nên một bức tranh sống động về cuộc sống của ngư dân.

+ Cốt truyện đơn giản nhưng giàu kịch tính.

+ Nhân vật được xây dựng sinh động.

+ Phong cách hiện thực: Hemingway đã sử dụng phong cách hiện thực để miêu tả chân thực cuộc sống của những người ngư dân.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản Trở về.

b. Nội dung:

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc.

c. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS.

- Câu trả lời các câu hỏi vận dụng.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Trường THPT:……………

Lớp:………………………..

Họ và tên:………………….

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: TRỞ VỀ

Câu 1: Tác phẩm nào dưới đây không phải là sáng tác của Hê-minh-uê?

A. Mặt trời vẫn mọc

B. Sông Đông êm đềm

C. Giã từ vũ khí

D. Chuông nguyện hồn ai

Câu 2: Đáp án nào không phải giá trị nghệ thuật của tác phẩm Ông già và biển cả ?

A. Bút pháp hiện thực táo báo.

B. Cách viết dung dị, lời văn có nhiều “khoảng trống”.

C. Hình tượng được chọn lựa kĩ lưỡng, mang tính biểu tượng và đa nghĩa.

D. Nghệ thuật độc thoại và độc thoại nội tâm.

Câu 3: Những tác phẩm của Hemingway được sáng tác theo nguyên lí “tảng băng trôi” có một phần nổi và bảy phần chìm. Điều đó có nghĩa là:

A. Mỗi tác phẩm văn học đều có nhiều bình diện nghĩa. Sự phát hiện ra các bình diện nghĩa do năng lực tâm lý cảm thụ của từng cá nhân bạn đọc. Bạn đọc đồng sáng tạo với tác giả.

B. Các sáng tác văn học đều có hai mặt: cái miêu tả và cái được thể hiện.

C. Văn phong của Hemingway giản dị, trong sáng mà ẩn chứa nhiều triết lí sâu sắc về thế giới tự nhiên và con người. Chất liệu sống ngồn ngộn, độc thoại nội tâm sâu sắc, tình huống biến hóa, căng thẳng tạo ra tiếng nói đa thanh, đa nghĩa của tác phẩm.

D. Khi sáng tác, chủ đề của tác phẩm được xác định và mã hóa qua các cấp độ của hình tượng trong tác phẩm. Khi chiếm lĩnh tác phẩm, người đọc phải giải mã các cấp độ hình tượng, các điểm sáng thẩm mĩ văn chương để thấy được hàm nghĩa xâu xa, thú vị của tác phẩm.

Câu 4: Tiểu thuyết Ông già và biển cả được sáng tác năm bao nhiêu?

A. 1952

B. 1953

C. 1954

D. 1955

Câu 5: Trong “Trở về”, hình ảnh nào thể hiện rõ nhất sự cô đơn và nỗi đau của nhân vật Santiago?

A. Biển cả mênh mông

B. Con cá kiếm

C. Những giấc mơ về những con sư tử

D. Hình ảnh của Manolin

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản hoàn thành Phiếu bài tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập.

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

1.B

2.A

3.D

4.A

5.A

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo văn bản

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: Hình ảnh bộ xương cá khổng lồ còn sót lại có ý nghĩa gì trong đoạn trích?

Câu 2: Phân tích mối quan hệ giữa ông lão và thằng bé qua đoạn trích.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV gợi ý:

Câu 1:

Hình ảnh bộ xương cá khổng lồ còn sót lại trong đoạn trích mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về ý chí, sự kiên trì và tinh thần bất khuất của con người trước những thử thách khắc nghiệt của cuộc sống. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực phi thường của ông lão Xan-ti-a-gô trong hành trình chinh phục biển cả và đánh bắt con cá khổng lồ. Tuy nhiên, bộ xương cá cũng thể hiện sự cay đắng và thất bại khi ông lão không thể bảo vệ thành quả của mình trước sức mạnh của tự nhiên, cụ thể là lũ cá mập.

Hình ảnh này còn là sự tương phản giữa giá trị của thành quả lao động và sự nghiệt ngã của số phận. Dù chỉ còn lại bộ xương, nhưng nó vẫn chứng minh được sự vĩ đại của chiến thắng ban đầu, đồng thời nhắc nhở rằng hành trình chiến đấu, nỗ lực hết mình chính là ý nghĩa lớn nhất của cuộc sống, chứ không chỉ là kết quả cuối cùng.

Bộ xương cá còn gợi lên triết lý về sự mong manh của thành quả và giá trị trong cuộc đời, đồng thời khắc họa sự tôn vinh tinh thần vượt lên thất bại của con người trước thiên nhiên khắc nghiệt. Nó là hình ảnh kết tinh vẻ đẹp bi tráng trong tác phẩm Ông già và biển cả.

Câu 2:

Mối quan hệ giữa ông lão Xan-ti-a-gô và thằng bé Ma-nô-lin trong Ông già và biển cả là một biểu tượng đẹp đẽ của tình thầy trò, tình bạn và tình cảm gia đình gắn bó. Thằng bé luôn dành cho ông lão sự yêu thương, kính trọng và lòng ngưỡng mộ sâu sắc. Dù ông lão đã già yếu và không còn vận may, thằng bé vẫn tin tưởng vào khả năng và kinh nghiệm của ông, đồng thời mong muốn được đồng hành cùng ông trong hành trình ra khơi.

Thằng bé thể hiện sự quan tâm đặc biệt qua những hành động cụ thể như chăm sóc sức khỏe, mang cà phê, chuẩn bị các dụng cụ cần thiết và động viên tinh thần ông lão sau thất bại. Tình cảm chân thành của thằng bé được thể hiện qua những giọt nước mắt khi nhìn thấy đôi bàn tay rớm máu của ông lão – biểu tượng cho sự hy sinh và nghị lực phi thường.

Về phía ông lão, tình cảm dành cho thằng bé không chỉ là sự yêu mến mà còn là niềm tin và hy vọng. Ông nhìn thấy ở thằng bé sức sống, nhiệt huyết và tương lai, từ đó khích lệ ông tiếp tục đấu tranh và vượt qua nghịch cảnh. Ông cũng luôn sẵn lòng chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý giá cho thằng bé, mong muốn thằng bé trưởng thành và kế thừa những giá trị của nghề biển.

Mối quan hệ giữa ông lão và thằng bé không chỉ là sự gắn kết giữa hai con người, mà còn là biểu tượng cho sự tiếp nối giữa các thế hệ, cho tình yêu thương, lòng trung thành và sự đồng hành trong những lúc khó khăn. Qua đó, tác phẩm truyền tải một thông điệp nhân văn sâu sắc về sức mạnh của sự sẻ chia và tình người trong cuộc sống.

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------

Trên chỉ là 1 phần của giáo án. Giáo án khi tải về có đầy đủ nội dung của bài. Đủ nội dung của học kì I + học kì II